6 min. czytania 8 sie 2024
BEPS 2.0

Podatek wyrównawczy – jak obliczyć kwalifikowany dochód (stratę) netto?

Autorzy
dr Filip Majdowski

EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Podatki Międzynarodowe, Dyrektor

Filip jest Dyrektorem w Zespole Podatków Międzynarodowych, ze szczególną specjalizacją w projekcie OECD BEPS 2.0.

Michał Koper

EY Polska, Partner, Doradztwo Podatkowe

Ekspert w zakresie podatków międzynarodowych, reorganizacji i rynku nieruchomości. Prywatnie entuzjasta podróży i fan sportu.

Agata Janas

EY Polska, Dział Doradztwa dla Dyrektorów Finansowych, Menedżer

Agata jest Menedżerką w Dziale Doradztwa dla Dyrektorów Finansowych w warszawskim biurze EY.

Hubert Rogoziński

EY Polska, Partner w Dziale CFO Consulting

Nowoczesny lider. Zaufany doradca CFO. Mentor i coach biznesowy. Miłośnik narciastwa i kitesurfingu.

6 min. czytania 8 sie 2024

Kalkulacja podatku wyrównawczego, który ma wejść w życie 1 stycznia 2025 r., będzie dokonywana na wielu poziomach i będzie się opierała na kilku istotnych wartościach, które również należy wyliczyć. Jedną z nich jest kwalifikowany dochód netto. W artykule wyjaśniamy zasady obowiązujące przy jego określeniu oraz wskazujemy na wyzwania związane z pozyskaniem i analizą danych niezbędnych do przeprowadzenia jego prawidłowej kalkulacji. 

Zgodnie z projektem ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych przedsiębiorstwa z grup międzynarodowych i krajowych o skonsolidowanych przychodach księgowych równych bądź wyższych niż 750 mln EUR będą zobowiązane do zapłacenia podatku wyrównawczego, jeżeli efektywna stawka opodatkowania (ETR), obliczana według określonych wytycznych, z tytułu działalności w danym państwie jest niższa niż 15%. Metodyka kalkulacji podatku wyrównawczego obejmuje wyliczenie kilku istotnych wartości. W pierwszej kolejności należy dokonać kalkulacji skorygowanych podatków kwalifikowanych oraz kwalifikowanego dochodu netto. Co warto podkreślić, obydwie wartości muszą być skalkulowane dla wszystkich jednostek zlokalizowanych w danej jurysdykcji. 

Print

Test podatku wyrównawczego

Sprawdź czy możesz zostać objęty opodatkowaniem wyrównawczym

Zrób test

Jurysdykcyjna efektywna stawka podatkowa obliczana jest poprzez podzielenie sumy skorygowanych podatków kwalifikowanych wszystkich jednostek składowych z danej jurysdykcji przez sumę kwalifikowanych dochodów netto tych jednostek. W sytuacji, w której tak wyliczona jurysdykcyjna efektywna stawka podatkowa będzie niższa niż 15%, należy wyliczyć indywidualną stawkę podatku wyrównawczego – będzie to każdorazowo różnica między 15% (minimalną stawką podatkową) a efektywną stawką podatkową dla danej jurysdykcji.

W celu obliczenia jurysdykcyjnego podatku wyrównawczego należy przemnożyć procent podatku wyrównawczego przez nadwyżkę zysku. Nadwyżkę zysku stanowi kwalifikowany dochód netto pomniejszony o wyłączenie dla jednostek posiadających substrat majątkowo-osobowy, którego wartość kalkulowana jest na podstawie określonego dla danego roku procentu wartości kosztów kwalifikowanych wynagrodzeń kwalifikowanych pracowników oraz określonego dla danego roku procentu uśrednionej wartości rzeczowych aktywów trwałych.

