Tower Bridge

Brexit i jego wpływ na ubezpieczenia społeczne


Uzgodniona 24 grudnia 2020 r. Umowa o handlu i współpracy pomiędzy UE a Wielką Brytanią choć znajduje się obecnie na etapie ratyfikacji podlega już tymczasowo stosowaniu od 1 stycznia 2021 r. do 28 lutego 2021 r. Takie rozwiązanie zostało zaproponowane przez Komisję Europejską jako odpowiedź na brak wystarczającej ilości czasu na dopełnienie pełnej procedury ratyfikacyjnej jeszcze przed końcem 2020 r. Wspomniana Umowa reguluje m.in. kwestie związane z ubezpieczeniem społecznym i zasady korzystania z ubezpieczenia zdrowotnego przez osoby przemieszczające się pomiędzy UE a Wielką Brytanią.

Nowe stare zasady

Na podstawie art. SSC 11 Protokołu w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, który stanowi część zawartej Umowy przewiduje się możliwość kontynuacji stosowania zasad określonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z  29 kwietnia 2004 r., zakładającego koordynację systemów ubezpieczenia społecznego w ramach Unii Europejskiej.  Protokół ten nie dotyczy jednak pracowników przenoszących się do lub z: Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii. Państwa te nie zostały w tym dokumencie  uwzględnione.

Innymi słowy główna zasada płacenia składek na ubezpieczenia społeczne przewidziana przez Rozporządzenie 883/2004 pozostaje niezmienna, tj. składki płacimy tylko w jednym kraju i ma to być, co do zasady, kraj w którym praca jest fizycznie wykonywana. Wyjątki od niej wprowadzone zostały w Rozporządzeniu 883/2004 , np. w odniesieniu do pracowników delegowanych.

Jednak, aby dalsze stosowanie przepisów Rozporządzenia 883/2004 mogło mieć miejsce w odniesieniu do oddelegowania pracowników po 31 grudnia 2020 r., konieczne jest złożenie odpowiednich notyfikacji przez poszczególne kraje do Komisji Europejskiej oraz skierowanie przez Unię Europejską do Wielkiej Brytanii notyfikacji o derogacji. Dopiero po dokonaniu tych kroków (i wobec braku sprzeciwu Wielkiej Brytanii) będzie możliwe stosowanie dotychczasowych zasad w stosunku do pracowników delegowanych i to nawet przez 15 lat (o ile obie strony nie postanowią o krótszym okresie). Z informacji uzyskanych bezpośrednio od Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wynika, że stosowny dokument  notyfikacyjny został przekazany do Stałego Przedstawiciela  Polski przy Unii Europejskiej  15 stycznia br. łącznie z pismem wystosowanym do Sekretarza Generalnego Komisji Europejskiej i Sekretarza Generalnego Rady Unii Europejskiej.  Notyfikacja Polski dotycząca delegowania pracowników została  ujęta w zbiorczym projekcie notyfikacji UE, na podstawie Umowy o handlu i współpracy pomiędzy UE a Wielką Brytanią, który zostanie jeszcze poddany stosowanym  procedurom zatwierdzania na poziomie Unii.

Kluczowa zmiana

Kluczowa zmiana w porównaniu z przepisami obowiązującymi na postawie Rozporządzenia 883/2004 przewiduje, że pozostanie w rodzimym systemie zabezpieczenia społecznego będzie możliwe jedynie w przypadku oddelegowania pracowników przewidzianych na okres nie dłuższy niż 24 miesiące. Nie jest zatem możliwe przedłużenie dalszego podlegania systemowi ubezpieczeń społecznych w rodzimym kraju po upływie tego okresu, tak jak to było przewidziane w art.16 Rozporządzenia 883/2004. Dla pracowników i pracodawców może to oznaczać wzrost obciążeń w związku z koniecznością rozpoczęcia opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w kraju goszczącym w przypadku wyjazdów na oddelegowania długoterminowe.

Z kolei w przypadku oddelegowania, które rozpoczęło się przed 1 stycznia 2021 r. i trwa nadal w trakcie 2021 r. zastosowanie mają w dalszym ciągu przepisy Rozporządzenia 883/2004. W związku z tym pracownik oddelegowany podlega ustawodawstwu państwa wysyłającego i tam też powinny być opłacane składki na ubezpieczenie społeczne (przy założeniu, że jest to oddelegowanie trwające do 24 miesięcy).

