Przestrzeganie sankcji jest wyzwaniem

Liczba i różnorodność sankcji nakładanych na różne podmioty w ostatnim czasie stała się tak duża, że ustalenie czy dana jednostka podlega ograniczeniom wymaga głębszej analizy. Zwłaszcza, że sankcje nakładane przez różne organizacje i kraje mają różny zakres działania a czasami są ze sobą sprzeczne.

Lista nakładających sankcje jest długa. W Unii Europejskiej obowiązują sankcje nałożone przez Radę Bezpieczeństwa ONZ, przez Radę Unii Europejskiej, a do tego poszczególne państwa członkowskie mogą nakładać jeszcze swoje sankcje.

Własny system wynikający z ustawy o sankcjach i przeciwdziałaniu praniu pieniędzy ma Wielka Brytania. Powszechnie respektowane są też ograniczenia USA, z uwagi na eksterytorialny charakter niektórych sankcji nakładanych przez ten kraj.

Eksterytorialność sankcji USA była przedmiotem sporów z UE. W 1996 r. Unia Europejska przyjęła rozporządzenie blokujące w odpowiedzi na prowadzoną przez USA politykę sankcyjną wobec Kuby, Iranu i Libii. Celem rozporządzenia jest ochrona podmiotów unijnych uczestniczących w legalnym handlu międzynarodowym lub w przepływie kapitału i związanej z tym działalności handlowej z państwami trzecimi zgodnie z prawem unijnym. Zgodnie z podstawową zasadą statusu blokującego, podmioty unijne nie stosują się do wymienionego prawodawstwa eksterytorialnego ani żadnych opartych na nim postanowień, wyroków lub orzeczeń arbitrażowych ze względu na fakt, że UE nie uznaje jego zastosowania do podmiotów unijnych ani jego skutków wobec tych podmiotów [1]. Komisja Europejska zaktualizowała załącznik do unijnego rozporządzenia blokującego w 2018 roku w związku z wycofaniem się USA z porozumienia jądrowego z Iranem i przywróceniem wobec tego państwa sankcji eksterytorialnych.

Bardzo często firma ma kilku i więcej właścicieli. Systemy sankcyjne Unii Europejskiej, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych dla określenia czy podmiot podlega ograniczeniom z uwagi na istnienie podmiotów sankcjonowanych w strukturze własności, stosują regułę 50 procent. W UE własność oznacza bycie w posiadaniu ponad 50 procent praw własności podmiotu lub posiadanie w nim większościowego udziału [2]. Przepisy amerykańskie mówią o 50 procentach lub więcej [3]. Co więcej, sankcje amerykańskie, w przeciwieństwie do tych nakładanych przez UE, nie odnoszą się do kwestii kontroli nad podmiotem – podmiot kontrolowany (ale nie będący własnością w co najmniej 50 procentach) przez jeden lub więcej podmiotów objętych sankcjami nie jest automatycznie uznawany za podlegającego ograniczeniom [4].

Jeśli firma jest własnością kilku firm, z których część podlega sankcjom, to sposoby liczenia zagregowanej własności są różne. Systemy USA i UE sumują udziały podmiotów podlegających sankcjom i obowiązuje zasada 50 procent. Brytyjskie prawo zasadniczo nie łączy udziałów różnych podmiotów sankcjonowanych o ile np. udziały lub uprawnienia nie są przedmiotem joint arrangement (wspólnego ustalenia umownego) pomiędzy tymi podmiotami [5].

To tylko niektóre problemy na drodze do ustalenia czy dana firma jest objęta sankcjami czy też nie. Każdorazowo potrzebne jest nie tylko ustalenie stanu faktycznego lecz również ocena prawna zidentyfikowanych potencjalnych ryzyk sankcyjnych.