Nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów – czy to już czas na prace w parlamencie?

Opublikowany 6 marca 2024 r. projekt ustawy o ochronie sygnalistów zawiera szereg zmian w porównaniu z poprzednim projektem, m.in. rozszerzono zakres przedmiotowy ustawy, określono moment przyznania sygnaliście ochrony, szerzej odniesiono się do kwestii zgłoszeń anonimowych, określono też minimalną kwotę odszkodowania dla sygnalisty wobec którego dopuszczono się działań odwetowych oraz przedłużono vacatio legis.

Niewątpliwie pierwszą rzucającą się w oczy zmianą jest wykorzystanie terminu „sygnalista” zarówno w tytule ustawy, jak i w całym jej tekście. Oznacza to, że ten jednoznacznie pozytywny termin, od lat propagowany przez organizacje pozarządowe, ma szanse wejść na stałe do oficjalnego języka.

Najnowszy projekt ustawy o ochronie sygnalistów [1] zawiera więcej zmian w porównaniu z poprzednim projektem, opublikowanym w styczniu 2024 r. Wśród najistotniejszych propozycji warto wymienić:

  • Rozszerzenie zakresu przedmiotowego ustawy ponad standard minimum określony w dyrektywie UE w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Ustawie podlegać mają również naruszenia prawa dotyczące wolności i praw człowieka i obywatela, korupcji, handlu ludźmi, prawa pracy.
  • Doprecyzowanie, że ochrona sygnalisty rozpoczyna się od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.
  • Wskazanie wprost, że zarówno zgłoszenia wewnętrzne jak i zewnętrzne mogą być przyjmowane w formie anonimowej. Jednocześnie projekt stanowi, że jeśli podmiot prawny nie przyjmuje zgłoszeń anonimowych (projekt nie nakłada takiego obowiązku), to ustawa wobec takiego zgłoszenia nie będzie miała zastosowania. Niezależnie od wybranego przez organizację modelu przyjmowania zgłoszeń, projekt nakłada na podmiot obowiązek określenia w procedurze zgłoszeń wewnętrznych trybu postępowania ze zgłoszeniami anonimowymi.
  • Określenie dolnego pułapu odszkodowania za działania odwetowe wobec sygnalisty na kwotę nie mniejszą niż 12-krotność przeciętnego wynagrodzenia oraz wprowadzenie prawa do zadośćuczynienia.
  • Doprecyzowano sposób obliczania liczby 50 osób zatrudnionych w podmiocie prawnym warunkującego powstanie obowiązku wdrożenia procedury zgłoszeń wewnętrznych. Obowiązek taki będzie ciążył na podmiocie, na rzecz którego pracowało co najmniej 50 osób  w przeliczeniu na pełne etaty wg stanu na 1 stycznia lub 1 lipca danego roku.
  • Szereg zmian dotyczących zgłoszeń zewnętrznych, w tym określenie, że zaświadczenie o podleganiu ochronie wydaje się nie później niż w terminie 1 miesiąca od otrzymania żądania sygnalisty.
  • Rozszerzenie zakresu bezpłatnego poradnictwa prawnego o pomoc sygnalistom.
  • Wydłużenie czasu jaki mają organizacje na wdrożenie procedury zgłoszeń wewnętrznych do 3 miesięcy od daty ogłoszenia ustawy. W przypadku Rzecznika Praw Obywatelskich i innych organów publicznych okres ten wynosi odpowiednio 6 miesięcy.

Szerszy katalog naruszeń podlegających zgłaszaniu, uwzględniający m.in. korupcję i prawo pracy, ochrona sygnalisty przed działaniami odwetowymi już od momentu dokonania zgłoszenia, podjęcie decyzji dotyczącej procedowania zgłoszeń anonimowych oraz ryzyko wysokich odszkodowań może rodzić szereg wyzwań po stronie organizacji. Warto więc zaplanować wdrożenie rozwiązań chroniących sygnalistów, w tym systemu zgłoszeniowego, z odpowiednim wyprzedzeniem. Przeznaczenie na to odpowiednich zasobów i czasu pozwoli na zbudowanie zaufania potencjalnych sygnalistów do systemu. A zaufanie przełoży się na dokonywanie zgłoszeń wewnątrz a nie na zewnątrz organizacji, co może przyczynić się do ograniczenia strat finansowych i reputacyjnych.
 

