Jak skutecznie ustalić strategię i optymalny pakiet pomocy publicznej?

Poszukiwanie najkorzystniejszych scenariuszy

Mnogość źródeł wsparcia powoduje, że kompleksowe podejście nie jest proste i wymaga głębszej analizy. Stąd w praktyce gospodarczej bardzo często obserwujemy wycinkowe działanie – to znaczy korzystanie z jednego instrumentu bez sprawdzenia czy inne formy pomocy też są dostępne i bez porównania wynikających z nich benefitów. Dlaczego nie jest to najlepsza strategia? Z kilku powodów:

1. Po pierwsze przed ubieganiem się o wsparcie warto dokonać symulacji przewidywanych benefitów, żeby mieć pewność, że korzyści nie okażą się iluzoryczne w przeciwieństwie do zobowiązań nakładanych na przedsiębiorcę w związku z udzielonym mu wsparciem;
2. Po drugie może się okazać, że ubiegając się o jedną formę pomocy firma zamknęła sobie drogę do wykorzystania innych, być może korzystniejszych instrumentów;
3. Po trzecie skoncentrowanie się na jednej formie wsparcia może spowodować, że przedsiębiorca nie złoży na czas wniosku/ów o inną przysługującą mu pomoc i zaprzepaści dodatkowe szanse.

W tym kontekście tak ważne jest zaplanowanie strategii z odpowiednim wyprzedzeniem. Warto przy tym pamiętać, że niektóre formy pomocy nie mogą być łączone ze sobą, z kolei inne nie mogą przekroczyć sumarycznie odpowiednich limitów. W związku z tym taka strategia powinna opierać na rzetelnej analizie finansowej porównującej różne możliwe scenariusze/pakiety pomocy. Porównanie powinno obejmować nie tylko spodziewane korzyści, ale również brać pod uwagę zobowiązania przedsiębiorcy. Przeważnie są one natury administracyjno-prawnej, ale nierzadko wiążą się z koniecznością ponoszenia dodatkowych kosztów i przekładają się na sytuację finansową firmy.

Przykład nr 1

Przedsiębiorca tworzy centrum B+R na 50 osób i planuje ubiegać się o zwolnienie podatkowe w ramach Polskiej Strefy Inwestycji, gdyż spełnia kryterium wejścia. Przy założeniu wysokości miesięcznego wynagrodzenia na poziomie 10 tys. PLN (brutto pracodawcy), wartość dwuletnich kosztów pracy wyniesie u tego przedsiębiorcy 12 mln PLN. Wartość zwolnienia podatkowego w Polskiej Strefie Inwestycji może wynieść do 6 mln PLN w zależności od lokalizacji.

Jednak z uwagi na przyjęty w rozliczeniach wewnątrzgrupowych model ustalania cen, wartość dochodu tworzonego centrum wyniesie ok. 10 proc. kosztów, czyli ok. 600 tys. PLN (przy założeniu, że większość kosztów dotyczy wynagrodzeń personelu badawczego). Zatem wykorzystanie roczne zwolnienia to tylko 114 tys. PLN (19 proc. -x 600 tys. PLN). Przez maksymalny okres zwolnienia podatkowego, wynoszący 15 lat ten przedsiębiorca wykorzysta jedynie 1,71 mln PLN z przysługujących mu 6 mln PLN pomocy. Oczywiście to nadal konkretny zastrzyk wsparcia, jednak w takiej sytuacji warto rozważyć uzupełnienie pakietu innymi formami pomocy, np. grantem rządowym. Jego wartość może wynieść do 20 tys. PLN na jedno miejsce pracy (w zależności od lokalizacji oraz wyników oceny jakościowej), co może zwiększyć korzyści przedsiębiorcy nawet o 1 mln PLN do 2,71 mln PLN. Jednak, jeśli przedsiębiorca nie złożył wniosku o taki grant przed rozpoczęciem inwestycji, nie będzie już uprawniony do skorzystania z tej formy pomocy.

Niezależnie od powyższego w takiej sytuacji warto też porównać alternatywne scenariusze wsparcia, gdyż mogą się okazać korzystniejsze.

Przykład nr 2

Przedsiębiorca z przykładu nr 1 zastanawia się nad wykorzystaniem ulgi badawczo-rozwojowej zamiast zwolnienia podatkowego w Polskiej Strefie Inwestycji. Ulga ta pozwala na dodatkowe odliczenie od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym kosztów prowadzenia działalności B+R. Od nowego roku to dodatkowe odliczenie w odniesieniu do kosztów wynagrodzeń wynosi 200 proc. Ponadto nieodliczona część tych kosztów (z uwagi na zbyt małą podstawę opodatkowania) może w ramach nowej ulgi na innowacyjnych pracowników pomniejszać zaliczki na podatek PIT od pracowników wykonujących prace B+R (w przynajmniej 50 proc. swojego czasu pracy).

