Klapki na oczach czy szerokie horyzonty?

Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie ukazuje, że pandemia utrudniła prowadzenie biznesu w sposób etyczny. Podczas gdy programy zgodności wdrażane są na coraz szerszą skalę, globalni liderzy biznesowi stali się bardziej pobłażliwi dla przejawów nieetycznego zachowania, głównie w gronie ich samych. Wyniki badania wskazują na rosnącą liczbę respondentów, którzy byliby skłonni przymknąć oko na nieetyczne postępowanie partnerów biznesowych; fałszować dokumenty finansow czy wprowadzać w błąd zewnętrznych audytorów czy regulatorów.

Tegoroczne badanie pokazuje, że na najwyższych szczeblach hierarchii organizacji standardy etyczne znacząco się obniżyły w następstwie pandemii: ponad czworo na dziesięcioro (42%) członków zarządu zgadza się, że w ich organizacjach toleruje się nieetyczne zachowanie pracowników wyższego szczebla lub osiągających najlepsze wyniki (wzrost z 34% w 2020 r.); większy odsetek członków zarządu (34%) niż w 2020 r. (25%).

Raport EY ze Światowego Badania Uczciwości w Biznesie 2022 pokazuje, że wzrosła świadomość istnienia różnego rodzaju ryzyk, szczególnie związanych z partnerami biznesowymi. Działania związane z fuzjami i przejęciami, które są dziś podejmowane rekordowo często, również narażają organizacje na istotne ryzyko. W porównaniu do 2020, świadomość ryzyka związane z cyberprzestępczością wzrosła z 20% do 27%; z manipulacjami księgowymi z 17% do 25% a z nieujawnionymi relacjami wysokiego ryzyka z 17% do 24%.

Tegoroczne badanie pokazuje co może się stać jeśli organizacje tylko „skreślają punkty z listy zadań” do tworzenia standardów uczciwości bez budowania głębszej kultury uczciwości. Różnice w postrzeganiu kierownictwa wyższego szczebla i pracowników mogą pojawić się szybko.

Kształtowanie optymalnego otoczenia sprzyjającego uczciwości powinno obejmować całość przedsiębiorstwa, w którym wartości są wspólne dla wszystkich szczebli organizacyjnych i dla wszystkich funkcji oraz w którym zapewniona jest wysoka przejrzystość i brak tolerancji dla naruszeń.

Stopień ochrony udzielanej sygnalistom przez firmy to istotny wyznacznik kultury uczciwości. Pracownicy na wszystkich szczeblach organizacji muszą mieć pewność, że bez obaw o negatywne konsekwencje mogą zgłaszać nieprawidłowości oraz – co równie ważne – że ich zgłoszenie pociągnie za sobą konkretne działania. Zbyt często pracownicy mają poczucie, że zgłaszanie nieprawidłowości i tak niczego nie zmieni. Respondenci rzeczywiście wskazują, że główną przyczyną (38%), dla której nie dokonują zgłoszeń jest przekonanie, że i tak nie zostaną w tej sprawie podjęte żadne działania (wzrost z 33% w 2020 r.).

"To niezwykle ważne, aby członkowie zarządu oraz pracownicy byli przekonani, że sygnaliści są chronieni" – mówi Feig. – "Chronimy się zatem nawzajem: prosimy pracowników, by dbali o bezpieczeństwo organizacji, a w zamian musimy chronić ich.” Z zadowoleniem należy odnotować, że środki ochrony uległy znacznej poprawie w ciągu ostatnich trzech lat.

Sprawny ład korporacyjny i przejrzystość działań są niezbędne do budowania zaufania, które leży u podstaw funkcjonowania rządów, rynków kapitałowych i społeczeństwa.

Publiczne obnażenie braku spójności pomiędzy słowami a czynami może być dewastujące dla reputacji podmiotów gospodarczych (i karier ich prezesów). W miarę wchodzenia w życie rygorystycznych obowiązków w zakresie raportowania wyników ESG spółek, ich reputacja będzie wystawiana na coraz większą próbę.