Oznacza to również, że zaświadczenia A1 wystawione przez polski ZUS w 2020 r. pracownikom delegowanym do pracy w Wielkiej Brytanii pozostaną ważne do końca okresu, na jaki zostały wydane, także jeśli przekracza on datę 1 stycznia 2021 r.

Korzystanie ze świadczeń zdrowotnych po 31.12.2020 r.

Od 1 stycznia 2021 r. uprawnienie do skorzystania ze świadczeń zdrowotnych zachowają tylko te osoby, które były objęte ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce lub w Wielkiej Brytanii przed końcem minionego roku i jednocześnie przebywają lub mieszkają w nowym roku na terytorium drugiego kraju. 

Innymi słowy Polak mieszkający w Wielkiej Brytanii i ubezpieczany w Polsce zachowa prawo do skorzystania z brytyjskiej opieki zdrowotnej w ramach ubezpieczenia w NFZ, jeśli na dzień 31 grudnia 2020 r. był on objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce. Analogicznie, Brytyjczyk mieszkający w Polsce, podlegający  31 grudnia 2020 r. ubezpieczeniu w Wielkiej Brytanii zachowa prawo do skorzystania w Polsce z opieki zdrowotnej na koszt brytyjskiego odpowiednika NFZ (National Health Service - NHS). Co ważne, z tych świadczeń będzie mogła skorzystać także rodzina ubezpieczonego.

Prawo do skorzystania ze świadczeń zdrowotnych będzie potwierdzał dokument S1 wydany przez oddział wojewódzki NFZ  (brytyjski NHS) lub dokument S072 wysłany przez NFZ (NHS) elektronicznie, które zostały wydane przed 1 stycznia 2021 r. Dokumenty te zachowają ważność do wskazanego w nich terminu lub do czasu wydania nowych dokumentów.

Z kolei karty EKUZ (ang. EHIC) zachowują swoją ważność do czasu upływu terminu ich ważności lub do momentu utraty przez daną osobę uprawnień do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W mocy pozostaje zatem nadal zasada wzajemności dotycząca opieki zdrowotnej między państwami, choć sama karta EKUZ będzie stopniowo zastępowana przez nową Globalną Kartę Ubezpieczenia Społecznego.  

Na obecną chwilę nadal istnieje wiele nierozstrzygniętych kwestii w zakresie stosowania nowych przepisów, a sama praktyka ich stosowania będzie się dopiero kształtować.

Biuro EY w Wielkiej Brytanii jest w ścisłym kontakcie z władzami Wielkiej Brytanii odpowiedzialnymi za zabezpieczenia społeczne oraz administracją Unii Europejskiej i będzie na bieżąco udostępniać nam informacje o poczynionych ustaleniach w ciągu najbliższych tygodni. Zachęcamy zatem do śledzenia naszych kolejnych artykułów dotyczących wpływu  Brexitu na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Współautorem wpisu jest Anna Ostas, Senior

Podsumowanie

Jakie są zasady korzystania z ubezpieczenia społecznego w związku z finalizacją Brexitu? W którym państwie trzeba będzie płacić składki? Na jakich zasadach możliwe będzie korzystanie z opieki zdrowotnej? Eksperci EY odpowiadają na pytania dotyczące Brexitu i jego wpływu na ubezpieczenia społeczne.


Polecane

Zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych

Prezydent podpisał nowelizację ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która ma na celu uporządkowanie systemu ubezpieczeń społecznych, jego racjonalizację oraz usprawnić funkcjonowanie ZUS w kontekście gospodarki finansowej oraz rozliczeń z płatnikami składek. Czy rzeczywiście przyniesie taki efekt? Czy wraz z nowymi przepisami pojawią się nowe zagrożenia dla płatników i ubezpieczonych?

ZUS dofinansuje inwestycje w poprawę warunków BHP

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uruchomił nabór wniosków do konkursu na projekty dotyczące utrzymania zdolności do pracy przez cały okres aktywności zawodowej. Do 18 maja 2023 płatnicy mogą składać wnioski o wsparcie projektu z obszaru bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zwiększenie funduszu wynagrodzeń jednym z największych wyzwań pracodawców w 2023 r.

Pomimo trudnej sytuacji ekonomiczno-gospodarczej firmy mogą identyfikować potencjalne źródła oszczędności i efektywności w obszarze wynagrodzeń. W procesie weryfikacji może pomóc audyt rozliczeń. Rozwiązanie to służy identyfikacji obszarów do poprawy efektywności kosztowej.


    Kontakt
    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

    Informacje