Kwalifikowany dochód netto

Punktem wyjścia do kalkulacji kwalifikowanego dochodu netto jest księgowy zysk (strata) netto dla danej jurysdykcji. Księgowy zysk (strata) netto jednostki składowej za rok finansowy to z kolei zysk (strata) netto tej jednostki spełniający łącznie następujące warunki:

  • podlegałby uwzględnieniu w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy;
  • został ustalony na podstawie standardu rachunkowości zastosowanego w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy;
  • nie uwzględnia korekt konsolidacyjnych z tytułu wyłączenia transakcji wewnątrz grupy.

W przypadku gdy księgowy zysk (strata) netto jednostki składowej za rok finansowy został ustalony na podstawie zatwierdzonego standardu rachunkowości zastosowanego w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy, innego niż akceptowalny standard rachunkowości, księgowy zysk (stratę) netto koryguje się w celu usunięcia istotnej różnicy rachunkowej.

Gdy nie jest racjonalnie zasadne ustalenie księgowego zysku (straty) netto jednostki składowej za rok finansowy na podstawie akceptowalnego lub zatwierdzonego standardu rachunkowości zastosowanego w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy, księgowy zysk (stratę) netto takiej jednostki za ten rok finansowy ustala się na podstawie innego zastosowanego przez jednostkę składową akceptowalnego lub zatwierdzonego standardu rachunkowości, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

  • księgi takiej jednostki są prowadzone na podstawie tego innego standardu rachunkowości;
  • informacje i zapisy ujęte w księgach są podane w sposób wiarygodny, przy czym jeżeli te informacje i zapisy są niewiarygodne, księgowy dochód (stratę) netto ustala się na podstawie danych, które pozwalają na odzwierciedlenie stanu rzeczywistego;
  • trwałe różnice rachunkowe wynikające z ustalenia kwoty przychodów, kosztów lub innych pozycji w odniesieniu do transakcji na podstawie tego innego standardu rachunkowości zostaną skorygowane zgodnie z zasadą lub procedurą określoną w standardzie rachunkowości zastosowanym w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy za ten rok podatkowy.

Warto podkreślić, że polski ustawodawca wskazuje, iż jednostki zlokalizowane w polskiej jurysdykcji powinny stosować jednolity standard sprawozdawczości, tj. kalkulacja krajowego podatku wyrównawczego musi opierać się na danych ze sprawozdań finansowych sporządzonych zgodnie z ustawą o rachunkowości lub MSSF.

Lista korekt

W celu prawidłowego ustalenia kwalifikowanego dochodu netto należy uwzględnić listę korekt zdefiniowanych w przepisach dotyczących podatku wyrównawczego. Korekty te mają zróżnicowany charakter, niektóre z nich nawiązują do przepisów podatkowych, inne do przepisów rachunkowych, a część z nich została wprowadzona wyłącznie na potrzeby kalkulacji podatku wyrównawczego. Celem nadrzędnym wszystkich korekt jest przybliżenie księgowego wyniku netto do podstawy opodatkowania ustalanej w poszczególnych państwach na podstawie regulacji podatku dochodowego od osób prawnych oraz zapobieganie wystąpieniu podwójnego opodatkowania. 

  • Dywidendy wyłączone

    Korekta polega na nieuwzględnieniu dywidend oraz innych wypłat otrzymanych lub naliczonych z tytułu udziałów własnościowych, z wyłączeniem udziałów własnościowych:

    • w jednostce składowej posiadanych przez inne jednostki składowe grupy, które dają prawa do mniej niż 10% zysków, kapitału, rezerw lub praw głosu w tej jednostce w dniu wypłaty lub naliczenia zysków, lub zbycia tych udziałów (inwestycja portfelowa) oraz
    • które stanowią dla jednostki składowej otrzymującej lub naliczającej w księgach tę dywidendę lub inną wypłatę ekonomiczną własność nieprzerwanie przez okres krótszy niż 12 miesięcy, liczony na dzień otrzymania lub naliczenia tej dywidendy lub innej wypłaty.