Liderzy mogą wykorzystać obecną sytuację do wprowadzania zmian i tchnięcia nowego życia w kulturę organizacyjną. Organizacje wykorzystują wyrafinowane narzędzia analizy danych, które potrafią tworzyć mapy ludzkiego zachowania do identyfikacji potencjalnych negatywnych zmian w codziennej działalności jednostki biznesowej, zespołu lub działu. Mogą one stanowić wczesne sygnały ostrzegawcze braku zgodności lub osłabienia kultury uczciwości.

"Technologia, w postaci różnych rozwiązań – od anonimowych kanałów do zgłaszania nieprawidłowości po egzekwowanie przepisów przez regulatora – będzie odgrywać istotną rolę w kształtowaniu kultury uczciwości w biznesie." – mówi Corey Dunbar, Partner EY Forensic & Integrity Services w praktyce EY w Stanach Zjednoczonych. „Coraz większa dostępność danych sprzyjająca przejrzystości działań i transakcji przedsiębiorstwa, zmniejszy liczbę miejsc w których możliwie będzie ukrycie nieprawidłowości.” Firmy mogą zmieniać swoje programy zgodności (compliance) i budować wartość skupiając się na opartych na technologii i danych sposobach wyrażania kultury uczciwości w sposób wymierny i poprzez tworzenie odpowiednich procesów i mechanizmów kontroli.

Pięć działań w ramach wdrażania programów zgodności i uczciwości w biznesie

1. Dokładnie poznaj swoje przedsiębiorstwos

U sedna działań zmierzających do ochrony organizacji leży przeprowadzenie oceny ryzyka nadużyć i korupcji. Ocena ryzyka powinna być traktowana poważnie na każdym ze szczebli hierarchii organizacyjnej, powinna być poparta danymi oraz przeprowadzana regularnie i rzetelnie, a ewentualne nieprawidłowości czy słabe punkty należy analizować i korygować.

2. Uwzględnij czynnik ludzki w zagadnieniach compliance

Należy zdać sobie sprawę, że to nie systemy czy procesy dopuszczają się nadużyć, ale ludzie. Nawet najlepszy system compliance na niewiele się zda, jeżeli w organizacji brakuje kultury podejmowania słusznych działań. Kształtowanie silnej kultury uczciwości jest równie ważne, co tworzenie sprawnych mechanizmów kontrolnych.

3. Wykorzystaj potęgę własnych danych

Coraz większą ilość dostępnych danych warto traktować nie jako zagrożenie, ale jako wsparcie w przeciwdziałaniu nadużyciom. Korzystanie z własnych danych pomoże wykryć nieprawidłowości i odpowiednio na nie reagować, aby wyjaśnić sytuację i zapobiegać nieetycznym praktykom. Należy poszukiwać sposobów zbierania danych, które wpisują się w nasz system wartości ESG i pasują do naszej kultury uczciwości.

4. Edukuj zamiast szkolić

Raport EY ze Światowego Badania Uczciwości w Biznesie 2022 udowodnił, że tworzenie kultury etyki w biznesie to proces powolny, a jednocześnie przypadki niewłaściwego postępowania stają się coraz częstsze. Należy stale rozmawiać na ten temat i budować świadomość, przechodząc od szkoleń do rzeczywistego edukowania, aby każdy w organizacji rozumiał nie tylko na czym polega uczciwość w biznesie, ale także dlaczego warto do niej dążyć.

5. Zgłaszaj i wspieraj zgłaszanie nieprawidłowości

Warto dać ludziom szansę zgłaszania w dobrej wierze podejrzeń dotyczących możliwych nieprawidłowości oraz dać im pewność, że będą chronieni przez ewentualnym odwetem.

Podsumowanie

Uczciwość w biznesie nie polega ostatecznie na formalnym spełnieniu wymogów, ale na ochronie organizacji, jej zasobów i reputacji. Jest ona podstawą zaufania pomiędzy udziałowcami a kierownictwem, pomiędzy organizacją a jej pracownikami oraz pomiędzy firmami a ich dostawcami i partnerami biznesowymi. Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022 – raport EY to sygnał dla zarządów i rad nadzorczych organizacji, a także ich prawników i oficerów compliance skupiać się na standardach etycznych, a do osiągnięcia tego celu wykorzystywać dostępne w organizacji dane.