Prace nad ustawą o sygnalistach przyspieszają. Najnowsze propozycje zmian w projekcie.

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został najnowszy projekt (z dn. 8 stycznia br.) ustawy, która ma na celu implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. [1] Wprowadzono zmiany administracyjne, ale też dotyczące ochrony sygnalisty i terminów istotnych z perspektywy przedsiębiorcy.

Po wielu wersjach projektu ustawy o ochronie sygnalistów i znacznie opóźnionym terminie wdrożenia przepisów zawartych w Dyrektywie, z początkiem roku doczekaliśmy się kolejnej – zmienionej wersji ustawy. Czy to już ostateczny projekt ustawy? Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany w odniesieniu do poprzedniej, datowanej na 1 sierpnia 2023 roku wersji oraz oczekiwania co do terminu wdrożenia przepisów.

Najważniejsze aktualizacje obejmują:

  • Państwowa Inspekcja Pracy została zastąpiona Rzecznikiem Praw Obywatelskich (dalej „RPO”) jako instytucja koordynująca przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów. Projektodawcy uzasadniają decyzję powołując się na fakt, że organ ten jest powołany do ochrony praw obywateli, a jego niezależność i niezawisłość gwarantuje Konstytucja RP. Na zasadność decyzji ma również wskazywać fakt, iż przyjmowanie zgłoszeń łączyłoby się w tej instytucji z funkcją udzielania wsparcia i informacji [2] – jak wskazuje również art. 31 projektu ustawy. Artykuł ten również doprecyzowuje obowiązek RPO do przekazania zgłoszenia, po wstępnej weryfikacji, organowi publicznemu do podjęcia dalszych działań. Nowy projekt nie dopuszcza jednak wydłużenia terminu przekazania zgłoszenia do organu publicznego w „uzasadnionych przypadkach”. Wskazana została również możliwość pozostawienia bez rozpatrywania zarówno przez RPO, jak i organu publicznego, sprawy która była już przedmiotem zgłoszenia zewnętrznego, oczywiście tylko w przypadku braku istotnych nowych informacji. RPO informuje sygnalistę o pozostawieniu zgłoszenia bez rozpoznania podając uzasadnienie, a w przypadku kolejnego zgłoszenia pozostawia się je bez rozpoznania i nie informuje o powyższym sygnalisty.
  • Istotna zmiana dotyczy również zaświadczeń o statusie sygnalisty. Projekt zakłada, że może ono zostać wydane przez organ publiczny podejmujący działania następcze na żądanie zgłaszającego. Z projektu usunięto zapis o terminie wydania zaświadczenia oraz o obowiązku poinformowania podmiotu prawnego, którego dotyczy zgłoszenie,  o wydaniu takiego zaświadczenia.
  • Ochrona sygnalisty w ramach nowego projektu ustawy nie będzie już determinowana momentem wydania zaświadczenia, jak było w przypadku poprzedniego projektu ustawy. Warto zaznaczyć, iż sygnalista podlega ochronie również jeżeli zgłaszana informacja nie dotyczy interesu publicznego.  
  • Dodano zapis o okresie retencji danych osobowych oraz dokumentów przetwarzanych przez RPO w związku z przyjęciem zgłoszenia ustalając okres 12 miesięcy po zakończeniu roku kalendarzowego w którym przekazano zgłoszenie do organu publicznego podejmującego dalsze działania.
  • W przypadku zgłoszeń wewnętrznych, skrócono okres konsultacji podmiotów prawnych ze związkami zawodowymi, a także okres w którym procedura zgłoszeń wewnętrznych wchodzi w życie.
  • Poprzedni projekt ustawy wskazywał datę wejścia jej w życie po upływie dwóch miesięcy, natomiast nowy projekt skraca okres do miesiąca od dnia jej ogłoszenia. Podmioty prawne i organy publiczne będą mieć od tego momentu miesiąc na wdrożenie procedur przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów.