    Wyłączeniu podlegają zatem otrzymane lub naliczone dywidendy (lub inne wypłaty o podobnym charakterze) wynikające z inwestycji, w stosunku do których jednostki składowe grupy mają udziały przekraczające 10% i/lub inwestycji, w których udział utrzymywany jest nieprzerwanie przez okres dłuższy niż 12 miesięcy.

  • Wyłączone zyski (straty) kapitałowe

    Korekta polega na nieuwzględnieniu zysków oraz strat uwzględnionych w księgowym dochodzie (stracie) netto, wynikających: 

    • ze zmian wartości godziwej udziałów własnościowych, z wyjątkiem inwestycji portfelowej, albo
    • z udziałów własnościowych, które są ujęte zgodnie z metodą praw własności, albo
    • z tytułu zbycia udziałów własnościowych, z wyjątkiem zbycia inwestycji portfelowej.

    Jeżeli więc spółka wycenia inwestycje w jednostkę zależną, stosując metodę wyceny do wartości godziwej, to wszelkie zmiany (zyski lub straty z tego tytułu) wynikające z aktualizacji wyceny dla celów rachunkowych są z kwalifikowanego dochodu netto wyłączane. Korekta dotyczy także inwestycji wycenianych metodą praw własności, tzn. analogicznie wyłączeniu podlegają zyski lub straty wynikające ze zmiany wyceny inwestycji. W ramach tej korekty wyłączane są również zyski lub straty wynikające ze zbycia takich inwestycji.

  • Uwzględnione zyski (straty) wynikające z metody aktualizacji wyceny

    Jedną z dostępnych metod wyceny środków trwałych jest metoda aktualizacji wyceny. Jednostki stosujące tę metodę dokonują cyklicznego przeszacowania wartości środków trwałych w celu aktualizacji wyceny, tak aby odzwierciedlała ona bieżącą wartość godziwą danego środka trwałego. W zależności od kierunku zmiany wartości efekt przeszacowania ujmowany jest w pozycji innych całkowitych dochodów lub w wyniku bieżącego okresu odpowiednio dla zysku lub straty.

    Korekta polega na uwzględnieniu zysku wynikającego z aktualizacji wyceny w kalkulacji kwalifikowanego dochodu netto, tj. na włączeniu wartości ujętej w innych całkowitych dochodach.

  • Zyski lub straty z tytułu zbycia aktywów i zobowiązań wyłączonych w ramach reorganizacji

    Korekta polega na nieuwzględnieniu zysków (strat) z tytułu zbycia aktywów i zobowiązań wyłączonych w ramach reorganizacji spełniającej następujące warunki:

    • wynagrodzenie:

              - za zbycie aktywów i zobowiązań stanowią, w całości lub w znacznej części, udziały w kapitale jednostki składowej nabywającej aktywa i zobowiązania lub takie udziały w osobie ściśle powiązanej z taką jednostką lub

               - otrzymywane w związku z unicestwieniem udziałów w kapitale likwidowanej jednostki

    – chyba że brak wynagrodzenia ze zbycia wynika z tego, że emisja udziału w kapitale nie miałaby znaczenia gospodarczego;

    • zysk (strata) nie podlega, ani w całości, ani w części, opodatkowaniu podatkiem dochodowym;
    • zgodnie z przepisami podatkowymi państwa, w którym jest zlokalizowana jednostka składowa nabywająca aktywa i zobowiązania, w dochodzie tej jednostki podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym, obliczanym z tytułu zbycia nabytych aktywów i zobowiązań lub z innego tytułu, dla którego oblicza się taki dochód, uwzględnia się podatkową wartość tych aktywów i zobowiązań, wynikającą z ksiąg jednostki składowej zbywającej aktywa i zobowiązania, skorygowaną o niekwalifikowany zysk (stratę) z tytułu tego zbycia.
  • Niedozwolone koszty

    Korekta polega na nieuwzględnieniu kosztów, w tym utworzonych rezerw:

    • wynikających z czynności, które na podstawie przepisów państwa lokalizacji jednostki składowej lub państwa lokalizacji jednostki dominującej najwyższego szczebla nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, łapówek i ukrytych prowizji,
    • z tytułu grzywien i kar określonych na podstawie przepisów państwa lokalizacji jednostki składowej, których kwota wynosi co najmniej 50 tys. EUR.