O dalszych postępach prac nad ustawą o ochronie sygnalistów będziemy na bieżąco informować.



Zobacz również

Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Serdecznie zapraszamy do udziału w pierwszym webcaście z cyklu Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Praktyczne aspekty cyberbezpieczeństwa w zastosowaniu AI do dochodzeń wewnętrznych

Serdecznie zapraszamy na kolejny webcast z serii Miesiąc Cyberbezpieczeństwa EY. AI podnosi bezpieczeństwo danych i informacji podczas wykorzystywania eDiscovery i informatyki śledczej do prowadzenia postępowań wyjaśniających. Jednocześnie żeby tak było, samo AI musi być zaimplementowane i wykorzystywane we właściwy sposób, spełniający wymogi cyberbezpieczeństwa.

Greenwashing – czym grozi malowanie trawy na zielono?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. "Greenwashing - czym grozi malowanie trawy na zielono?

Prawda czy mit? Sprawdź, co wiesz o prowadzeniu wewnętrznych dochodzeń!

Dlaczego firmy obawiają się prowadzenia postępowań wyjaśniających? Jakie korzyści przynosi dochodzenie wewnętrzne? Jak skutecznie przeprowadzać rozmowy wyjaśniające? Zapraszamy do obejrzenia nagrań z cyklu „Prawda czy mit?” poświęconego najczęstszym obawom i mitom dotyczącym prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających.

Greenwashing, czyli czy warto malować trawę na zielono?

Nowe przepisy oraz szybki rozwój technologiczy przyzwyczaiły już przedsiębiorców to tego, że ocena ryzyka organizacji musi być przeprowadzana regularnie i obejmować szeroką perspektywę zewnętrzną. Większość przedsiębiorstw skutecznie stawia czoła indcydentom RODO, ich pracownicy mają świadomość cyber-zagrożeń, ustawa sankcyjna wpłynęła na baczne przyglądanie się spółkom w łańcuchu dostaw. Przykłady można mnożyć. Tematem, który aktualnie przykuwa zainteresowanie wielu organizacji jest zagadnienie greenwashingu, bezpośrednio związane z obszarem ESG.

Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko, co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?"

Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków”

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach Compliance Officera

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Sednem tego zagadnienia, a jednocześnie kluczowym wyzwaniem dla spółek i organów zarządczych będzie kwestia wykazania, że przy podejmowaniu działań następczych dochowano należytej staranności. W przeciwnym razie spółka może narażać się na negatywne konsekwencje.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Model trzech linii obrony, do którego odwołują się m.in. Dobre praktyki spółek notowanych na GPW, wskazuje, że za zarządzanie ryzykiem odpowiedzialni są (w różnym stopniu i zakresie): pracownicy operacyjni jako właściciele ryzyk, ich przełożeni, czyli menedżerowie ryzyk, którzy stoją na drugiej linii obrony oraz audyt wewnętrzny będący trzecią linią obrony, który podobnie jak w przypadku pozostałych procesów pełni funkcję stricte kontrolną.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Sankcje gospodarcze nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw. Co zmienia zakaz eksportu do Rosji?

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Klapki na oczach czy szerokie horyzonty?

Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022 ukazuje jak usprawnienie ładu korporacyjnego może zwiększyć uczciwość biznesu

Zarządzanie ryzykiem nadużyć

Dowiedz się więcej o Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć oraz o tym, jak pomagamy firmom realizować cele z zakresu uczciwości w biznesie.

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają. Wyniki naszego badania zbiegają się w czasie z zamieszczeniem w wykazie prac legislacyjnych polskiego projektu** ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, którego przyjęcie planowane jest w IV kwartale 2021r.

    Kontakt

    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.