Jednoosobowa działalność gospodarcza – co trzeba wiedzieć o tej formie działalności?

Bardziej rozbudowaną definicję znajdziemy w art. 5a pkt 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej: ustawa o PIT. Zgodnie z nią: Ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej – oznacza to działalność zarobkową:

• wytwórczą, budowlaną, usługową, handlową,
• polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
• polegającą na wykorzystaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych – prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2, 4–9.

Powyższa definicja wskazuje już nie tylko na samodzielność, ale w szczególności na ciągłość aktywności zawodowej, nawet tej pozbawionej zarobku. Podkreślenia wymaga fakt, że zaliczenie przychodu do innego źródła niż działalność gospodarcza nie zawsze oznacza, że w razie kontroli nie zostanie stwierdzone prowadzenie tej działalności.

Uzupełnieniem tych dwóch definicji jest art. 15 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym: Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicje są różne, gdyż zostały stworzone na potrzeby różnych ustaw. Przykładowo można nie być przedsiębiorcą na gruncie PIT i zostać nim na gruncie VAT (np. w zakresie najmu). Warto w tym miejscu podkreślić, że prowadzenie działalności nie jest tylko wynikiem formalnego jej zarejestrowania. Można zostać osobą prowadzącą działalność tylko ze względu na podejmowaną aktywność.

Więcej o działalności gospodarczej czytaj w artykule: Działalność gospodarcza w pigułce. Jakie są podstawowe formy prawne działalności i zasady opodatkowania generowanego w poszczególnych formach dochodu?

Jednoosobowa działalność gospodarcza a działalność wykonywana osobiście

Jednoosobowa działalność gospodarcza i działalność wykonywana osobiście to dwa rozdzielne pojęcia. Działalność wykonywana osobiście to niezdefiniowane pojęcie używane na gruncie ustawy o PIT. Dotyczy ono m.in. umów zlecenia, umów o dzieło, kontraktu managerskiego, wykonywania obowiązków arbitrów, sędziów sportowych czy artystów. Główną różnicą na gruncie podatkowym jest to, że w działalności gospodarczej obowiązek zapłaty podatku spoczywa na przedsiębiorcy. Natomiast w ramach działalności wykonywanej osobiście występuje funkcja płatnika, który pobiera podatek od dokonywanych wypłat.

Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą, czyli rejestracja w CEIDG

Przed faktycznym rozpoczęciem działalności gospodarczej konieczne jest jej zarejestrowanie. Wymogi formalne są w tym przypadku minimalne, a sama procedura trwa do jednego dnia roboczego. Przyszły podatnik ma do wyboru rejestrację:

• online,
• poprzez wizytę w urzędzie,
• za pośrednictwem poczty.

W każdym powyższym przypadku oprócz nazwy firmy, siedziby i danych kontaktowych można wybrać formę opodatkowania, zgłosić się do VAT czy ZUS lub ustalić pełnomocnika (prokurenta). Wyjątkiem jest rejestracja poprzez strony banków, która umożliwia wyłącznie zarejestrowanie firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Nie ma w tym przypadku możliwości skorzystania ze zgłoszenia do VAT oraz ZUS/KRUS.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – nazwa (co musi zawierać?)

W celu wyjaśnienia problemu nazwy firmy należy się w pierwszej kolejności odnieść do przepisów ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Zgodnie z jej art. 43⁴ firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do nazwy firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia lub innych określeń dowolnie wybranych.

Nazwa jednoosobowej działalności gospodarczej musi zawierać imię i nazwisko. Stworzenie dodatkowej nazwy firmy jest już indywidualną decyzją przedsiębiorcy.

Ile osób może zatrudniać jednoosobowa działalność gospodarcza?

Jednoosobowa działalność gospodarcza już tylko z samej nazwy jest jednoosobowa, w przeciwieństwie do spółek, w których udziały lub akcje mogą być rozproszone. Czy to oznacza, że działalność jednoosobowa wykonuje swoje zadania jednoosobowo?

Takie założenie jest oczywiście błędne. W działalności jednoosobowej istnieją możliwości:

• zatrudniania pracowników,
• współpracy z inną firmą na zasadach B2B,
• korzystania z pomocy osób na zleceniu.

Nie ma limitu zatrudnienia dla przedsiębiorcy.

Jak rozliczyć jednoosobową działalność gospodarczą (jaki PIT?)

Z punktu widzenia podatkowego najważniejszym elementem działalności jest sposób jej opodatkowania. Początkujący przedsiębiorca ma do dyspozycji trzy formy opodatkowania:

• zasady ogólne (zwane opodatkowaniem wg skali),
• podatek liniowy,
• zryczałtowany podatek dochodowy wraz z kartą podatkową.

Trudno określić, jaki rodzaj opodatkowania jest najkorzystniejszy. Zależy to od wielu zmiennych, w tym m.in.: kosztów uzyskania przychodu, stawki ryczałtu, wysokości dochodów, korzystania z ulg czy odliczeń. Warto jedynie nadmienić, że przy dużych dochodach prawdopodobnie bardziej opłaca się wybrać podatek liniowy niż skalę podatkową. Przy niewielkich kosztach warto rozważyć ryczałt.

Jakie składki ZUS płaci jednoosobowa działalność gospodarcza?

Oprócz podatku dochodowego od osób fizycznych należy pamiętać o składkach ZUS. Przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz zdrowotnemu, a także dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Dla nowych podatników przewidziane zostały udogodnienia, jak np. Mały ZUS Plus czy ulga na start.

Podstawę wymiaru składek ZUS dla przedsiębiorcy stanowi 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W rozbiciu na poszczególne składki wygląda to następująco: emerytalna 19,52%, rentowa 8%, chorobowa 2,45%, wypadkowa 1,67%. Zdrowotna wynosi 9% podstawy wymiaru dla osób na skali podatkowej, 4,9% dla podatników opodatkowanych liniowo, a dla ryczałtowców jest to progowa składka zdrowotna.

Dodatkowo przedsiębiorcy, którzy są równocześnie zatrudnieni na etacie, otrzymując wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnej krajowej, zobowiązani są wyłącznie do zapłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – co można ująć w kosztach uzyskania przychodu?

Działalność gospodarcza, z wyjątkiem ryczałtu, opodatkowana jest od dochodu. Oznacza to, że uzyskane przychody można pomniejszyć o koszty jego uzyskania. Jak jednak ustalić, co jest kosztem, a co kosztem nie jest? Z pomocą przychodzi art. 22 ustawy o PIT oraz art. 23 ustawy o PIT. Ten pierwszy wskazuje wprost, że: Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 (definicja negatywna kosztów uzyskania przychodów). Z definicji wynika, że aby dany wydatek mógł stanowić koszt, musi przyczynić się do uzyskania przychodu, względnie jego zachowania lub zabezpieczenia. Każdy wydatek należy zatem rozpatrywać indywidualnie, gdyż ten sam koszt może być podatkowy u jednego przedsiębiorcy i niepodatkowy u drugiego.