Nielegalne zatrudnianie cudzoziemców z wieloma sankcjami

Nielegalne zatrudnianie cudzoziemców z wieloma sankcjami


Państwowa Inspekcja Pracy wykrywa coraz więcej nieprawidłowości w obszarze zatrudniania cudzoziemców. Najczęstszym naruszeniem jest brak wymaganego przez przepisy zezwolenia na pracę. Takie działania zarówno niosą za sobą surowe konsekwencje, również finansowe, jak i negatywnie wpływają na wizerunek firmy. Kary mogą być jeszcze ostrzejsze za sprawą nowych przepisów, które mają ograniczyć nadużycia oraz zwiększyć ochronę cudzoziemców przed nieuczciwymi praktykami pracodawców.

Ze sprawozdania z działalności Państwowej Inspekcji Pracy za 2023 r. wynika, że w poprzednim roku inspektorzy pracy przeprowadzili 9138 kontroli legalności zatrudnienia i wykonywania pracy przez cudzoziemców. W 30% przypadków stwierdzono powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy. Kontrole te ujawniły, że niemal 6,7 tys. imigrantów pracowało nielegalnie (w 2022 r. nielegalnie pracowało ok. 5,2 tys. osób). Wśród tych, którzy byli zatrudnieni niezgodnie z przepisami, aż 71% stanowili obywatele Ukrainy.

Najczęstsze nieprawidłowości

Najczęstszym naruszeniem przepisów okazuje się brak wymaganego zezwolenia na pracę, przy czym nieprawidłowość ta dotyczy zarówno sytuacji, gdy cudzoziemiec świadczył pracę bez wymaganego zezwolenia, jak i tej, gdy świadczył ją niezgodnie z warunkami określonymi w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy lub w zezwoleniu na pracę (np. inny był rodzaj umowy czy wymiar czasu pracy). 


Wiele naruszeń wykryto przy zatrudnianiu obywateli Ukrainy. Polegają one w szczególności na braku powiadomienia powiatowego urzędu pracy przez podmiot powierzający pracę – w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy. Warto zaznaczyć, iż obecnie, od 1 lipca 2024 r., przepisy przewidują jeszcze bardziej restrykcyjne wymagania – zgłoszenie powinno zostać przekazane do urzędu w terminie nie 14, ale 7 dni od dnia zatrudnienia. Kolejne wykroczenia polegały na powierzaniu obywatelowi Ukrainy pracy w wymiarze czasu pracy niższym niż wskazany w powiadomieniu lub w liczbie godzin mniejszej niż wskazana w powiadomieniu oraz za wynagrodzeniem niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu.

Inne wykryte nieprawidłowości to:

  • nieprzestrzeganie przepisów dotyczących technicznego bezpieczeństwa pracy w odniesieniu do cudzoziemców;
  • brak wypłaty lub nieprawidłowa wypłata wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą;
  • niezgodności zastosowania umowy cywilnoprawnej z warunkami świadczenia pracy;
  • brak zgłoszenia lub nieterminowe zgłoszenie cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych.

Konsekwencje dla pracodawcy

Nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca na terytorium RP niesie za sobą negatywne konsekwencje zarówno dla pracodawcy, jak i cudzoziemca. Pracodawca, który powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy, podlega karze grzywny 1–30 tys. zł. Firma może jednak zostać ukarana nie tylko karami pieniężnymi. Pracodawca, który zatrudnił cudzoziemca nielegalnie, może w przyszłości mieć trudności z pozyskaniem zezwoleń na pracę lub oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Karą grzywny ukarany może zostać także sam cudzoziemiec, a w niektórych przypadkach może otrzymać nakaz opuszczenia Polski. 

WAŻNE

Trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Przewiduje on m.in. zaostrzenie sankcji za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców. Wymiar kary grzywny ma być wyższy i proporcjonalny do liczby nielegalnie zatrudnionych.

W projekcie przewidziano także nowe obowiązki dla pracodawców, np. przesłania do urzędu, po otrzymaniu zezwolenia na pracę, kopii umowy zawartej z cudzoziemcem. Niespełnienie tego obowiązku ma skutkować odmową udzielenia zezwoleń na pracę, czyli w praktyce utratą możliwości zatrudniania większości cudzoziemców.

Najbardziej kontrowersyjną z proponowanych zmian jest wprowadzenie nakazu zatrudniania cudzoziemców na podstawie umowy o pracę. Współpraca na podstawie umowy cywilnoprawnej miałaby być możliwa tylko z cudzoziemcami zwolnionymi z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, czyli np. z obywatelami UE, studentami i absolwentami polskich studiów stacjonarnych, czy z posiadaczami zezwolenia na pobyt stały. 

Pracodawcy muszą być świadomi, że popełnione błędy w procesie zatrudniania pracowników z zagranicy nie mogą być naprawiane z mocą wsteczną. Często jedynym możliwym rozwiązaniem w przypadku wykrycia nieprawidłowości jest zaprzestanie nielegalnego powierzania pracy cudzoziemcowi i zawarcie z nim nowej umowy, po prawidłowym wypełnieniu wszystkich obowiązków. Dlatego warto już od samego początku podjęcia zatrudnienia przez cudzoziemca zadbać o to, aby spełniało one wszystkie wymogi przewidziane w prawie. Pomocne w tym zakresie mogą okazać się szkolenia zarówno dla działów HR czy rekruterów, m.in. z zakresu licznych zmian w prawie czy obowiązujących wymogów, jak i dla cudzoziemców. Podczas takich warsztatów poznają oni swoje prawa oraz obowiązki wynikające z pobytu i wykonywania pracy w Polsce. Szkolenia nie tylko pomogą firmom zabezpieczyć proces zatrudniania osób z zagranicy na wypadek kontroli inspekcji pracy, lecz także będą postrzegane jako benefit dla pracowników.

Podsumowanie

W 2023 r. Państwowa Inspekcja Pracy odnotowała wzrost przypadków nielegalnego zatrudniania cudzoziemców. W artykule omówiono skutki jakie niesie to zjawisko dla pracodawców oraz pracowników cudzoziemców oraz wskazano na działania jakie warto podjąć, aby zatrudnić obywatela z zagranicy zgodnie z obowiązującymi przepisami. 


Kontakt
Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

Informacje

Autorzy

Polecane artykuły

Koszty legalizacji cudzoziemców w Polsce nie muszą być przychodem podatkowym

Pracodawcy chcąc zatrudnić pracowników spoza terytorium Rzeczpospolitej często oferują kandydatom swoje wsparcie w procesach imigracyjnych oraz inne benefity związane z relokacją.

AI i automatyzacja przyszłością globalnej mobilności pracowników

W obliczu nieustannie zmieniającego się rynku pracy, firmy na całym świecie dostrzegają konieczność adaptacji swoich polityk i procesów dot. mobilności pracowników. Rok 2024 wciąż przynosi nowe wyzwania, ale i możliwości, szczególnie w zakresie wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) i automatyzacji. Potwierdza to także badanie EY 2024 Mobility Reimagined Survey, z którego wynika, że przyszłość należy do organizacji, które potrafią wykorzystać potencjał nowych technologii w celu optymalizacji procesów i poprawy doświadczeń pracowniczych.

Nowa perspektywa dla zarządzania talentami w epoce AI

W erze sztucznej inteligencji (AI), zarządzanie talentami nabiera nowego wymiaru. Firmy muszą przebudować swoje strategie zarządzania talentami, aby sprostać wyzwaniom i możliwościom, które niesie ze sobą cyfrowa transformacja.