Podatek wyrównawczy dla największych firm, czyli dla kogo?

W kontekście ustalania minimalnego przychodu grupowego, w praktyce, mogą pojawić się następujące pytania:

• Co w sytuacji, gdy grupa istnieje krócej niż cztery lata, np. dwa lata? Zgodnie z wytycznymi i przepisami ustawy patrzmy wówczas na dwa lata funkcjonowania grupy i weryfikujemy, czy warunek osiągnięcia progu 750 mln euro jest spełniony. Jeśli nie, nowym reżimem podatkowym grupa może zostać objęta w trzecim roku swojego funkcjonowania, jeśli oczywiście osiągnie wskazany próg.
• Co w sytuacji, gdy rok podatkowy jest krótszy niż 12 miesięcy? W takim przypadku należy ustalić odpowiednie proporcje. Zakładając, że dany rok trwał:
  • 6 miesięcy – wysokość progu wynosi ½ z 750 mln euro (6 z 12 miesięcy, czyli 1/2),
  • 8 miesięcy – wysokość progu wynosi 2/3 kwoty 750 mln euro (8 z 12 miesięcy, czyli 2/3).

Jednostka dominująca najwyższego szczebla

Omawiając pojęcie minimalnego przychodu grupowego, wskazaliśmy, że jest to przychód grupy międzynarodowej lub grupy krajowej wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy, sporządzonym przez jej jednostkę dominującą najwyższego szczebla. Warto więc wyjaśnić, jaki podmiot może być uznany za jednostkę dominującą najwyższego szczebla. Otóż jest to jednostka, która posiada, bezpośrednio lub pośrednio, udział konsolidujący w innej jednostce, i w której inna jednostka nie posiada, bezpośrednio lub pośrednio, udziału konsolidującego.

Z kolei udział konsolidacyjny oznacza udział własnościowy, posiadany w jednostce bezpośrednio lub pośrednio, którego właściciel:

• jest zobowiązany do konsolidacji pełnej (linia po linii) aktywów, zobowiązań, przychodów, kosztów i przepływów pieniężnych jednostki zgodnie z akceptowalnym lub zatwierdzonym standardem rachunkowości, lub
• byłby zobowiązany do takiej konsolidacji, gdyby sporządzał skonsolidowane sprawozdanie finansowe (hipotetyczna konsolidacja).

Jednostką dominującą najwyższego szczebla jest także centrala danego podmiotu w przypadku grupy obejmującej tę centralę i jej stałe zakłady, z wyłączeniem bezpaństwowych stałych zakładów. Przyjmuje się, że centrala posiada udział konsolidujący w stałym zakładzie.

Jednostka składowa

Jednostka składowa to jednostka, która wchodzi w skład grupy międzynarodowej lub krajowej, lub stały zakład centrali, który wchodzi w skład grupy międzynarodowej. Stały zakład, jako jednostka składowa, jest traktowany odrębnie od centrali lub któregokolwiek ze stałych zakładów tej centrali. Definicja jednostki składowej jest definicją kluczową, ponieważ określa, które jednostki z grupy podlegają opodatkowaniu wyrównawczemu.

Jednostka dominująca i jednostki składowe będą tworzyły grupę. Grupę tworzy także centrala i jej stały zakład.

Grupa międzynarodowa i krajowa

Przez grupę rozumie się co najmniej dwie jednostki, pomiędzy którymi istnieją powiązania właścicielskie lub powiązania wynikające ze sprawowania kontroli, zgodnie z akceptowalnym standardem rachunkowości lub zatwierdzonym standardem rachunkowości stosowanym przez jednostkę dominującą najwyższego szczebla w celu sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego.

Wyróżniamy grupy krajowe i międzynarodowe.

• grupa międzynarodowa to taka, w której co najmniej jedna jednostka lub stały zakład nie są zlokalizowane w Polsce,
• grupa krajowa to taka, w której wszystkie jednostki składowe są zlokalizowane w Polsce.

Jednostka wyłączona

Nie każda jednostka, która wchodzi w skład grupy, będzie objęta podatkiem wyrównawczym. Niektóre podmioty są określane, jako jednostki wyłączone. Należą do nich: jednostki rządowe, organizacje międzynarodowe, organizacje non-profit, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne i jednostki inwestujące w nieruchomości. Przy czym, w przypadku dwóch ostatnich podmiotów, aby mogły być uznane za jednostki wyłączone muszą być jednostkami dominującymi na najwyższym szczeblu, a dochód ich być opodatkowany na poziomie właścicieli. W przeciwnym razie, podmioty takie, czyli fundusz inwestycyjny i jednostka inwestująca w nieruchomości będą traktowane jak klasyczne jednostki składowe i tym samym będą uwzględniane w wyliczeniach na potrzeby Filaru II.

Jednostką wyłączoną jest także podmiot, którego właścicielem (bezpośrednio lub poprzez łańcuch jednostek wyłączonych) jest jedna lub więcej jednostek wyłączonych, pod warunkiem spełnienia określonych progów własności i warunków działalności. Przykładowo, w niektórych państwach, część z tych podmiotów, w szczególności fundusze inwestycyjne, mają ograniczenia prawne co do dokonywania inwestycji. Fundusze emerytalne nie mogą bezpośrednio lokować i dokonywać inwestycji i muszą to robić za pośrednictwem innych podmiotów. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) doszła do wniosku, że podmioty pomocnicze także są jednostkami wyłączonymi.

Dlaczego tak ważne jest zidentyfikowanie w grupie jednostki wyłączonej? Przede wszystkim, w stosunku do tych podmiotów, nie znajdą zastosowania przepisy o podatku wyrównawczym. Dodatkowo, na jednostkach wyłączonych, nie będą ciążyły żadne obowiązki administracyjne, czyli nie będą musiały one składać informacji ani przekazywać danych do globalnej informacji. Nie będą też zobowiązane do składania lokalnych zeznań podatkowych.

Wyzwania stojące przed polskimi spółkami

Podatek wyrównawczy oznacza dla polskich spółek należących do dużych grup kapitałowych (międzynarodowych lub polskich) szereg nowych obowiązków, a co za tym idzie – stawia przed nimi wiele nowych wyzwań. Jednym z nich będzie niewątpliwie współpraca spółek w Polsce funkcjonujących dotychczas w odrębnych pionach sprawozdawczych. Może tak się stać w wyniku akwizycji, po której nowa spółka nie zdążyła jeszcze się przystosować do grupowych standardów raportowania, a jej dane finansowe są przygotowane np. według ustawy o rachunkowości, podczas gdy pozostała część grupy raportuje np. według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej.

Innym wyzwaniem jest prawidłowe ustalenie, czy zagraniczna spółka posiada stały zakład w Polsce. Może się bowiem okazać, że podmiot prowadzi działalność, która kreuje stały zakład, co z kolei ma wpływ na liczbę jednostek składowych danej grupy zlokalizowanych w Polsce. 

Dla podmiotów, które są członkami grupy przekraczającej próg 750 mln euro minimalnego przychodu grupowego, dodatkowym wyzwaniem będzie wejście w dialog z centralą na jak najwcześniejszym etapie i upewnienie się, że temat podatku wyrównawczego został odpowiednio zaadresowany. (Czytaj także: Podatek wyrównawczy – nowe wyzwania dla polskich spółek)