Działalność badawczo-rozwojowa i ulga IP Box. Co to jest kwalifikowane prawo własności intelektualnej?

Ulga IP Box – czym jest ulga na kwalifikowane IP?

Podatek od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, czyli IP Box (z ang. IP- intellectual property), to rozwiązanie, które ma zachęcać innowacyjnych podatników do rozwoju swojej działalności. Polega ona na tym, że określone dochody opodatkowane są według preferencyjnej stawki podatku (5%). Ulga IP Box została wprowadzona w 2019 r. i przewidziana jest właściwie dla wszystkich podatników rozliczających się na zasadach ogólnych lub według jednolitej 19% podatku dochodowego. Wyjątkiem są osoby opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Ulga ta stanowi swego rodzaju kontynuację ulgi na działalność badawczo-rozwojową (B+R). Jej celem jest zachęcenie przedsiębiorców do dokonania ochrony prawnej wyników przeprowadzonych prac badawczo-rozwojowych i komercjalizowanie tych wyników (czyli czerpanie z nich dochodów).

Ulga IP Box – dla kogo? Kto może z niej skorzystać?

Ulga IP Box przewidziana jest dla wszystkich podatników. Dla jednoosobowych działalności gospodarczych, spółek osobowych (w których podatnikami są wspólnicy) oraz dla spółek kapitałowych. Zgodnie z założeniami ustawodawcy, ulga IP Box powinna być dostępna dla wszystkich podmiotów, które mogą prowadzić działalność innowacyjną. W dzisiejszych czasach nowości technologiczne wychodzą bowiem zarówno z małych firm jak i wielkich korporacji. Ważne, aby podatnik spełniał kryteria do zastosowania ulgi IP Box. Ulga IP Box dotyczy, zgodnie z art. 30ca PIT oraz 24d CIT, kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Kwalifikowane prawo własności intelektualnej – co to jest?

Ulga IP Box dotyczy kwalifikowanych praw własności intelektualnych, czyli:

• patentów,
• praw z rejestracji wzorów przemysłowych,
• praw ochronnych na wzór użytkowy,
• praw z rejestracji topografii układu scalonego,
• dodatkowego prawa ochronnego dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
• wyłącznego prawa o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2021 r. poz. 213),
• praw z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
• autorskiego prawa do programu komputerowego.

Lista kwalifikowanych praw własności intelektualnej jest zamknięta i enumeratywnie wskazana w ustawie PIT i CIT. Wszystkie prawa te muszą podlegać ochronie, w Polsce i za granicą. Co więcej, ochrona ta nie musi wynikać wyłącznie z umów zawartych przez Polskę, gdyż także umowy zwarte przez Unię Europejską pozwalają na to, aby ew. dochody z tych praw rozliczyć w ramach ulgi IP Box.

Co to jest działalność badawczo-rozwojowa?

Z ulgi IP Box mogą skorzystać wyłącznie podatnicy, którzy bezpośrednio prowadzą działalność badawczo-rozwojową lub nabywają wyniki prac badawczo-rozwojowych. Kwalifikowane prawa własności intelektualnej powinny bowiem zostać wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach prowadzonej przez podatnika działalności B+R. Działalność badawczo-rozwojowa to działalność twórcza, polegająca na prowadzeniu systematycznych badań naukowych lub prac rozwojowych, które mają na celu zwiększenie zasobów wiedzy i wykorzystanie tej wiedzy do różnych nowych zastosowań związanych z prowadzoną działalnością. Działalność badawczo-rozwojowa to np. prowadzenie badań pilotażowych, tworzenie prototypów czy testowanie i walidacja nowych rozwiązań technologicznych. Aby można było zakwalifikować daną działalność jako badawczo-rozwojową muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki:

• twórczość;
• systematyczność; oraz
• zwiększenie zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań

Skorzystanie z samej ulgi IP BOX jest więc konsekwencją prowadzenia działalności badawczo- rozwojowej.

Dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnych.
IP Box - jak obliczyć?

W celu skorzystania z ulgi IP Box należy przede wszystkim ustalić dochód, który obejmie preferencyjna stawka podatkowa (5%). Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym.

Wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika obliczonego według wzoru. Wzór ten nazywany jest wskaźnikiem nexus, który, w dużym uproszczeniu, wskazuje jaka część dochodu będzie podlegała pod ulgę IP Box. Wskaźnik ten jest najbardziej skomplikowanym elementem samej ulgi IP Box i jest przedmiotem wielu interpretacji indywidualnych, które starają się wskazać jego prawidłowe obliczenie.

