Nowa definicja budowli dla celów podatku od nieruchomości od 2025 r.

Definicja budowli – obecny stan prawny i dotychczasowa praktyka organów podatkowych

Definicja budowli obowiązująca obecnie na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych odwołuje się do Prawa budowlanego. Z kolei definicja budowli w ustawie Prawo budowlane stanowi przykładowe wyliczenie obiektów budowlanych m.in. takich, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, sieci techniczne, zbiorniki, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe i inne (art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane). Taka forma definicji od lat generuje liczne spory podatkowe pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi - będącymi jednocześnie beneficjentami wpływów tego podatku.

Dotychczasowa praktyka wskazuje, że z uwagi na odesłanie do Prawa budowlanego, organy podatkowe w znacznej części postępowań dotyczących kwalifikacji budowli powołują biegłych z zakresu prawa budowlanego w celu wydania opinii. Opinie biegłych, mimo iż powinny pełnić funkcję pomocniczą przy rozstrzyganiu sprawy podatkowej, w praktyce niejednokrotnie determinują wydane rozstrzygnięcia podatkowe.

Większość spraw prowadzonych przez organy podatkowe w zakresie opodatkowania budowli jest uznawana za szczególnie skomplikowane i takie, które wymagają powołania biegłego posiadającego specjalistyczną wiedzę. Praktyka taka powoduje, że w rzeczywistości terminy załatwiania spraw są bardzo odległe, co oznacza, że przepisy Ordynacji podatkowej dotyczące terminów załatwienia sprawy nie są respektowane.

Opodatkowanie poszczególnych obiektów takich jak:

• silosy,
• zbiorniki,
• stacje redukcyjne gazu,
• trafostacje,
• wyciągi narciarskie,
• urządzenia posiadające części budowlane i/lub fundamenty czy też instalacje wewnątrzbudynkowe, a także
• rozróżnienie, czy dany obiekt budowlany stanowi budynek, czy też budowle,

rozstrzygane jest w trakcie wieloletnich sporów kończących się niejednokrotnie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

Prace nad nową definicją budowli

Rzecznik Praw Obywatelskich w lutym bieżącego roku zwrócił się do Ministerstwa Finansów z prośbą o przedstawienie harmonogramu działań legislacyjnych mających na celu dostosowanie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W odpowiedzi Ministerstwo Finansów poinformowało (w marcu 2024 r.), iż w resorcie trwają prace nad nową definicją budowli, która będzie uwzględniać dotychczasowe orzecznictwo sądów administracyjnych. Nowa definicja budowli ma być autonomiczna i nie będzie odwoływała się do przepisów Prawa budowlanego.

W ramach prac nad nową definicją rozważane jest przygotowanie załącznika do ustawy zawierającego zamknięty katalog obiektów podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jako budowle. 

Ministerstwo nie wyklucza przy tym, że przygotowywanym projektem zostaną objęte też inne, niebudzące wątpliwości zmiany z zakresu opodatkowania podatkami lokalnymi, w tym dotyczące definicji budynku oraz opodatkowania garaży.

Koncepcje zmian przepisów ze strony samorządów

W obliczu braku rządowej propozycji nowych przepisów samorządy zgłaszają swoje projekty zmian dotyczące kwestii nowej definicji budowli dla celów podatku od nieruchomości. Warto podkreślić, że samorządy zgłosiły postulaty, które mogłyby spowodować wzrost obciążeń dla przedsiębiorców, i jednocześnie zwiększyć dochody budżetowe gmin.

Przykładowo Związek Miast Polskich (dalej: ZMP) pod koniec 2023 r. opracował koncepcję opodatkowania budowli powiązaną z klasyfikacją środków trwałych (KŚT). Zgodnie z tą propozycją to przyporządkowanie danego środka trwałego do danej grupy/podgrupy KŚT decydowałoby o tym, czy stanowi on budowlę dla celów podatku od nieruchomości. Alternatywnie ZMP zaproponował przeniesienie definicji budowli z Prawa budowlanego do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Również Śląski Związek Gmin i Powiatów (dalej: ŚZGiP) w odpowiedzi na wyrok TK w marcu 2024 r. przedstawił własną propozycję zmian w przepisach dotyczących opodatkowania budowli. Wśród swoich postulatów ŚZGiP wskazał na pierwszeństwo kwalifikacji danego obiektu do kategorii budowli. Zaprezentowano zatem zupełnie odwrotne podejście niż dotychczas (obecnie pierwszeństwo przysługuje kwalifikacji obiektu jako budynku – budowlą może być jedynie to, co okaże się nie być budynkiem ani obiektem małej architektury). Propozycja uwzględnia także rozszerzenie katalogu obiektów zaliczanych do budowli podlegających opodatkowaniu przykładowo o takie obiekty, jak elektrofiltry, agregaty, węzły betoniarskie czy stacje paliw. Zaproponowano również powrót do koncepcji „całości techniczno-użytkowej”, co zwiększyłoby zakres i podstawę opodatkowania budowli.

Nowa definicja budowli. Kiedy można spodziewać się nowych przepisów?

Zgodnie z wyjaśnieniami z marca bieżącego roku Ministerstwo Finansów planuje skonsultowanie projektowanych rozwiązań z szerokim kręgiem podmiotów, których dotyczyć będą zmieniane przepisy, tj. m.in. z przedsiębiorcami będącymi podatnikami podatku od nieruchomości oraz z jednostkami samorządu terytorialnego. Resort wyjaśnia, że z uwagi na roczny charakter wymiaru podatku od nieruchomości, a także mając na uwadze konieczność zapewnienia minimalnej vacatio legis, nowe regulacje powinny zostać opublikowane najpóźniej do końca listopada 2024 r.

Już od stycznia 2025 r. podatnicy będą musieli natomiast deklarować podatek od nieruchomości z uwzględnieniem nowych przepisów. Na weryfikację posiadanego majątku pod kątem nowej definicji budowli pozostanie więc bardzo mało czasu.