    Limit w wysokości 50 tys. EUR odnosi się do jednorazowej wartości kary lub do sumy naliczonych opłat, np. w przypadku kar naliczanych w czasie.

  • Błędy poprzedniego okresu

    Dla celów rachunkowych korekta błędu poprzedniego okresu jest ujmowana poprzez pozycję kapitałów własnych – zyski zatrzymane (przy założeniu, że wartość korekty jest w ocenie jednostki istotna).

    Korekta polega na uwzględnieniu wartości ujętej w kapitale własnym, wynikającej z błędu popełnionego przy określaniu księgowego zysku (straty) netto w poprzednim roku finansowym lub poprzednich latach finansowych, jeżeli błąd ten miał wpływ na kalkulację kwalifikowanego dochodu (straty) w tym jednym z poprzednich okresów.

  • Zmiany zasad rachunkowości

    Zmiana polityki rachunkowości w większości przypadków skutkuje koniecznością przekształcenia danych porównawczych, tak aby odzwierciedlały one sytuację, jakby zmienione zasady rachunkowości były stosowane przez jednostkę od początku. Wynik przekształcenia danych porównawczych, dla celów rachunkowych, jest ujmowany w pozycji kapitału własnego – zyski zatrzymane.

    Korekta polega na uwzględnieniu wartości ujętej w kapitale własnym wynikającej ze zmiany polityki rachunkowości jednostki składowej, jeżeli miała ona wpływ na kalkulację kwalifikowanego dochodu (straty) netto.

  • Naliczone koszty emerytalne

    Korekta polega na uwzględnieniu różnicy ustalonej za dany rok podatkowy między kwotą kosztów z tytułu zobowiązań emerytalnych uwzględnionych w księgowym zysku (stracie) netto a kwotą składek wpłaconych do funduszu emerytalnego. Korekta ta nie obowiązuje polskich podmiotów. W Polsce nie funkcjonują instytucje, które spełniałyby definicję funduszu emerytalnego zgodnie z przepisami polskiej ustawy.

  • Wewnątrzgrupowe porozumienia finansowe

    Korekta polega na nieuwzględnieniu kosztów lub podobnych odliczeń wynikających z wewnątrzgrupowych porozumień finansowych. Korektę tę najlepiej wyjaśnić na przykładzie – załóżmy, że jednostka A jest zlokalizowana w jurysdykcji wysoko opodatkowanej, czyli jurysdykcyjna efektywna stawka podatkowa wynosi powyżej 15%. Jednostka B jest zlokalizowana w jurysdykcji nisko opodatkowanej, czyli tam, gdzie jurysdykcyjna efektywna stawka podatkowa wynosi poniżej 15%. Jednostka A udziela pożyczki jednostce B. Jeżeli jednostka A rozpoznaje przychody rachunkowe i podatkowe, a jednostka B analogicznie rozpoznaje koszty również dla celów rachunkowych, to co do zasady nie ma potrzeby stosowania korekty. Jeśli jednak jednostka A nie rozpozna przychodu dla celów podatkowych, a jednostka B rozpozna koszt księgowo i podatkowo, wówczas należy skorygować, tj. wyłączyć z kalkulacji kwalifikowanego dochodu netto koszty w jednostce B.