Ustawa wskazuje przy tym, co generuje dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, do którego samą ulgę IP Box można zastosować. Są to 4 źródła dochodów, enumeratywnie wymienione w ustawach i należą do nich dochody:

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualne
• ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.

Z takich wyliczeń nie musi powstać dochód. W przypadku, gdy koszty będą większe niż przychody powstanie strata podatkowa. Czy to oznacza, że nie ulga IP Box za dany rok przepada? Nie.

Ustawodawca wprowadził dla podatników rozwiązanie, które pozwala na rozliczenie takiej starty w kolejnych 5 latach podatkowych. Niemniej jednak strata musi dotyczyć tego samego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, tego samego rodzaju produktu lub usługi (lub tej samej grupy produktów lub usług), w których zostało wykorzystane kwalifikowane prawo własności intelektualnej. Możliwość odliczenia dotyczy bowiem wyłącznie tego samego prawa. Tym bardziej nie jest możliwe rozliczenie takiej straty od dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych.

Ulga IP Box dla programistów

Choć ulga skierowana jest do wszystkich podmiotów, które prowadzą działalność badawczo rozwojową, to jej stosowanie znalazło odzew szczególnie w jednej gałęzi gospodarki. Mowa tu oczywiście o programistach.

Jednym z kwalifikowanych praw jest autorskie prawo do programu komputerowego. To oznacza, że ulga IP Box i jej zastosowanie przez podatników z branży IT jest nieodzownym elementem ich rozliczeń podatkowych. Programiści są grupą, w przypadku której stosunkowo najprościej można ustalić zarówno wskaźnik nexus i jak i dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Otrzymywane wynagrodzenie za przeniesienie praw własności intelektualnej np. do opracowanej aplikacji czy też kodu źródłowego programu komputerowego stanowi dochód z kwalifikowanego IP.

Ulga IP Box – podatek. Jak rozliczyć IP Box w zeznaniu rocznym?

Rozliczenie ulgi IP box wymaga szczegółowego wyodrębnienia każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Konieczne jest również prowadzenie odrębnych ewidencji dla każdego rodzaju prawa oraz przypisywania konkretnych kosztów do konkretnych praw, etc. Wyjątkowo, jeśli nie jest możliwe ustalenie dochodu odrębnie dla każdego kwalifikowanego IP, możliwe jest obliczenie kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego IP dla tego samego rodzaju produktu lub usługi lub dla tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane dane IP.

Dodatkowo, w ciągu roku podatkowego podatnicy nie mogą skorzystać z ulgi (za wyjątkiem szczególnych przypadków związanych z COVID-19). Oznacza to, że w trakcie roku zaliczki płacone są na zasadach ogólnych (osoby fizyczne według skali lub zgodnie z podatkiem liniowym (19%), a osoby prawne według odpowiedniej stawki CIT). Zamiar skorzystania z ulgi wskazuje się dopiero w zeznaniu rocznym. Do klasycznego zeznania należy wtedy dołączyć odpowiedni załącznik (PIT/IP lub CIT/IP), w którym wskazuje się część dochodu podlegającą opodatkowaniu stawką 5%. Takie rozliczenie powoduje, że wskazana zostanie nadpłata. Zostanie ona zwrócona podatnikowi albo zaliczona na przyszłe zobowiązania podatkowe. Taka decyzja należy do podatnika.

Ulga IP Box a ulga działalność badawczo-rozwojowa

Ulga B+R i ulga IP Box to rozwiązania dostosowane do potrzeb przedsiębiorstw. Wcześniej, do końca 2021 r., podatnicy, którzy komercjalizowali wyniki badań naukowych i rozwojowych oraz uzyskiwali z nich dochody kwalifikowane (w rozumieniu przepisów dotyczących IP Box), nie mogli skorzystać z obu ulg jednocześnie w danym roku podatkowym. Przedsiębiorca miał prawo w tym samym roku podatkowym skorzystać z obu rozwiązań, ale tylko w stosunku do różnych kategorii dochodu. Teraz podatnicy mają taką możliwość: od dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, podatnik ma prawo odliczyć koszty kwalifikowane określone przepisami o uldze B+R, które spowodowały wytworzenie, rozwinięcie lub ulepszenie kwalifikowanego prawa. Dzięki temu przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z przysługujących im ulg w każdej fazie procesu tworzenia produktu lub usługi, począwszy od opracowania rozwiązania, testowania prototypu jak i komercjalizacji opracowanego rozwiązania.