Kto może skorzystać z ulgi 4+?
Ulga dla rodzin wielodzietnych skierowana jest do rodzin, w których liczba dzieci wynosi co najmniej 4. Warunkiem skorzystania z ulgi jest wykonywanie w stosunku do dziecka władzy rodzicielskiej.
Drugą grupę podatników mogących skorzystać z ulgi 4+ stanowią osoby, które w stosunku do dziecka pełnią funkcję opiekuna prawnego. Warunkiem zastosowania ulgi w tym przypadku jest zamieszkiwanie z dzieckiem (nie ma takiego obowiązku w stosunku do rodziców). Trzecia grupa podatników, którym ulga dla rodzin wielodzietnych przysługuje, to osoby, które pełnią funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
W tym miejscu należy się jednak przyjrzeć temu, jak ustawa definiuje „dziecko”. Przepis art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT odnosi się do art. 6 ust. 4c ustawy o PIT. Zgodnie z tym artykułem przez „dzieci” należy rozumieć osoby:
- małoletnie,
- pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie.
Zatem ulga dla rodzin wielodzietnych dotyczy szerokiej grupy „dzieci”, ale należy pamiętać, że dla dzieci pełnoletnich i uczących się przewidziano limit przychodów, który może spowodować utratę prawa do ulgi. Limitem tym jest równowartość 12-krotności renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 2194), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. W rozliczeniu za 2024 r. będzie to kwota: 21 371,52 zł. Limit ten jest określony w kwocie brutto.
Jak wyliczyć kwotę ulgi 4+?
Stosowanie ulgi dla rodzin wielodzietnych nie wymaga skomplikowanych wyliczeń. Jak zostało wskazane w poprzednich rozdziałach, zwolnieniu podlega przychód, a więc nie odlicza się kosztów ani innych składników wynagrodzenia, które przy klasycznym wyliczaniu podatku pomniejszają przychód, tworząc dochód. Limit zwolnienia został wprost wskazany w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT i wynosi rocznie 85 528 zł. Nadmienić należy także, że dotyczy on każdego z małżonków (opiekunów prawnych) z osobna, co sumarycznie daje rodzinie kwotę: 171 056 zł.
Zwolnienie przysługuje pracownikom i zleceniobiorcom oraz przedsiębiorcom, a także osobom pobierającym zasiłek macierzyński. W przypadku zatrudnionych może być stosowane (na wniosek podatnika wyrażony na formularzu PIT-2) w trakcie roku podatkowego na etapie zaliczek lub w zeznaniu rocznym (gdy wniosek nie został złożony). Pierwsza możliwość spowoduje większą wypłatę w każdym miesiącu obowiązywania ulgi, druga wygeneruje zwrot podatku z zeznania rocznego. W przypadku przedsiębiorców jest ona stosowana uznaniowo – zwolnienie może być rozliczane na etapie zaliczek lub w zeznaniu rocznym.
Co jednak w sytuacji przekroczenia limitu przychodów? W takim przypadku należy przede wszystkim przypomnieć, że podatek dochodowy jest liczony od dochodu, a zwolnieniu podlega przychód. Zatem po osiągnięciu limitu przychodów następuje opodatkowanie od „zera” – od zera należy liczyć limit dochodów powodujący wejście w drugi próg podatkowy.
Od „zera” stosuje się także kwotę wolną, a więc w pełnej wysokości. Zarówno pracownicy, jak i przedsiębiorcy mogą do opodatkowanego dochodu zastosować koszty z czasów, gdy ich przychody podlegały zwolnieniu. Nie mogą one jednak przekroczyć w przypadku pracowników przychodów podlegających opodatkowaniu, tzn. nie mogą wygenerować straty.
Przykład:
Przykładowo, jeśli przy spełnieniu wyżej opisanych warunków rodzic czworga dzieci osiąga w roku przychody ze stosunku pracy w wysokości 150 000 zł, to 85 528 zł jest wolne od podatku dochodowego na mocy ulgi 4+, kolejne 30 000 zł to kwota wolna od podatku. Opodatkowaniu podlega zatem tylko przychód w wysokości 150 000 zł – 85 528 zł – 30 000 zł = 34 472 zł. Od tego przychodu można odliczyć pracownicze koszty uzyskania przychodu (np. 250 zł miesięcznie x 12 miesięcy = 3 000 zł), a także składki na ubezpieczenia społeczne w części pracownika (20 565 zł).
