Türk ve yabancı yatırımcılar açısından Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi

Örneğin, yukarıda gösterildiği üzere yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi kapsamına giren ÇUİ grubunun nihai ana işletmesinin ABD’de yerleşik bir işletme olması durumunda ve bu ÇUİ grubunun Türkiye’de yerleşik bir bağlı işletmesinin bulunması halinde, ABD’de mevcut durumda gelirin dahil edilmesi esasına ilişkin bir vergilendirme gerçekleştirilmeyeceğinden ilgili ÇUİ grubunun ülkesel bazda yetersiz vergilendirilmiş kazançları yetersiz vergilendirilen ödemeler esası aracılığıyla ÇUİ gurubunun Türkiye’de yerleşik bağlı işletmesi tarafından küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Ancak, nihai ana işletmenin yasal kurumlar vergisi oranı en az %20 olan bir ülkede (ABD'de olduğu gibi) yerleşik olması halinde, geçiş dönemi boyunca (2025 ve 2026) nihai ana işletmenin yetersiz vergilendirilmiş kazancına, yetersiz vergilendirilen ödemeler esası kapsamında küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi uygulanmayacaktır. Bu durumda, Türkiye'de yerleşik bağlı işletmenin söz konusu nihai ana işletmeye ilişkin ek vergiye katlanması gerekmeyecektir.

II. Türk yatırımcılar açısından Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi (nihai ana işletmenin Türkiye’de yerleşik olması)

►      Gelirin Dahil Edilmesi Esası’na göre Türkiye’de yerleşik nihai ana işletmenin Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi yükümlülüğü

Yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi kapsamına giren ÇUİ grubunun nihai ana işletmesinin Türkiye’de yerleşik bir şirket olması durumunda grup özelinde ülkeler bazında eksik vergilendirilen ülkeler (<%15) Türkiye’de gelire dahil edilme esası aracılığıyla nihai ana işletmenin mülkiyet payına sahip olunan bağlı işletmelerdeki dahil olma oranıyla sınırlı olmak üzere küresel asgari kurumlar vergisine tabi olacaktır.

Dahil olma oranı, bir bağlı işletmenin bir hesap dönemindeki işletme bazlı kazancından ana işletme dışındaki üçüncü kişilere atfedilen kısmın çıkarılması suretiyle bulunan tutarın, bu bağlı işletmenin işletme bazlı kazancına bölünmesi suretiyle elde edilmektedir.

Bu kapsamda Türkiye’de yerleşik nihai ana işletmesi olan yurt dışında yerleşik bağlı işletmelerinin ülkesel bazlı vergi yükünün küresel asgari vergi oranının (%15) altında kaldığı durumlarda yukarıda Türkiye’de yerleşik nihai ana işletme tarafından gelirin dahil edilmesi esası aracılığıyla küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi ödenecektir.

Yurt dışında yerleşik iştirakler tarafından kendi yetki alanlarında ödenen nitelikli yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi tutarları, Türkiye'de nihai ana işletme tarafından gelirin dahil edilmesi esasına dayalı olarak ödenecek küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden indirilebilecektir.

Diğer yandan ÇUİ grubunun faaliyette bulunduğu ülke güvenli liman olarak belirlenmiş ise bu ülkede bulunan bağlı işletmelerin küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi, ilgili hesap dönemi için sıfır olarak kabul edilebilecektir. [1]

III. Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi’nin beyanı

Gelirin dahil edilmesi veya yetersiz vergilendirilen kazançlar esası kapsamında uygulanacak olan küresel asgari tamamlayıcı vergisi, 2024 yılı hesap dönemine ilişkin elde edilen kazançlar için ilgili dönemin kapandığı ayı takip eden 18. ayın son gününe kadar, 2025 yılı hesap dönemi ve bu dönemi izleyen dönem kazançlarına ilişkin vergilendirme içinse ilgili dönemin kapandığı ayı takip eden 15. ayın son gününe kadar küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi beyannamesi aracılığıyla beyan edilecek ve ödenecektir. Bahse konu beyannamenin ekinde de küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi bilgi beyannamesine yer verilecektir.

