VI Dyrektywa AML – najważniejsze zmiany

Pomimo tego, iż pranie pieniędzy podlega penalizacji we wszystkich państwach członkowskich – jego definicja oraz przewidziane za nie sankcje różnią się. Dlatego najnowsza dyrektywa AML koncentruje się – na co też wskazuje jej tytuł – na środkach prawnokarnych i ma na celu zapewnienie spójności stosowania tychże środków w państwach członkowskich.
 

W myśl najnowszej dyrektywy za przestępstwo prania pieniędzy uznaje się – co do zasady – czyn popełniony umyślnie i polegający na:
 

• konwersji lub przekazaniu mienia, ze świadomością, że pochodzi ono z działalności przestępczej, w celu ukrycia lub zatajenia nielegalnego pochodzenia tego mienia lub udzielenia pomocy dowolnej osobie, która bierze udział w takiej działalności, w celu umożliwienia tej osobie uniknięcia konsekwencji prawnych takiego działania;
• ukryciu lub zatajeniu prawdziwego charakteru mienia, jego źródła, miejsca położenia, rozporządzania nim, przemieszczania, praw odnoszących się do mienia lub własności mienia, ze świadomością, że mienie to pochodzi z działalności przestępczej;
  
• nabyciu, posiadaniu albo użytkowaniu mienia, ze świadomością w momencie jego otrzymania, że mienie to pochodzi z działalności o charakterze przestępczym.
  
  

Państwa członkowskie mogą jednakże zaklasyfikować jako przestępstwo również czyn popełniony w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa, czyli jeżeli sprawca podejrzewał lub powinien był wiedzieć, że mienie pochodzi z działalności o charakterze przestępczym. Pranie pieniędzy ma podlegać karze w maksymalnym wymiarze co najmniej czterech lat pozbawienia wolności.
 

Oprócz samego sprawstwa karze mają podlegać również pomocnictwo, podżeganie oraz usiłowanie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy. Za obligatoryjne okoliczności obciążające uznaje się popełnienie przestępstwa w ramach organizacji przestępczej lub gdy sprawca jest podmiotem zobowiązanym w rozumieniu art. 2 tzw. Dyrektywy AML z 20 maja 2015 roku i popełnił przestępstwo podczas prowadzenia swojej działalności zawodowej. Fakultatywnie państwa członkowskie mogą uznać również za okoliczności obciążające sytuację, w której mienie poddawane praniu ma znaczną wartość lub gdy pochodzi ono z jednego z przestępstw wymienionych w omawianej dyrektywie.
 

Dyrektywa AML wprowadza wykaz 22 przestępstw źródłowych w stosunku do przestępstwa prania pieniędzy. Należą do nich między innymi: udział w zorganizowanej grupie przestępczej, wymuszenia, terroryzm, handel ludźmi i przemyt nielegalnych migrantów, nielegalny handel narkotykami i substancjami psychotropowymi, wykorzystanie seksualne, nielegalny handel bronią, korupcja, przestępstwa przeciwko środowisku, przemyt, przestępstwa podatkowe oraz cyberprzestępstwa. Czyny te uważa się za działalność przestępczą w kontekście prania pieniędzy, jeżeli zgodnie z prawem krajowym są zagrożone karą pozbawienia wolności lub aresztu maksymalnie na więcej niż rok, lub – w przypadku państw członkowskich, których systemy prawne określają w odniesieniu do przestępstw minimalny próg zagrożenia karą – takie przestępstwa, w stosunku do których dolna granica zagrożenia karą jest wyższa niż sześć miesięcy pozbawienia wolności lub aresztu.
 

Ponadto, w myśl dyrektywy staje się możliwe pociągnięcie do odpowiedzialności karnej również osoby prawnej za przestępstwa popełnione w celu przysporzenia jej korzyści przez osoby zajmujące ważną pozycję w jej strukturze. Uznaje się za nie osoby mające prawo reprezentowania osoby prawnej, upoważnione do podejmowania decyzji w jej imieniu lub mające upoważnienie do sprawowania kontroli w jej ramach. Wśród możliwych do zastosowania kar dla osób prawnych znajdują się między innymi: grzywna, odebranie prawa do korzystania ze świadczeń publicznych lub pomocy publicznej, czasowy lub stały zakaz prowadzenia działalności handlowej, objęcie nadzorem sądowym oraz sądowy nakaz likwidacji.
 

Dyrektywa AML zawiera również wytyczne dla państw członkowskich w przedmiocie określenia swojej właściwości w odniesieniu do przestępstwa prania pieniędzy. Jako podstawowe czynniki brane w takiej sytuacji pod uwagę zostały wymienione: popełnienie przestępstwa w całości lub w części na terytorium danego państwa członkowskiego oraz obywatelstwo sprawcy. W sytuacji, kiedy na podstawie ww. czynników więcej niż jedno państwo uznaje się za właściwe, zaangażowane państwa współpracują ze sobą w celu podjęcia decyzji, które z nich będzie ścigać sprawcę i uwzględniając przy tym dodatkowe czynniki takie jak kraj pochodzenia ofiary czy terytorium, na którym znaleziono sprawcę. Celem takich konsultacji jest centralizacja postępowania w jednym państwie oraz zapewnienie współpracy między państwami w przypadku przestępstw o charakterze transgranicznym.
 

Tekst dyrektywy dostępny jest w bazie EUR-Lex (1).