Programy motywacyjne bez konieczności uchwały walnego zgromadzenia

Programy motywacyjne bez konieczności uchwały walnego zgromadzenia


Zgodnie z obowiązującymi przepisami tworzenie programów motywacyjnych jest obwarowane szeregiem wymogów prawnych, w tym zgodą walnego zgromadzenia na ich ustanowienie. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Krakowie z 19 czerwca 2024 r. (sygn. akt I SA/Kr 402/24) daje nadzieję na zupełnie odmienne podejście w zakresie tworzenia programów motywacyjnych oraz opodatkowania płynących z nich benefitów.

Programy motywacyjne w praktyce

Program motywacyjny to specjalnie zaprojektowany system wynagrodzeń. Taki program może być organizowany przez:

  1. spółkę akcyjną, która wypłaca wynagrodzenia osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę lub osobom wykonującym wolne zawody;
  2. spółkę akcyjną, która pełni funkcję jednostki dominującej, zgodnie z definicją zawartą w ustawie o rachunkowości, w stosunku do innej spółki, z której pracownicy lub osoby wykonujące wolne zawody mogą otrzymywać świadczenia w ramach programu motywacyjnego.

Istotnym aspektem, który kwalifikuje dany system wynagrodzeń jako program motywacyjny w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), jest możliwość nabycia przez pracowników praw do rzeczywistego objęcia lub zakupu akcji spółki w ramach tego systemu. W ramach programów motywacyjnych kluczową kwestię dla podatników stanowi ustalenie momentu, w którym generowany jest przychód z tytułu nabycia lub objęcia akcji. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami podatkowymi momentem powstania przychodu dla podatnika, który nabywa akcje własnej spółki lub spółki dominującej, nie jest moment ich przyznania, lecz sprzedaży. Innymi słowy, zobowiązanie podatkowe pojawia się dopiero wtedy, gdy podatnik zbywa akcje na rynku, co skutkuje realizacją zysku. Taka konstrukcja przepisów ma na celu motywowanie pracowników do długofalowego inwestowania w sukces przedsiębiorstwa, gdyż potencjalne korzyści ekonomiczne płynące z posiadania akcji są przesunięte w czasie i zależne od przyszłej kondycji spółki.


Możliwa ewolucja wykładni przepisów

Zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym w ustnym uzasadnieniu wyroku przez WSA art. 24 ust. 11 ustawy o PIT został utworzony w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania. Ustawodawca, formułując ten przepis, wziął pod uwagę specyfikę polskiego Kodeksu spółek handlowych, jednak należy pamiętać, że nie ma on zastosowania globalnego. Biorąc pod uwagę, że analizowane regulacje mają zastosowanie nie tylko w Polsce czy Unii Europejskiej, ale również w krajach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz w państwach związanych z Polską umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania, interpretacja tego przepisu musi być na tyle elastyczna, aby zapobiegać podwójnemu opodatkowaniu.

Z tego względu wymóg, aby program motywacyjny był ustanawiany przez walne zgromadzenie wspólników, nie może być interpretowany w sposób nadmiernie restrykcyjny, zwłaszcza w kontekście spółek podlegających innym systemom prawnym. W takich przypadkach, gdy spółki mają swoje siedziby poza granicami Polski i działają, opierając się na odmiennych przepisach prawa handlowego, dopuszczalne jest, aby program motywacyjny był wprowadzany przez inne organy, takie jak zarząd czy rada dyrektorów, uprawnione przez obce prawo do podejmowania takich decyzji.

W ocenie WSA w Krakowie program motywacyjny może być skutecznie ustanowiony przez różne organy, w zależności od jurysdykcji, w której dana spółka funkcjonuje. Kluczowy zatem nie powinien być organ, który podejmuje decyzje o utworzeniu programu motywacyjnego, ale fakt, że program ten jest prawidłowo i efektywnie wdrożony w życie.

Webcast EY

Programy motywacyjne oparte na akcjach i innych instrumentach – jak je rozliczać, by nie narazić się na ryzyka

Organy podatkowe sięgają po GAAR

Z perspektywy organów podatkowych weryfikacji nie podlega jedynie sam sposób utworzenia programu motywacyjnego. Widzimy, że coraz częściej do kontroli celno-skarbowej są typowane podmioty, w których wprowadzono program motywacyjny. W toku kontroli weryfikacji podlega w szczególności to, czy program motywacyjny został wprowadzony w celu uzyskania korzyści podatkowych – może to wpłynąć na potencjalne zastosowanie generalnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR), jak i na wystąpienie obowiązków na gruncie przepisów o raportowaniu schematów podatkowych (MDR).

Z perspektywy spółki posiadającej program motywacyjny kluczowe jest zrozumienie ryzyk związanych z kwestionowaniem zasadności wprowadzania programów motywacyjnych, jak również działań, które spółka może podjąć, żeby zabezpieczyć się na wypadek ewentualnej kontroli. 


Podsumowanie

Do tej pory zarówno sądy, jak i organy podatkowe skupiały się głównie na literalnym brzmieniu przepisów, natomiast w omawianym orzeczeniu WSA możemy zauważyć wykładnię celowościową, dostosowaną do obecnych realiów, w których spółki polskie często stanowią część międzynarodowych grup kapitałowych. Nowe podejście WSA daje więc podstawę do skorzystania z preferencyjnej formy opodatkowania także przez osoby objęte programami motywacyjnymi zatwierdzonymi przez inne organy niż walne zgromadzenie – i to zarówno w zakresie historycznych rozliczeń (poprzez postępowania nadpłatowe), jak i w przód. Mając na uwadze upływający termin przedawnienia na złożenie wniosków nadpłatowych, warto przeanalizować swoją sytuację już dziś, gdyż przełomowe orzecznictwo może mieć dalekosiężne konsekwencje dla polskiego i międzynarodowego środowiska biznesowego.


Kontakt
Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

Informacje

Autorzy

Polecane artykuły

Jak skutecznie wynagradzać pracowników? Benefity w pracy

Na system wynagradzania pracowników pracowników składa się nie tylko stałe wynagrodzenie, ale również dodatkowe benefity, którymi może być np. kafeteryjny system wynagrodzeń. Jakie są zasady wynagradzania pracowników?

Odpowiedzialność osobista i korporacyjna za sprawy podatkowe – raport Tax Controversy EY 2024

Na jakie aspekty odpowiedzialności karnoskarbowej w biznesie warto zwrócić uwagę? Co warto wiedzieć o odpowiedzialności za sprawy podatkowe? Jak efektywnie zarządzać ryzykiem w tym obszarze? Na pytania odpowiadamy w artykule i zapraszamy do pobrania raportu.

Nowa perspektywa dla zarządzania talentami w epoce AI

W erze sztucznej inteligencji (AI), zarządzanie talentami nabiera nowego wymiaru. Firmy muszą przebudować swoje strategie zarządzania talentami, aby sprostać wyzwaniom i możliwościom, które niesie ze sobą cyfrowa transformacja.