Yerel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi, Türkiye’de yerleşik bağlı işletme tarafından hesap döneminin kapandığı ayı izleyen 12.  ayın birinci gününden son gününe kadar beyan edilip, ödenecektir.

IV. Önemli bazı noktalar

Türkiye'de yürürlüğe giren yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi, genel hatlarıyla OECD kurallarına uygun bir şekilde tasarlanmıştır. Bu düzenlemeler çerçevesinde yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi kapsamına alınacak ÇUİ gruplarının Türkiye’de yerleşik nihai ana işletmelerinin ya da bağlı işletmelerinin, bahse konu verginin uygulanması sonucunda ortaya çıkacak ek vergi yükü ve verginin hesaplanması ve beyan edilmesi süreçleri için alınması gerekli olan aksiyonların getireceği ek maliyetlerle karşılaşması beklenmektedir.

Yeni vergi kurallarına uyum sağlamak ve bu kurallara göre hareket etmek önemli kaynaklar gerektirebilecektir. Önceki bölümlerde açıklanan genel mekanizmaların yanı sıra, Türkiye’de yürürlüğe girmiş olan düzenlemelerin detayları da anlaşılmalıdır. Türkiye'deki yerel ve küresel asgari vergilendirme mevzuatı genel olarak OECD tarafından belirlenen asgari vergilendirme yaklaşımını takip etmekle birlikte, bazı farklılıklar ortaya çıkmış ve bu farklılıklar hem yabancı hem de Türk yatırımcıların Türkiye'de yürürlüğe giren yerel ve küresel asgari kurumlar vergisi düzenlemelerini dikkatle takip etmelerini önemli hale getirmiştir. Örneğin, Türkiye, güvenli liman uygulamaları kapsamında bir sınırlama getirmiş ve Cumhurbaşkanına güvenli limanın uygulanabileceği ülkeleri tanımlama yetkisi vermiştir; bu, OECD tarafından önerilen güvenli liman kurallarıyla karşılaştırıldığında bir kısıtlama olarak değerlendirilebilecektir. Ayrıca, Türk mevzuatında henüz tüm soruların düzenlenmediği de belirtilmelidir.

Buna ek olarak, Türkiye'nin de birçok diğer ülke gibi yabancı yatırımcılar çekmek ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek amacıyla kurumlar vergisi oranında indirim aracılığıyla vergi teşvikleri sağlıyor olması göz önünde bulundurulduğunda, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi kurallarının uygulanmasından önce Türkiye'de bu tür vergi teşviklerinden yararlanmaya hak kazanan yabancı ve Türk yatırımcılar (EVY hesaplaması kapsamında farklı bir şekilde ele alınabilecektir) ve yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin yürürlüğe girdikten sonra bu tür teşviklerden yararlanmayı planlayan yabancı ve Türk yatırımcıların bu konu özelinde dikkatli bir analiz yapmaları önem arz edebilecektir.

Son olarak, Türk ve yabancı yatırımcıların bu yeni kurallara geçiş sürecinin daha pürüzsüz gerçekleşebilmesi için bu düzenlemeler kapsamında yararlanabilecekleri belirli seçimler, istisnalar ve indirimler (kalıcı, geçici ve dönemi güvenli limanı vb.) açısından grup yapılarını gözden geçirmeleri ve düzenlemeler çerçevesinde ortaya çıkabilecek ek vergi ve beyan yükümlülüklerini dikkate almak amacıyla faaliyet gösterdikleri diğer ülkelerdeki gelişmeleri de yakından takip etmeleri önemli olacaktır. 

*Bu yazı, Gözde Atak, Mirna Vlahovic ve Halit Karakış'ın katkılarıyla hazırlanmıştır.

Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.