  • Zasada ceny rynkowej

    Korekta polega na:

    • uwzględnieniu wartości transakcji między jednostkami składowymi grupy, które zostały ujęte w księgowym dochodzie (stracie) netto w tej samej kwocie oraz zgodnie z zasadą ceny rynkowej;
    • zmianie wartości transakcji do kwoty zgodnej z zasadą ceny rynkowej w przypadku transakcji, które nie zostały ujęte w księgowym dochodzie (stracie) netto w tej samej wysokości oraz w wartości zgodnej z zasadą ceny rynkowej.

    Warto zaznaczyć, że korekta nie dotyczy transakcji, dla których odchylenie od ceny rynkowej zostało odpowiednio uzasadnione w ramach dokumentacji cen transferowych i nie zostało zakwestionowane przez odpowiednie organy podatkowe.

Dużym wyzwaniem przy korektach będzie odpowiednia identyfikacja i przygotowanie danych zawartych w systemach księgowych, a następnie ich prawidłowa analiza. Dlatego tak ważne jest, aby spółka już teraz potwierdziła dostępność niezbędnych danych. Rozważyła, czy być może nie zachodzi potrzeba, aby niektóre źródła danych wyodrębnić czy też podzielić. Istotne jest bowiem to, aby dane były dobrej jakości, a cały proces kalkulacji podatku wyrównawczego przeszedł w sposób płynny.
Agata Janas
EY Polska, Dział Doradztwa dla Dyrektorów Finansowych, Menedżer

 

Najczęstsze pytania polskich spółek przy ustalaniu kwalifikowanego dochodu netto

  • Jakim standardem rachunkowości będziemy mogli się posługiwać? Jakie są akceptowalne standardy rachunkowości? Odpowiedź znajdziemy w słowniczku projektu polskiej ustawy implementującej postanowienia Dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 o globalnym podatku minimalnym, który w pierwszym punkcie wymienia akceptowalne standardy rachunkowości. Częściej jednak pytanie będzie się sprowadzało do ustalenia, czy spółka może skorzystać ze standardu grupowego czy lokalnego.
  • Który podmiot z grupy powinien dokonać kalkulacji podatku wyrównawczego? To powinno wynikać z ustaleń wewnętrznych grupy. Można się spodziewać, że w praktyce na zespoły, które są najbardziej kompetentne, zostanie nałożony dodatkowy obowiązek kalkulacji podatku wyrównawczego. 

 

Newsletter Podatki międzynarodowe

Otrzymuj bezpośrednio na maila najważniejsze informacje z zakresu międzynarodowego prawa i planowania podatkowego. 

 

Zapisz się

Podsumowanie

Przygotowanie się do kalkulacji podatku wyrównawczego to skomplikowany proces, który wymaga zebrania danych z perspektywy zarówno podatkowej, jak i księgowej. Jednym z głównych wyzwań będzie to, aby pozyskane dane były kompletne i dobrej jakości. Aby wesprzeć Państwa w tym procesie, stworzyliśmy cykl webcastów Akademia Podatku Wyrównawczego, w ramach którego szczegółowo omawiamy poszczególne elementy konstrukcyjne nowego podatku.

Akademia Podatku Wyrównawczego

Kontakt

Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

Informacje

Autorzy
dr Filip Majdowski

EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Podatki Międzynarodowe, Dyrektor

Filip jest Dyrektorem w Zespole Podatków Międzynarodowych, ze szczególną specjalizacją w projekcie OECD BEPS 2.0.

Michał Koper

EY Polska, Partner, Doradztwo Podatkowe

Ekspert w zakresie podatków międzynarodowych, reorganizacji i rynku nieruchomości. Prywatnie entuzjasta podróży i fan sportu.

Agata Janas

EY Polska, Dział Doradztwa dla Dyrektorów Finansowych, Menedżer

Agata jest Menedżerką w Dziale Doradztwa dla Dyrektorów Finansowych w warszawskim biurze EY.

Hubert Rogoziński

EY Polska, Partner w Dziale CFO Consulting

Nowoczesny lider. Zaufany doradca CFO. Mentor i coach biznesowy. Miłośnik narciastwa i kitesurfingu.