Ustawa o ochronie sygnalistów po pierwszym czytaniu w Sejmie

Komisja Polityki Społecznej i Rodziny dotrzymała zapowiedzianego terminu i we wtorek, 21 maja przekazała sprawozdanie ze swoich prac do Sejmu. Umożliwiło to włączenie projektu ustawy o ochronie sygnalistów do porządku obrad niższej izby parlamentu już następnego dnia (22 maja). Sprawozdanie z prac komisji a następnie debata poselska trwały łącznie nieco ponad godzinę, po czym projekt został skierowany do drugiego czytania w komisji. 

Ze sprawozdania komisji oraz z relacji uczestników wynika, że po pierwszym czytaniu w komisji zgłoszono szereg poprawek, z których większość nie została uwzględniona. Odrzucono m.in. poprawkę dotyczącą ogólnej możliwości powierzenia działań następczych podmiotowi zewnętrznemu (co rzecz jasna nie wyklucza angażowania ekspertów zewnętrznych przy jednoczesnym pozostawieniu firmy jako „właściciela” procesu). Odrzucono także póki co poprawkę dotyczącą włączenia sankcji gospodarczych do zakresu przedmiotowego ustawy.

 

Zmiany przyjęte przez komisję objęły z kolei dodanie ustępu dotyczącego możliwości ustanowienia wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych dla grup kapitałowych (podmiotów powiązanych kapitałowo w rozumieniu Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) pod warunkiem zapewnienia zgodności wykonywanych czynności z ustawą. Zgodnie z informacją przekazaną przez przedstawicieli ministerstwa oznacza to między innymi, że grupy kapitałowe będą mogły wyznaczyć jeden podmiot do podejmowania działań następczych.

 

Oprócz sprawozdania, na prośbę wybranych wnioskodawców Sejmowi zostały przekazane także wnioski mniejszości dotyczące roli związków zawodowych – przedstawiono postulat by „konsultacje” zastąpić „uzgodnieniami” (praktyczny aspekt takiej ewentualnej zmiany przejawiałby się w konieczności dojścia do konsensusu, a nie tylko przekazania informacji) oraz wykreślić ograniczenie czasowe dla takich uzgodnień.

 

W trakcie obrad Sejmu sprawozdawcy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreślali, że należy zapewnić szybkie wdrożenie Ustawy nie tylko w związku z narastającą karą nałożoną przez UE, ale także ze względu na interes publiczny. Podkreślano istotność promowania systemu ochrony sygnalistów i odejścia od negatywnych konotacji z „donosicielami”. Wskazywano także, że choć w części firm odpowiednie rozwiązania zostały już wdrożone, to wciąż nie jest to normą, a istniejące procedury wewnętrzne nie zawsze zapewniają sygnalistom należytą ochronę.

Ustawa o ochronie sygnalistów - czy to już ostatnia prosta?

Dowiedz się więcej już 12 czerwca podczas webcastu 

lights in forest

Poinformowano również, że w związku z dodatkowymi obowiązkami, w Urzędzie RPO zostanie utworzonych dwadzieścia dodatkowych etatów, na które przeznaczone zostaną rezerwy budżetowe.

Ustawa rozpatrywana przez Sejm nie różniła się więc zasadniczo (z wyjątkiem punktu dotyczącego grup kapitałowych) od wersji przedłożonej przez Radę Ministrów i w dużej mierze pozostaje taka jak opisana w naszym poprzednim podsumowaniu, a jej główne założenia to:

  • Ochrona ma być gwarantowana jeśli zgłoszenie lub ujawnienie publiczne będzie wynikało z dobrej woli sygnalisty i będzie dotyczyło tzw. kontekstu związanego z pracą, a także będzie się mieściło w zakresie przedmiotowym Ustawy. Ochrona ma także przysługiwać sygnaliście, który zgłosił nieprawidłowość anonimowo (od momentu ujawnienia jego tożsamości) i odpowiednio osobom, które pomagają w zgłoszeniu i osobom powiązanym.
  • Ustawa dopuszcza ustanowienie różnych kanałów zgłoszeń, zarówno pisemnych (w tym elektronicznych) jak i ustnych (w tym telefonicznych).
  • Rzecznik Praw Obywatelskich będzie pełnił rolę „organu centralnego” w systemie ochrony sygnalistów, a także zapewni wsparcie i przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych.
  • Pracodawcy, którzy podejmą działania represyjne wobec sygnalistów, będą zobowiązani do wypłaty odszkodowań. Dolny pułap odszkodowania za działania odwetowe wobec sygnalisty został zmniejszony do jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
  • Ustawa przewiduje także odpowiedzialność karną za uniemożliwianie lub utrudnianie zgłoszenia, działania odwetowe, ujawnianie tożsamości sygnalisty i osób powiązanych , nieustanowienie/nieprawidłowe ustanowienie procedury zgłoszeń wewnętrznych oraz zgłoszenie lub ujawnienie publiczne dokonane w złej wierze. Dopuszczającym się takich czynów grożą grzywna, kara ograniczenia wolności oraz kara pozbawienia wolności (w zależności od czynu do roku lub 3 lat).

