System kaucyjny w Polsce od 1 października 2025 r.

Podstawowe regulacje i najważniejsze zmiany

Do uczestnictwa w systemie zobowiązane będą sklepy, których zakres obowiązków będzie rósł wraz z powierzchnią sprzedaży. System obejmie trzy rodzaje opakowań:

• butelki plastikowe o pojemności do 3 l,
• szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 l,
• metalowe puszki do 1 l,

przy czym zgodnie z nowelizacją wyłączone zostaną opakowania na mleko, jogurt lub inny pitny produkt mleczny.

Po wprowadzeniu systemu kaucja będzie pobierana od każdego opakowania objętego systemem, a jej zwrot będzie możliwy bez dowodu zakupu. Ustawa dąży do zamkniętego obiegu kaucji, pobierając ją na etapach dystrybucji przed sprzedażą końcowemu klientowi, co ma uszczelnić system i monitorować przepływy kaucji. Nowelizacja wprowadza również wymóg co najmniej jednego stacjonarnego punktu odbioru opakowań i odpadów w każdej gminie.

Motywacją do włączenia się w tworzenie systemu kaucyjnego ma być potrójna stawka opłaty produktowej dla wprowadzających, którzy nie przystąpili do żadnego z systemów kaucyjnych.

Konsekwencje w zakresie podatku VAT

Wprowadzenie systemu niesie ze sobą istotne konsekwencje w zakresie VAT, które przedsiębiorcy muszą uwzględnić w swoich rozliczeniach. Chociaż do tej pory regulacje w kwestii systemu kaucyjnego budziły wśród podatników wiele wątpliwości, nowelizacja jest dla nich nadzieją na pewne ułatwienie – przynajmniej w zakresie podstawowych obowiązków.

Na wstępie warto wskazać, że zmieniają się definicje ustawowe. Tym razem ustawodawca dąży do ujednolicenia zasad rozliczania kaucji od opakowań wielokrotnego i jednorazowego użytku. Takie same zasady mają dotyczyć wszystkich rodzajów opakowań.

Podstawową zmianą jest wyznaczenie jednego podmiotu, który będzie zobowiązany do obliczenia, pobrania i wpłacenia należnego podatku w odpowiednim terminie do odpowiedniego organu. Podmiotem tym ma być podmiot reprezentujący, który zawarł umowy z wprowadzającymi produkty w opakowaniach na napoje (m.in. producentami, importerami). Ma on działać jako płatnik podatku od kaucji pobranych przez tych wprowadzających za opakowania objęte systemem kaucyjnym, które nie zostały zwrócone. Płatnik bez wezwania organu w terminie do 31 stycznia następnego roku będzie miał obowiązek uiszczenia VAT należnego od niezwróconej wartości kaucji na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Poza obowiązkami płatnika podmiot reprezentujący ma też (podobnie jak wprowadzający) obowiązek prowadzenia szczegółowej ewidencji na potrzeby rozliczeń VAT.

Nałożenie na podmiot reprezentujący obowiązków płatnika VAT nie powoduje jednak wyłączenia obowiązków związanych z wykazaniem rozliczenia VAT w ewidencji i deklaracji przygotowywanej przez podatnika wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje. To wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje pozostaje podatnikiem, a VAT powstały w związku z niezwróceniem opakowań będzie wykazywany w rozliczeniach tego podatnika każdorazowo na koniec roku kalendarzowego.

W ostatniej nowelizacji ustawodawca doprecyzował również kwestię przedmiotu opodatkowania. Jak wynika z przepisów, kaucja pobierana za opakowania objęte systemem kaucyjnym nie jest wliczana do podstawy opodatkowania, jeżeli podatnik dokonał dostawy w opakowaniu objętym tym systemem. Zasada ta będzie obowiązywać w całym łańcuchu dostaw. Oznacza to, że pobór kaucji nie będzie opodatkowany VAT na każdym etapie obrotu w łańcuchu dostaw – np. nie obejmie hurtownika, sprzedającego towary do sklepu czy też sklepu sprzedającego towary do klientów końcowych.