Projekt ustawy o ochronie sygnalistów przyjęty przez Radę Ministrów

Długo wyczekiwany projekt ustawy o ochronie sygnalistów został przyjęty 2 kwietnia br na posiedzeniu Rady Ministrów. Następnym krokiem w procesie legislacyjnym jest skierowanie go do rozpatrzenia przez Sejm. Przypomnijmy, że czas na transpozycję Dyrektywy do polskiego porządku prawnego upłynął 17 grudnia 2021 roku.

 

Polska jest jednym z dwóch (obok Estonii) krajów, które jeszcze nie wdrożyły przepisów Dyrektywy 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii do swojego porządku prawnego. W związku z opóźnieniem Komisja Europejska zdecydowała o nałożeniu na Polskę kary, co zgodnie z uzasadnieniem do projektu przyczyniło się do zwiększonej uwagi nowego rządu na tym projekcie.

 

Jakie są główne założenia projektu?

 

Nowe przepisy zapewnią ochronę sygnalistom, czyli osobom zgłaszających naruszenia prawa zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym. Ochrona ma być gwarantowana jeśli zgłoszenie lub tzw. ujawnienie publiczne będzie wynikało z dobrej woli sygnalisty. Jednocześnie ustawodawca założył, że sygnaliści będą mogli dokonywać zgłoszeń za pomocą różnych kanałów, a Rzecznik Praw Obywatelskich zapewni wsparcie i przyjmowanie zgłoszeń zewnętrznych, zwłaszcza dotyczących konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich. Pracodawcy, którzy podejmą działania represyjne wobec sygnalistów, będą zobowiązani do wypłaty odszkodowań.

 

Ustawa w kilku ostatnich wersjach zyskała tytuł nawiązujący wprost do „sygnalistów” (a nie jak we wcześniejszych wersjach „osób zgłaszających naruszenia prawa”), co jak pisaliśmy ostatnio może pozwolić na wejście tego terminu na stałe do oficjalnego języka. Jeżeli chodzi najważniejsze zmiany w porównaniu do poprzedniej wersji* projektu warto zaznaczyć:

 

  • Po kilku perturbacjach korupcja pozostaje w przedmiotowym zakresie ustawy, wykreślono z niego jednak przestępstwa związane z handlem ludźmi;
  • Dolny pułap odszkodowania za działania odwetowe wobec sygnalisty został zmniejszony do jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w poprzedniej wersji była to aż dwunastokrotność);
  • Do zakresu podmiotowego ustawy (tj. osób, które mogą być sygnalistami) dodano prokurenta;
  • Do 6 miesięcy wydłużono vacatio legis w zakresie zgłoszeń zewnętrznych oraz związanych z nimi informacji w procedurze wewnętrznej o możliwości przekazywania zgłoszeń do RPO i innych organów.

 

Ponadto wprowadzono szereg postanowień doprecyzowujących postępowanie ze zgłoszeniami dotyczącymi służb specjalnych w zakresie bezpieczeństwa narodowego, uszczegółowiono zadania RPO i kwestię sporów kompetencyjnych, a także używanie kanałów komunikacyjnych przez organy publiczne. W projekcie znalazły się także zapisy wyłączające stosowanie przepisów o ujawnieniu publicznym jeśli zgłoszenie nastąpi na podstawie Prawa prasowego.

 

Tym samym w znacznym stopniu zostały uwzględnione uwagi przekazywane przez organizacje pozarządowe, a także poszczególne resorty. Część przedsiębiorców w oczekiwaniu na uchwalenie ustawy zaczęło już wdrażać pewne rozwiązania, jeśli jednak postanowili oni poczekać do uchwalenia ustawy mogą już wkrótce znaleźć się pod presją czasu ze względu na relatywnie krótki, 3-miesięczny okres vacatio legis. W praktyce zbudowanie w tym czasie systemu zgłoszeń od podstaw może się okazać wyzwaniem. Niewątpliwie potrzebne będą odpowiednie kanały zgłoszeń oraz procedury, warto mieć też na uwadze odpowiednie zasoby i czas na budowanie zaufania potencjalnych sygnalistów do systemu. To z kolei może skłonić potencjalnych sygnalistów do dokonywania zgłoszeń wewnątrz organizacji, a tym samym pomoże w zmniejszeniu strat finansowych i reputacyjnych.