Zasadniczą rolę we właściwym wdrożeniu rozwiązań dla sygnalistów w firmach będą mieć zatem:

  • odpowiednio skonstruowany system (obejmujący m.in. kanały zgłoszeń i procedury dostosowane do specyfiki działalności firmy), oraz
  • kampania edukacyjna podnosząca świadomość pracowników oraz innych potencjalnych sygnalistów.

Tempo prac nad projektem każe sądzić, że zarówno Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a także większość sejmowa dążą do możliwie szybkiego uchwalenia ustawy. Biorąc pod uwagę zarówno oczekiwania nakładane na firmy w kontekście prawidłowo funkcjonującego systemu ochrony sygnalistów, a także planowany krótki okres vacatio legis (3 miesiące) warto już teraz pomyśleć o budowaniu efektywnego systemu.

O dalszych postępach prac nad ustawą o ochronie sygnalistów będziemy informować na bieżąco.



Zobacz również

Ustawa o ochronie sygnalistów - czy to już ostatnia prosta?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. "Ustawa o ochronie sygnalistów - czy to już ostatnia prosta?"

Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Serdecznie zapraszamy do udziału w pierwszym webcaście z cyklu Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Praktyczne aspekty cyberbezpieczeństwa w zastosowaniu AI do dochodzeń wewnętrznych

Serdecznie zapraszamy na kolejny webcast z serii Miesiąc Cyberbezpieczeństwa EY. AI podnosi bezpieczeństwo danych i informacji podczas wykorzystywania eDiscovery i informatyki śledczej do prowadzenia postępowań wyjaśniających. Jednocześnie żeby tak było, samo AI musi być zaimplementowane i wykorzystywane we właściwy sposób, spełniający wymogi cyberbezpieczeństwa.

Greenwashing – czym grozi malowanie trawy na zielono?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. "Greenwashing - czym grozi malowanie trawy na zielono?

Prawda czy mit? Sprawdź, co wiesz o prowadzeniu wewnętrznych dochodzeń!

Dlaczego firmy obawiają się prowadzenia postępowań wyjaśniających? Jakie korzyści przynosi dochodzenie wewnętrzne? Jak skutecznie przeprowadzać rozmowy wyjaśniające? Zapraszamy do obejrzenia nagrań z cyklu „Prawda czy mit?” poświęconego najczęstszym obawom i mitom dotyczącym prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających.

Greenwashing, czyli czy warto malować trawę na zielono?

Nowe przepisy oraz szybki rozwój technologiczy przyzwyczaiły już przedsiębiorców to tego, że ocena ryzyka organizacji musi być przeprowadzana regularnie i obejmować szeroką perspektywę zewnętrzną. Większość przedsiębiorstw skutecznie stawia czoła indcydentom RODO, ich pracownicy mają świadomość cyber-zagrożeń, ustawa sankcyjna wpłynęła na baczne przyglądanie się spółkom w łańcuchu dostaw. Przykłady można mnożyć. Tematem, który aktualnie przykuwa zainteresowanie wielu organizacji jest zagadnienie greenwashingu, bezpośrednio związane z obszarem ESG.

Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko, co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?"

Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków”

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach Compliance Officera

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Sednem tego zagadnienia, a jednocześnie kluczowym wyzwaniem dla spółek i organów zarządczych będzie kwestia wykazania, że przy podejmowaniu działań następczych dochowano należytej staranności. W przeciwnym razie spółka może narażać się na negatywne konsekwencje.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Model trzech linii obrony, do którego odwołują się m.in. Dobre praktyki spółek notowanych na GPW, wskazuje, że za zarządzanie ryzykiem odpowiedzialni są (w różnym stopniu i zakresie): pracownicy operacyjni jako właściciele ryzyk, ich przełożeni, czyli menedżerowie ryzyk, którzy stoją na drugiej linii obrony oraz audyt wewnętrzny będący trzecią linią obrony, który podobnie jak w przypadku pozostałych procesów pełni funkcję stricte kontrolną.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Sankcje gospodarcze - sklep on-line

Od lutego 2022 firmy z obszaru Unii Europejskiej muszą przestrzegać sankcji gospodarczych nałożonych w bezprecedensowej skali na Rosję i Białoruś. Nasz zespół ma unikalne doświadczenie w tematach sankcyjnych – edukacji, weryfikacji kontrahentów oraz wdrażaniu odpowiednich procedur. Pomagamy ograniczyć ryzyko kar finansowych i odpowiedzialności karnej wynikające z naruszeń przepisów sankcyjnych.

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Sankcje gospodarcze nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw. Co zmienia zakaz eksportu do Rosji?

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Klapki na oczach czy szerokie horyzonty?

Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022 ukazuje jak usprawnienie ładu korporacyjnego może zwiększyć uczciwość biznesu

Zarządzanie ryzykiem nadużyć

Dowiedz się więcej o Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć oraz o tym, jak pomagamy firmom realizować cele z zakresu uczciwości w biznesie.

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają. Wyniki naszego badania zbiegają się w czasie z zamieszczeniem w wykazie prac legislacyjnych polskiego projektu** ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, którego przyjęcie planowane jest w IV kwartale 2021r.


    Kontakt
    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.