Po odjęciu tych elementów otrzymamy dochód podlegający opodatkowaniu: 34 472 zł – 3 000 zł – 20 565 zł = 10 907 zł. Zatem ze 150 tys. zł przychodu tylko niecałe 11 tys. zł dochodu podlega opodatkowaniu, i to stawką 12%. Jeśli dodatkowo uwzględnimy ulgę na dzieci, to podatnik otrzyma zwrot podatku, nawet jeśli ulga 4+ była stosowana w ciągu roku. Dodatkowe korzyści może dać rozliczenie z małżonkiem. Tu już sytuacja wymaga indywidualnej analizy zarówno w kontekście prawa do wspólnego rozliczenia, jak też korzyści z niego płynących.
Przychody nieobjęte ulgą 4+
Ulga dla rodzin wielodzietnych obejmuje swoim zakresem kilka rodzajów przychodów:
- ze stosunku pracy,
- z umowy zlecenia,
- z jednoosobowej działalności opodatkowanej według skali, liniowo oraz ryczałtem,
- zasiłki macierzyńskie.
Wyraźnie zatem widać, że nie jest to pełny katalog przychodów. Zwolnieniu nie podlegają m.in. przychody z:
- praw majątkowych (np. sprzedaż własnej książki),
- najmu prywatnego (bez względu na sposób opodatkowania),
- kapitałów pieniężnych (przykładowo dywidend oraz odsetek),
- działalności nierejestrowanej (czyli małych aktywności opodatkowanych wg skali),
- odpłatnego zbycia nieruchomości (rozliczane 19 proc. podatkiem na PIT-39) oraz innych rzeczy,
- działów specjalnych produkcji rolnej oraz
- działalności opodatkowanej kartą podatkową.
Ulga prorodzinna (ulga na dzieci) a ulga 4+
Warto na koniec zestawić ulgę prorodzinną z opisywaną powyżej ulgą dla rodzin wielodzietnych. Oba te rozwiązania dotyczą rodzin, które posiadają dzieci, i właściwie w tym miejscu podobieństwa się kończą.
| Ulga prorodzinna (ulga na dzieci) | Ulga dla rodzin wielodzietnych (4+) |
| ulga jest odliczeniem od podatku | zwolnienie określonych przychodów od podatku |
| odliczana jest tylko w zeznaniu rocznym | może być stosowana na etapie zaliczek na podatek |
| może być odliczona od każdego podatku, który został obliczony od dochodów opodatkowanych wg skali podatkowej | zarezerwowana jest dla określonych dochodów |
| zwiększa się z każdym dzieckiem | wymaga posiadania minimalnej liczby dzieci, ale jej wielkość się nie zmienia |
Podsumowanie
Polski Ład wprowadził szereg nowości podatkowych, w tym ulgę dla rodzin wielodzietnych, zwaną także ulgą 4+. Jej celem jest obniżenie zobowiązań podatkowych osób fizycznych z co najmniej czwórką dzieci. Ulga polega na zwolnieniu od podatku określonej kwoty zarobków uzyskanych w roku podatkowym. Skorzystać z niej mogą rodzice, opiekunowie prawni oraz osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej, przy uwzględnieniu limitu przychodów dla pełnoletnich i uczących się dzieci. Równocześnie z ulgą dla dużych rodzin może być także stosowana ulga prorodzinna (ulga na dzieci), o ile rodzic czy opiekun uzyskuje dochody opodatkowane wg skali podatkowej.
Jak EY może pomóc
Podatki osobiste
Nasi doradcy posiadają wieloletnie doświadczenie w zakresie finansowych aspektów zarządzania zasobami ludzkimi. Doskonale znają polskie i międzynarodowe prawo podatkowe i przepisy związane z zatrudnianiem obcokrajowców w Polsce i oddelegowywaniem pracowników za granicę.
Czytaj więcejLider
EY Polska, Partner, Lider Zespołu People Advisory Services