 

Będziemy na bieżąco informować o dalszych postępach prac nad ustawą o ochronie sygnalistów.

 

W artykule odnosimy się do wersji projektu przedłożonej 2 kwietnia 2024 roku przez Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na posiedzeniu Rady Ministrów.


Zobacz również

Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Serdecznie zapraszamy do udziału w pierwszym webcaście z cyklu Forensic Express: O czym należy pamiętać przed rozpoczęciem postępowania wyjaśniającego?

Praktyczne aspekty cyberbezpieczeństwa w zastosowaniu AI do dochodzeń wewnętrznych

Serdecznie zapraszamy na kolejny webcast z serii Miesiąc Cyberbezpieczeństwa EY. AI podnosi bezpieczeństwo danych i informacji podczas wykorzystywania eDiscovery i informatyki śledczej do prowadzenia postępowań wyjaśniających. Jednocześnie żeby tak było, samo AI musi być zaimplementowane i wykorzystywane we właściwy sposób, spełniający wymogi cyberbezpieczeństwa.

Prawda czy mit? Sprawdź, co wiesz o prowadzeniu wewnętrznych dochodzeń!

Dlaczego firmy obawiają się prowadzenia postępowań wyjaśniających? Jakie korzyści przynosi dochodzenie wewnętrzne? Jak skutecznie przeprowadzać rozmowy wyjaśniające? Zapraszamy do obejrzenia nagrań z cyklu „Prawda czy mit?” poświęconego najczęstszym obawom i mitom dotyczącym prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających.

Greenwashing, czyli czy warto malować trawę na zielono?

Nowe przepisy oraz szybki rozwój technologiczy przyzwyczaiły już przedsiębiorców to tego, że ocena ryzyka organizacji musi być przeprowadzana regularnie i obejmować szeroką perspektywę zewnętrzną. Większość przedsiębiorstw skutecznie stawia czoła indcydentom RODO, ich pracownicy mają świadomość cyber-zagrożeń, ustawa sankcyjna wpłynęła na baczne przyglądanie się spółkom w łańcuchu dostaw. Przykłady można mnożyć. Tematem, który aktualnie przykuwa zainteresowanie wielu organizacji jest zagadnienie greenwashingu, bezpośrednio związane z obszarem ESG.

Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko, co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?"

Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków”

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach Compliance Officera

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Sednem tego zagadnienia, a jednocześnie kluczowym wyzwaniem dla spółek i organów zarządczych będzie kwestia wykazania, że przy podejmowaniu działań następczych dochowano należytej staranności. W przeciwnym razie spółka może narażać się na negatywne konsekwencje.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Model trzech linii obrony, do którego odwołują się m.in. Dobre praktyki spółek notowanych na GPW, wskazuje, że za zarządzanie ryzykiem odpowiedzialni są (w różnym stopniu i zakresie): pracownicy operacyjni jako właściciele ryzyk, ich przełożeni, czyli menedżerowie ryzyk, którzy stoją na drugiej linii obrony oraz audyt wewnętrzny będący trzecią linią obrony, który podobnie jak w przypadku pozostałych procesów pełni funkcję stricte kontrolną.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Sankcje gospodarcze nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw. Co zmienia zakaz eksportu do Rosji?

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Zarządzanie ryzykiem nadużyć

Dowiedz się więcej o Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć oraz o tym, jak pomagamy firmom realizować cele z zakresu uczciwości w biznesie.

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają. Wyniki naszego badania zbiegają się w czasie z zamieszczeniem w wykazie prac legislacyjnych polskiego projektu** ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, którego przyjęcie planowane jest w IV kwartale 2021r.


                       Kontakt

    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.