W rezultacie przedsiębiorca uprawniony jest do odliczenia w każdym roku 12 mln PLN (200 proc. x 6 mln PLN rocznych wynagrodzeń). Podstawa opodatkowania pozwoli na odliczenie 600 tys. PLN, co przełoży się na oszczędność o wartości 114 tys. PLN rocznie. Ale dodatkowo nawet 900 tys. PLN będzie mogło pomniejszać zaliczki na podatek PIT pracowników płacone przez przedsiębiorcę jako płatnika w ramach ulgi na innowacyjnych pracowników. Sumaryczny benefit roczny wyniesie zatem ponad 1 mln PLN. Żeby porównać te dwa scenariusze należy przeliczyć sumaryczną korzyść przedsiębiorcy w okresie porównywalnym do zwolnienia w Polskiej Strefie Inwestycji, który w naszym przykładzie nr 1 wynosił 15 lat. W tym okresie korzystanie z ulgi B+R wraz z ulgą na innowacyjnych pracowników powinno przynieść firmie oszczędności nawet do 15 mln PLN! Okazuje się zatem, że w tej konkretnej sytuacji dużo korzystniejszym dla tego przedsiębiorcy będzie skorzystanie z ulgi B+R oraz ulgi na innowacyjnych pracowników zamiast zwolnienia w Polskiej Strefie Inwestycji, nawet w połączeniu z grantem rządowym.

Matryca wsparcia

Etapy, których nie wolno pominąć

Jak zatem ustalić strategię ubiegania się o wsparcie, żeby mieć pewność, że gwarantuje ona pozyskanie optymalnego pakietu pomocy i maksymalizację korzyści?

1. Na początku należy zidentyfikować wszystkie dostępne na dane przedsięwzięcie formy wsparcia. Tu wachlarz dostępnych rozwiązań może być czasem bardzo szeroki i obejmować zarówno różnego rodzaju ulgi i zwolnienia podatkowe jak i dotacje – z funduszy europejskich oraz ze środków krajowych. W każdym z tych instrumentów należy sprawdzić, czy możliwe jest spełnienie kryteriów wejścia, żeby nie rozważać narzędzi nieosiągalnych.

2. Następnie należy sprawdzić, które z tych narzędzi mogą zostać wykorzystane łącznie, a które są dla siebie alternatywne. To pozwoli stworzyć swego rodzaju mapę dostępnych scenariuszy/ pakietów pomocy. W ramach każdego z nich należy oszacować łączny benefit. W tym kroku niezbędne jest uwzględnienie ewentualnych limitów dotyczących łączenia pomocy. Ma to szczególne znaczenie w przypadku korzystania z różnych instrumentów uznawanych za pomoc publiczną, której łączna wartość nie może przekroczyć limitów wyznaczanych przez odpowiednie przepisy.

Analiza ta powinna też brać pod uwagę koszty związane z pozyskaniem odpowiednich instrumentów wsparcia. Wiele z nich bowiem wymaga spełnienia kryteriów jakościowych, które wiążą się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów np. na wsparcie i szkolenia dla pracowników, certyfikację środowiskową itp. Warto też pamiętać, że instrumenty te wiążą się z różnego rodzaju zobowiązaniami dotyczącymi utrzymania miejsc pracy czy własności środków trwałych przez określony czas po zakończeniu inwestycji – tego typu ograniczenie elastyczności może być kosztowne dla przedsiębiorcy w przypadku nieprzewidzianego kryzysu na rynku. Korzystanie ze wsparcia wymaga prowadzenia odpowiedniej dokumentacji, a czasem dodatkowego raportowania – to kolejny aspekt, który należy wziąć pod uwagę.

3. Na koniec, ze wszystkich dostępnych scenariuszy należy wybrać ten, który najlepiej realizuje cele danego przedsiębiorcy. Nie zawsze będzie to maksymalizacja korzyści. Czasem w praktyce może się okazać, że po zapoznaniu się z całokształtem zobowiązań i uwarunkowań przedsiębiorca wybierze formę wsparcia, która nie przysparza mu wprawdzie największych korzyści, ale też nie nakłada na niego nadmiernych zobowiązań.

Najważniejsze, żeby tego typu decyzje były podejmowane w oparciu o pełen obraz sytuacji i uwarunkowań. Nie ma bowiem dwóch identycznych sytuacji, a zastosowanie strategii analogicznej do zaprzyjaźnionej firmy bez przeprowadzenia opisanej tu analizy w skrajnej sytuacji może skończyć się porażką, bo np. koszty zobowiązań przedsiębiorcy będą niewiele mniejsze niż otrzymane przez niego wsparcie.

Na ostateczną decyzję wpływa wiele czynników

Na końcowy wynik analizy wpływ ma bowiem wiele szczegółowych aspektów. Do najważniejszych z nich należą:

• charakter przedsięwzięcia determinujący dostępne instrumenty wsparcia,
• wielkość przedsiębiorcy determinująca poziom wsparcia w wielu instrumentach,
• lokalizacja inwestycji determinująca dostępność niektórych instrumentów, ich atrakcyjność (tj. wartość wsparcia) oraz kryteria wejścia niezbędne do spełnienia, by uzyskać wsparcie,
• rentowność (w zależności od instrumentu rentowność danej działalności lub całego podmiotu prawnego), w tym okres ponoszenia strat w fazie rozruchu działalności,
• w niektórych przypadkach formy zatrudnienia (umowy o pracę vs. model B2B),
• ewentualny wpływ podatku minimalnego.