Kwota wolna od podatku – ile wynosi? Kwota zmniejszająca podatek i zmiany w 2024 roku.

Kwota wolna od podatku to element polityki socjalnej państwa i jej założeniem jest zapewnienie obywatelom kwoty minimalnego dochodu, który nie podlega opodatkowaniu. Obok płacy minimalnej taka kwota ma za zadanie zapewnić minimum egzystencji każdemu, kto uzyskuje dochody, nie tylko z pracy, zlecenia, emerytury czy renty, ale także działalności gospodarczej czy sprzedaży prywatnych składników majątkowych przed upływem sześciu miesięcy od ich nabycia.

Na czym zatem polega stosowanie kwoty wolnej od podatku?

Kwota wolna od podatku jest elementem kalkulacyjnym skali podatkowej. Kwotę tę stosuje się tylko w przypadku opodatkowania według zasad ogólnych. Prawa do skorzystania z kwoty wolnej od podatku nie mają podatnicy:

• opodatkowani liniowo,
• opodatkowani ryczałtowo,
• uzyskujący dochody z konkursów, odsetek, zbycia akcji, sprzedaży nieruchomości czy sprzedaży kryptowalut.

Kwota wolna od podatku jest elementem kalkulacyjnym skali podatkowej. Istotą jej stosowania jest miesięczne obniżanie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych o kwotę zmniejszającą podatek. Dla zatrudnionych jest to 1/12 tej kwoty, z kolei dla przedsiębiorców jest ona stosowana od razu, a pierwszą zaliczkę należy wpłacać, jeśli przekroczono „kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1”, co z równania daje właśnie kwotę 30 000 zł.

Jak wskazano powyżej, niektórzy podatnicy, którzy uzyskują dochody za pośrednictwem płatników, m.in. z umów-zleceń, umów o pracę, czy z zasiadania w zarządach spółek, mogą tymże płatnikom złożyć wniosek, zgodnie z którym płatnicy od razu nie będą pobierać podatku w ramach zaliczek na PIT. Warunkiem jest to, aby przewidywane dochody w roku podatkowym nie przekraczały 30 000 zł.

Kwota wolna od podatku w 2024 r.

Do 2016 r. kwota wolna od podatku wynosiła 3091 zł rocznie, a następnie podniesiono ją do 6600 zł. W 2018 r. ponownie została zwiększona do 8 000 zł, by w 2022 r. osiągnąć pułap 30 000 zł. W 2024 r. kwota ta nie została zmieniona, choć cały czas prowadzone są prace nad jej zwiększeniem do wartości 60 000 zł.

Co to realnie oznacza dla podatników? 

Kwota zmniejszająca podatek a kwota wolna od podatku

Wspomniano już wcześniej, że kwota wolna od podatku i kwota zmniejszająca podatek są nierozerwalnie ze sobą powiązane. Tak naprawdę jedna wynika z drugiej – kwota wolna od podatku to kwotowo wyrażona kwota dochodu, która nie podlega opodatkowaniu. Natomiast kwota zmniejszająca podatek to kwota, która miesięcznie obniża zobowiązanie podatkowe podatnika. Suma tych obniżeń, 3600 zł rocznie i 300 zł miesięcznie, powoduje, że 30 000 zł rocznie pozostaje nieopodatkowanych. Oznacza to, że kwota wolna od podatku jest wypadkową kwoty zmniejszającej podatek, 3600 zł, która jest wprost wskazana w ustawie, i najniższej stawki podatku, czyli 12%. Każda zmiana tych wartości spowoduje, że kwota wolna od podatku także się zmieni.

Ulgi podatkowe i skala podatkowa w 2024 r.

Kwestie związane ze stosowaniem kwoty wolnej od podatku oraz kwoty zmniejszającej podatek są dla podatników o tyle proste, że stosują ją sami płatnicy lub – w przypadku przedsiębiorców – biura rachunkowe, które ich rozliczają. Co się jednak dzieje, gdy podatnik korzysta z ulg podatkowych? Jeśli ulga powoduje tylko częściowe zwolnienie z opodatkowania, to kwota zmniejszająca podatek będzie miała zastosowanie do pozostałej części dochodów. Gdy jednak zwolnieniu podlega cały przychód czy dochód, wtedy kwota wolna nie jest stosowana. Podatnicy nie mają także możliwości przeniesienia jej na inny rok ani uzyskania zwrotu z tytułu jej niewykorzystania.

Przykładem sytuacji, gdy zwolnieniu podlegać może cały przychód, są nowe ulgi dla podatników:

• ulga dla młodych,
• ulga dla seniorów,
• ulga dla dużych rodzin,
• ulga dla powracających z zagranicy.

Skoro nie uzyskują oni opodatkowanego dochodu, to ulgi się nie stosuje, a ze względu na dość duży poziom zwolnionych przychodów – 85 528 zł – wielu z takich podatników z ulgi nie skorzysta. Niemniej jednak nadal pozostaje część podatników, którzy zarobią więcej. Czy w takim razie zastosują ulgę? Co z oświadczeniem o niepobieraniu zaliczek?

Planowanie podatkowe z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku

Do skorzystania z kwoty wolnej od podatku mają prawo wszyscy podatnicy PIT, którzy uzyskują dochody opodatkowane według skali. Bez znaczenia jest, czy część dochodów zostaje zwolnionych z podatku w ramach którejś z ulg oraz jak wysokie są dochody. Czy zatem można zoptymalizować korzyści podatkowe, opierając się na kwocie wolnej?

Wydaje się, że jest to jedna z tych ulg, której stosowania nie można zaplanować. Istnieje jednak możliwość, gdy miesięczne i roczne zobowiązanie podatkowe może być niższe, czyli wspólne rozliczenie małżonków. Zgodnie z art. 32 ust. 3 pkt 1 ustawy o PIT, „jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody w sposób określony w art. 6 ust. 2 albo 4d, a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu dochody podatnika nie przekroczą kwoty 120 000 zł, a małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów, które łączy się z dochodami podatnika – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu od tego płatnika i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek w przypadku oświadczenia dotyczącego opodatkowania dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 albo 4d”.

W praktyce oznacza to, że podatnik, który złoży takie oświadczenie, może stosować kwotę zmniejszającą podatek, która jemu przynależy, oraz kwotę zmniejszającą podatek małżonka, a to daje realne oszczędności w kwocie 600 zł miesięcznie oraz 7200 zł rocznie.

Planując formę opodatkowania na nowy rok rozliczeniowy, warto zatem kompleksowo podejść do zagadnienia i w obliczeniach wziąć pod uwagę nie tylko wysokość przychodów, wartość kosztów uzyskania przychodów, lecz także kwotę wolną, która dostępna jest jedynie dla podatników opodatkowanych według skali. Okazać się może, że to właśnie kwota wolna zdecyduje o opłacalności stosowania zasad ogólnych.