Wykaz prac legislacyjnych wskazuje na zakończony etap konsultacji publicznych i opiniowania projektu ustawy. Następnym etapem jest potwierdzenie projektu przez Stały Komitet Rady Ministrów, a sam projekt będzie rozpatrywany w trybie odrębnym.

Priorytet nadany przez nowy rząd w sprawie uchwalenia ustawy o sygnalistach oznacza wymóg prawny wdrożenia w najbliższej przyszłości odpowiednich procedur wewnętrznych i kanałów zgłoszenia w przedsiębiorstwach. O wszelkich dalszych krokach ustawodawcy będziemy na bieżąco informować.



Zobacz również

Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Serdecznie zapraszamy do udziału w pierwszym webcaście z cyklu Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Praktyczne aspekty cyberbezpieczeństwa w zastosowaniu AI do dochodzeń wewnętrznych

Serdecznie zapraszamy na kolejny webcast z serii Miesiąc Cyberbezpieczeństwa EY. AI podnosi bezpieczeństwo danych i informacji podczas wykorzystywania eDiscovery i informatyki śledczej do prowadzenia postępowań wyjaśniających. Jednocześnie żeby tak było, samo AI musi być zaimplementowane i wykorzystywane we właściwy sposób, spełniający wymogi cyberbezpieczeństwa.

Greenwashing – czym grozi malowanie trawy na zielono?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. "Greenwashing - czym grozi malowanie trawy na zielono?

Prawda czy mit? Sprawdź, co wiesz o prowadzeniu wewnętrznych dochodzeń!

Dlaczego firmy obawiają się prowadzenia postępowań wyjaśniających? Jakie korzyści przynosi dochodzenie wewnętrzne? Jak skutecznie przeprowadzać rozmowy wyjaśniające? Zapraszamy do obejrzenia nagrań z cyklu „Prawda czy mit?” poświęconego najczęstszym obawom i mitom dotyczącym prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających.

Greenwashing, czyli czy warto malować trawę na zielono?

Nowe przepisy oraz szybki rozwój technologiczy przyzwyczaiły już przedsiębiorców to tego, że ocena ryzyka organizacji musi być przeprowadzana regularnie i obejmować szeroką perspektywę zewnętrzną. Większość przedsiębiorstw skutecznie stawia czoła indcydentom RODO, ich pracownicy mają świadomość cyber-zagrożeń, ustawa sankcyjna wpłynęła na baczne przyglądanie się spółkom w łańcuchu dostaw. Przykłady można mnożyć. Tematem, który aktualnie przykuwa zainteresowanie wielu organizacji jest zagadnienie greenwashingu, bezpośrednio związane z obszarem ESG.

Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko, co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?"

Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków”

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach Compliance Officera

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Sednem tego zagadnienia, a jednocześnie kluczowym wyzwaniem dla spółek i organów zarządczych będzie kwestia wykazania, że przy podejmowaniu działań następczych dochowano należytej staranności. W przeciwnym razie spółka może narażać się na negatywne konsekwencje.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Model trzech linii obrony, do którego odwołują się m.in. Dobre praktyki spółek notowanych na GPW, wskazuje, że za zarządzanie ryzykiem odpowiedzialni są (w różnym stopniu i zakresie): pracownicy operacyjni jako właściciele ryzyk, ich przełożeni, czyli menedżerowie ryzyk, którzy stoją na drugiej linii obrony oraz audyt wewnętrzny będący trzecią linią obrony, który podobnie jak w przypadku pozostałych procesów pełni funkcję stricte kontrolną.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Sankcje gospodarcze nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw. Co zmienia zakaz eksportu do Rosji?

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Zarządzanie ryzykiem nadużyć

Dowiedz się więcej o Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć oraz o tym, jak pomagamy firmom realizować cele z zakresu uczciwości w biznesie.

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają. Wyniki naszego badania zbiegają się w czasie z zamieszczeniem w wykazie prac legislacyjnych polskiego projektu** ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, którego przyjęcie planowane jest w IV kwartale 2021r.

                       Kontakt

    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.