Wydzielenie części zakładu pracy jako sposób na obniżenie składki wypadkowej

Czy wiesz, że wysokość składki wypadkowej odprowadzanej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może zostać obniżona? 

Firma może znaleźć sposób na osiągnięcie dodatkowych oszczędności przy odpowiedniej analizie sytuacji płatnika tego rodzaju składek oraz biorąc pod uwagę poniższe wskazówki.

Kilka słów o składce wypadkowej

Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy. Dla płatnika  zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych osób wynosi ona 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla określonej grupy działalności. Jak wspominaliśmy już w artykule: „Sprawdź prawidłowość składki wypadkowej wskazanej przez ZUS”, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych pracowników ustala ZUS, a pismo z nową wysokością stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe na najbliższy rok składkowy otrzymują płatnicy, którzy w trzech kolejnych latach zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego średniomiesięcznie co najmniej dziesięć osób i za te lata złożyli dane o wypadkowości wykorzystując do tego celu  druk ZUS IWA.

O wysokości stopy procentowej ZUS powinien zawiadomić płatnika składek w terminie do 20 kwietnia danego roku, a kategorie ryzyka, które wpływają na jej wysokość ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstotliwości dotyczącej:

1. poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;
2. poszkodowanych w wypadkach przy pracy ze skutkiem śmiertelnym i odniesieniu ciężkich obrażeń;
3. zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

Gdy składka wypadkowa jest zbyt wysoka…

Po ustaleniu wysokości składki wypadkowej na dany rok, co do zasady, ZUS nie będzie ingerował w jej wysokość z własnej inicjatywy, nawet jeżeli w zakresie danych stanowiących podstawę do jej określenia zaszły zmiany, np. uległa zmianie liczba osób zgłaszanych do ubezpieczenia wypadkowego bądź rodzaj dominującej działalności płatnika składek określony kodem PKD.

Zmiana wysokości składki wypadkowej  jest jednak możliwa. We wspomnianym powyżej artykule wskazywaliśmy na możliwość zakwestionowania przez płatnika wysokości składki wypadkowej wyliczonej przez ZUS. Innym sposobem na osiągnięcie tego celu może być przejście części zakładu pracy w zarządzanie  nowego pracodawcy.

Przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę

Przejęcie  zakładu przez nowego pracodawcę (płatnika składek) oznacza, że dotychczasowy  uległ likwidacji, a tym samym został wyrejestrowany w ZUS jako płatnik przedmiotowych składek. Z dniem wyrejestrowania przestaje więc obowiązywać dotycząca go stopa procentowa składek wypadkowych. Tymczasem nowy pracodawca staje się płatnikiem składek dla przejmowanej załogi. Składki wypadkowe za przejmowanych pracowników powinien on liczyć według przypisanej mu stopy procentowej. Przepisy nie przewidują bowiem takiej możliwości, aby jeden płatnik za część załogi naliczał składki wypadkowe według jednej stopy procentowej, a za drugą część według innej.

Powyższe wyjaśnienia znalazły potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez ZUS, m.in.:

•  interpretacji z  26 maja 2015 r. (DI/200000/43/589/2015): „Płatnik składek wstępujący w prawa i obowiązki łączących się spółek nie przejmuje zobowiązania do opłacania składki wypadkowej w wysokości właściwej dla przejętego przedsiębiorstwa. Nie istnieją bowiem przepisy szczególne, które regulowałyby kwestie możliwości sukcesji uprawnienia do posługiwania się określoną wartością stopy procentowej składki, jaka obowiązywała innego płatnika”,

• interpretacji z  25 stycznia 2017 r. (WPI/200000/43/45/2017): „Zgodnie z obowiązującymi przepisami, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest ustalana na okres roku składkowego dla danego płatnika i nie ulega zmianie w tym okresie. W świetle obowiązujących przepisów sam fakt przejęcia spółki, a w rezultacie zwiększenia zatrudnienia w spółce nie wpłynie bezpośrednio na wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w danym roku składkowym.”

Stanowiska ZUS nie zawsze podzielają jednak w swoim orzecznictwie sądy. Przykładem może tu być wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2010 r. (sygn. akt I UK 8/10) czy też wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 12 września 2014 r. (sygn. akt VIII U 4320/13). Wynika z nich, że podmiot przejmujący może opłacać składkę wypadkową w wysokości ustalonej dla jego poprzednika prawnego.

Mając zatem na uwadze, że wysokość obowiązującej pracodawcę składki wypadkowej uzależniona jest od m.in. od przedmiotu dominującej działalności gospodarczej oraz od liczby wypadków przy pracy w danym zakładzie pracy w minionych okresach spadkowych, wydzielenie części zakładu pracy może wpłynąć na obniżenie wysokości obowiązującej pracodawcę składki wypadkowej.

Wyodrębnienie części zakładu pracy w ramach oddziału, a składka wypadkowa

Innym sposobem obniżenia składki wypadkowej okazać się może wyodrębnienie części zakładu pracy w ramach oddziału.

W aktualnym stanie prawnym brak jest ogólnej definicji pojęcia oddziału przedsiębiorstwa spółki (termin ten sprecyzowano jedynie w odniesieniu do przedsiębiorców zagranicznych, którzy mogą prowadzić swoją działalność na terenie Polski). Oddziały uważane są jednak za części składowe spółek. Choć nie posiadają osobowości prawnej to mogą we własnym imieniu zatrudniać i zwalniać pracowników. Co istotne, w wyroku z 14 lutego 2018 r. (sygn. akt I PK 351/16) Sąd Najwyższy stwierdził, że jednostki organizacyjne wchodzące w skład osób prawnych mogą być uznane za pracodawców, gdy są odrębne finansowo i organizacyjnie oraz posiadają zdolność samodzielnego (w imieniu własnym) zatrudniania pracowników.

Mając na uwadze, że oddział może występować w obrocie prawnym jako odrębny pracodawca to  przedsiębiorcy posiadający odrębny nr REGON powinni zastanowić się, czy wyodrębnienie części zakładu pracy w ramach oddziału nie spowoduje obniżenia składki wypadkowej.

Jak zrobić pierwszy krok w stronę obniżenia składki wypadkowej

Jeżeli jeden z powyższych scenariuszy jest możliwy do przeprowadzenia u danego płatnika, warto sprawdzić, czy dokonanie takich zmian wpłynie rzeczywiście na obniżenie wysokości składki wypadkowej. W tym celu warto przeanalizować, czy w danym zakładzie pracy możliwe jest wyodrębnienie jego części, która ze względu na charakter swojej działalności, częściej generuje wypadki przy pracy lub przedmiot jej działalności podlega  wyższej stopie procentowej składki na ubezpieczenie społeczne. Wydzielenie części zakładu pracy i przejęcie go przez nowego pracodawcę, skutkować może bowiem obniżeniem wysokości składki wypadkowej zarówno dla tej części zakładu pracy, w której wypadki w poprzednich okresach składkowych spowodowały jej wzrost, jak również dla tej części, która ze względu na przedmiot swojej dominującej działalności gospodarczej może zostać objęta składką w niższej wysokości.