Prawo pracy w 2025 r. – przewodnik po najważniejszych zmianach
 

Na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę obliczana jest również wysokość odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania. Pracodawcy, wobec których sąd stwierdzi takie nadużycie, muszą wypłacić poszkodowanemu pracownikowi kwotę równą co najmniej najniższej pensji.

Warto również zaznaczyć, że w odróżnieniu od dwóch poprzednich lat, w 2025 r. wzrost pensji minimalnej nastąpi tylko raz. Od 2026 r. w życie wejdą zmiany dostosowujące polski Kodeks pracy do unijnej legislacji[1], zgodnie z którymi  dwukrotne podniesienie najniższego minimalnego wynagrodzenia za pracę w ciągu roku będzie obligatoryjne. Jego wysokość obliczana będzie na podstawie orientacyjnych wartości referencyjnych, takich jak 60% mediany wynagrodzeń brutto lub 50% średniego wynagrodzenia brutto.

Nowe regulacje dotyczące układów zbiorowych pracy

1 stycznia 2025 r. wejdzie w życie ustawa o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. Nowe przepisy mają na celu usprawnienie procesu negocjacji między związkami zawodowymi a pracodawcami. Najważniejsze zmiany obejmują:

• Określenie zakresu treści układu pracy, w tym organizację pracy, wymiar i normy czasu pracy, zasady pracy w godzinach nadliczbowych, przyznawanie urlopów wypoczynkowych, kwestie BHP, ochronę pracowników przed nadużyciami oraz zasady prowadzenia rokowań.
• Uproszczenie procedur rejestrowania układów zbiorowych do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy (KEUZP). Konieczne będzie jedynie przesłanie formularza i niezbędnych załączników.
• Możliwość skorzystania z pomocy mediatora w przypadku sporów.
• Określenie maksymalnego czasu obowiązywania układów: 3 lata dla układów zakładowych i 10 lat dla układów ponadzakładowych.
• Określenie zasad wystąpienia z układu ponadzakładowego oraz procedur rozszerzania układów ponadzakładowych.

Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, oczekiwanym efektem regulacji będzie ożywienie rokowań i zwiększenia zakresu stosowania porozumień zbiorowych. Przyjęte przepisy mają na celu zrównoważenie zarówno oczekiwań związków zawodowych reprezentujących pracowników, jak również pracodawców i ich organizacji.

Pomoc w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych i starszych

Nowe przepisy, które wejdą w życie 1 stycznia 2025 r., przewidują wyższe pożyczki na stworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. Maksymalna kwota pożyczki wzrośnie do 75 403,60 zł., z czego 25% może być przeznaczone na koszty osobowe. Dotychczas jej wysokość była ograniczona do 6-krotności średniego wynagrodzenia, tj. do kwoty 45 242,16 zł.

Dodatkowo, nowe przepisy dotyczące orzeczeń o niepełnosprawności przewidują przedłużenie ważności orzeczeń do 31 marca 2025 r. dla osób, których orzeczenia wygasają do 30 września 2024 r., pod warunkiem złożenia wniosku o nowe orzeczenie do końca września 2024 roku.

Podwyższone zostaną również kwoty miesięcznego dofinansowania z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych do wynagrodzeń pracowników z niepełnosprawnościami. Wysokość miesięcznego dofinansowania wyniesie:

• w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności - 2760 zł (dotychczas 2400 zł);
• w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności - 1550 zł (dotychczas 1350 zł),
• w przypadku osób z lekkim stopniem niepełnosprawności - 575 zł (dotychczas 500 zł).

Dodatkowo nowe przepisy wprowadzą rozwiązania w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych (czyli dla osób ze schorzeniami szczególnymi). W ich sytuacji kwoty te zostaną podwyższone:

• do 1380 zł - w przypadku znacznego stopnia niepełnosprawności (dotychczas 1200 zł);
• do 1035 zł - w przypadku umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (dotychczas 900 zł) oraz
• do 690 zł - w przypadku lekkiego stopnia niepełnosprawności (dotychczas 600 zł).

Od 2025 r. wprowadzone zostaną również mechanizmy wsparcia dla przedsiębiorców zatrudniających emerytów, tj. kobiet powyżej 60 i mężczyzn powyżej 65 roku życia. Celem tych zmian jest aktywizacja zawodowa seniorów oraz wykorzystanie ich doświadczenia na rynku pracy.

Pracodawcy będą mogli otrzymać dofinansowanie z tytułu zatrudnienia seniora w kwocie do 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie. Okres świadczenia będzie obejmował 24 miesiące zatrudniania emeryta. Po upływie tego okresu, pracodawca zobowiązany będzie do kontynuowania zatrudnienia seniora przez okres kolejnych 12 miesięcy już bez dofinansowania.

Warto zwrócić w tym miejscu uwagę, że przedsiębiorcy nie będą uprawnieni do skorzystania z dofinansowania, jeśli wcześniej już zatrudniali danego emeryta na umowie o pracę lub byli z nim związani inną formą współpracy przed jego rejestracją jako osoby poszukującej pracy.

Zmiany w zasiłku dla bezrobotnych

Zasiłek dla bezrobotnych to świadczenie przysługujące osobom, które straciły dotychczasową pracę i są w trakcie poszukiwania nowego zatrudnienia. Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje osobom, które są zarejestrowane jako osoby bezrobotne w powiatowym urzędzie pracy. Aby móc zarejestrować się jako osoba bezrobotna i otrzymać świadczenie, konieczne jest, aby bezrobotny, który chce zarejestrować się w PUP, przez 365 dni w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem się:

• był zatrudniony i osiągał co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, od którego istniał obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy,
• świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne i FP stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca,
• opłacał składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzonej działalności lub współpracy przy tej działalności, jeżeli podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i FP stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie.

Od 2025 roku zmienią się zasady obliczania wysokości zasiłku dla bezrobotnych. Najważniejsze zmiany to:

• Zwiększenie z 80% do 100% podsatwowej kwoty zasiłku dla osób z krótszym stażem pracy (mniej niż 5 lat).
• Wydłużenie okresu pobierania zasiłku do 12 miesięcy dla osób powyżej 50. roku życia z co najmniej 20-letnim okresem uprawniającym do zasiłku, osób mających na utrzymaniu dzieci, niepełnosprawnych oraz członków rodzin wielodzietnych posiadających Kartę Dużej Rodziny.
• Zniesienie uzależnienia długości pobierania zasiłku od stopy bezrobocia w powiecie zamieszkania bezrobotnego.
• Waloryzacja zasiłków na dotychczasowych zasadach, dostosowując ich wysokość do zmieniających się warunków ekonomicznych.