Przestępstwo ubezpieczeniowe może zdarzyć się na każdym etapie. W momencie zawarcia umowy ubezpieczenia przestępstwo może na przykład polegać na wprowadzeniu ubezpieczyciela w błąd czy podaniu fikcyjnych danych. W momencie likwidacji szkody może przykładowo polegać na podaniu się za uprawnionego do odbioru odszkodowania czy podaniu nieprawdziwych okoliczności zaistnienia szkody. Jak wskazano w analizie, do najczęściej udaremnianych prób wyłudzeń należy:
- roszczenie w związku ze szkodą, która nie zaistniała;
- umyślne spowodowanie szkody w celu wyłudzenia odszkodowania;
- ubezpieczanie w kilku towarzystwach w celu pobrania świadczenia z każdego z nich;
- nadubezpieczenia polegające na określeniu sumy ubezpieczenia powyżej wartości;
- zatajanie faktów mających wpływ na podniesienie składki;
- zawyżanie rozmiarów szkody poprzez składanie fałszywych oświadczeń lub fałszowanie dokumentów.
Ubezpieczenia na życie
Do głównych rodzajów wyłudzeń zidentyfikowanych w zakresie ubezpieczeń na życie należą przestępstwa związane ze zgonem ubezpieczonego. Polegają zazwyczaj na upozorowaniu zgonu przy pomocy fałszywej dokumentacji lub zawarcia umowy już po śmierci osoby ubezpieczonej. Ich wartość stanowi 54% wszystkich zidentyfikowanych przestępstw tego rodzaju. Podstawą roszczenia o nienależne świadczenie jest głównie poświadczenie nieprawdy. W rzeczywistości do szkody nie doszło bądź jej zakres i okoliczności różnią się od deklarowanych.
Co ciekawe, jak wskazano w raporcie, około 87% przestępstw ubezpieczeniowych tego rodzaju nie jest zgłaszanych do organów ścigania ze względu na zgromadzenie niewystarczającego materiału dowodowego. Ponadto, co istotne, około 86% wartości wszystkich prób wyłudzenia ubezpieczeń na życie to usiłowania, czyli przypadki, gdzie pracownikom zakładu ubezpieczeń udało się udaremnić działania przestępców.
Pozostałe ubezpieczenia osobowe i majątkowe
Wśród pozostałych ubezpieczeń osobowych i majątkowych, około 92% zidentyfikowanych prób wyłudzeń była nieskuteczna.
Do głównych rodzajów przestępstw w zakresie tego rodzaju ubezpieczeń należą wyłudzenia w zakresie komunikacyjnego OC oraz autocasco – ich wartość stanowi 79% wszystkich przestępstw. Wynika to głównie z wysokiej wykrywalności fikcyjnych szkód osobowych z OC komunikacyjnego, polegających na zgłaszaniu roszczeń za rzekome uszkodzenie ciała w wypadkach komunikacyjnych.
Do popularnych metod wyłudzeń w ubezpieczeniach komunikacyjnych należą: powiększanie deklarowanego zakresu uszkodzeń ciała, jeśli chodzi o szkody osobowe, zawyżanie liczby poszkodowanych poprzez składanie fałszywych deklaracji czy celowe powodowanie kolizji, co jest metodą głównie grup przestępczych.
W ubezpieczeniach majątkowych do najczęstszych metod wyłudzeń należą: wyłudzenia z ubezpieczeń mieszkań i domów poprzez deklarowanie utraty bądź zniszczenia kosztownego sprzętu elektronicznego, generowanie szkód w drogich maszynach rolniczych czy budowlanych a także preparowanie szkód z OC niekomunikacyjnego (zarówno majątkowych, jak i osobowych).
Zmiana metod działania sprawców wynikająca z pandemii COVID-19
Autorzy raportu dokonali także analizy zmiany sposobu działania sprawców w związku z pandemią COVID-19. Do najpopularniejszych, nowych schematów należały:
- unikanie osobistego kontaktu z likwidatorem i utrudnianie oględzin motywowane rzekomą silną obawą przed zarażeniem;
- odmowa przesyłania dokumentacji szkodowej pod pozorem braku dostępu do internetu bądź braku umiejętności posługiwania się sprzętem IT;
- wydłużanie czasu naprawy pojazdów i korzystanie z pojazdów zastępczych;
- deklarowanie szkód w transportowanych towarach z powodu opóźnień na granicach;
- deklarowanie strat w firmach spowodowanych lockdownem i zatorami logistycznymi.
Metody przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej
Udoskonalenie technik, wymiana doświadczeń między firmami ubezpieczeniowymi oraz współpraca podmiotów funkcjonujących na rynku przekładają się na zwiększenie wykrywalności. Do głównych metod przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej należy zaangażowanie wszystkich podmiotów organizacji (od zarządzających po sprzedaż i likwidację) w zwalczanie przestępczości oraz powoływanie zespołów ekspertów, którzy są odpowiedzialni za analizę przebiegu zdarzeń. Niezbędna jest także współpraca towarzystw z policją, prokuraturą oraz między sobą. Korzystanie ze zintegrowanej platformy identyfikacji i weryfikacji zjawisk przestępczości również wpływa na zwiększenie wykrywalności przestępstw.
