Co to jest ulga na złe długi? Jak stosować ulgę?

• W obliczu dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, ulga na złe długi w VAT staje się kluczowym narzędziem wspierającym przedsiębiorców w odzyskiwaniu należności i poprawie płynności finansowej.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19 otworzył nowe możliwości dla polskich podatników, usuwając bariery prawne, które wcześniej uniemożliwiały skorzystanie z tej ulgi.
• Dzięki temu przedsiębiorcy mogą teraz skuteczniej zarządzać swoimi zobowiązaniami podatkowymi i minimalizować straty wynikające z nieuregulowanych należności.

Czym jest ulga na złe długi w VAT?

Ulga na złe długi w VAT pozwala przedsiębiorcom na obniżenie podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w przypadku wierzytelności, które nie zostały uregulowane przez dłużników.

Na mocy art. 89a–89b ustawy o VAT podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona, czyli gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Powyższe stosuje się w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki:

1. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny;
2. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły trzy lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

W tym przypadku nielojalny kontrahent zobowiązany jest dokonać korekty podatku odliczonego w związku z nieopłaceniem faktur. 

Warunki stosowania ulgi przed wyrokiem TSUE

Przed wyrokiem TSUE polskie przepisy dotyczące ulgi na złe długi były znacznie bardziej restrykcyjne. 

Aby skorzystać z ulgi, przedsiębiorcy musieli spełnić następujące warunki:

• dłużnik musiał być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług oraz w dniu poprzedzającym złożenie korekty deklaracji podatkowej.
• dłużnik nie mógł być w trakcie postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego lub likwidacyjnego.
• od daty wystawienia faktury nie mogły upłynąć 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Wyrok TSUE: prawo umożliwiające obniżenie VAT

Sprawie ulgi na złe długi poświęcony był wyrok TSUE z dnia 15 października 2020 r. (sygn. C-335/19). Trybunał stwierdził, iż kraje unijne nie powinny uzależniać obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT. Tym samym w odniesieniu do wierzyciela polskie prawo narusza art. 90 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. Ustawodawca zmienił bowiem jedynie przepisy w stosunku do wierzyciela. 

Co zmienił wyrok TSUE?

Wyrok TSUE z 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19 uznał, że polskie przepisy ograniczające możliwość skorzystania z ulgi na złe długi są niezgodne z unijną dyrektywą VAT. 

W szczególności TSUE zakwestionował wymóg, aby dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług oraz w dniu poprzedzającym złożenie korekty deklaracji podatkowej.

Otworzyło to możliwość dla Twojej firmy do sięgnięcia po przysługujące kwoty VAT. Jeżeli:

1. Miałeś sprzedaż do klientów w restrukturyzacji, likwidacji lub upadłości,
2. Klienci nie zapłacili faktur,
3. Nie otrzymałeś tych środków np. z ubezpieczenia, nie windykowałeś ich w całości,
4. I nie obniżyłeś VAT z tytułu takiej sprzedaży,

to możesz wystąpić o odzyskanie należnych Twojej firmie kwot VAT.

Wyrok TSUE otwiera także drogę do korekty VAT w relacjach z konsumentami

Treść wyroku Trybunału stanowi również podstawę do korekty VAT w przypadku sprzedaży na rzecz konsumentów (osób fizycznych).

Do momentu wydania wyroku TSUE, podatnicy nie mieli w ogóle możliwości skorzystania z ulgi na złe długi  w stosunku do konsumentów na podstawie polskich przepisów, orzecznictwa sądów administracyjnych i praktyki organów podatkowych, które to były niezgodne z Dyrektywą VAT, w szczególności z uwagi na warunki dotyczące statusu dłużnika, tj. aby dłużnik posiadał status czynnego podatnika VAT. 

Zmieniło się to dopiero po wyroku TSUE.

Kiedy można skorzystać z ulgi na złe długi?

W przypadku sprzedaży na rzecz podatników VAT sytuacja jest prosta – z przepisów wynika domniemanie nieściągalności po upływie 90 dni od dnia upływu terminu płatności. Jednocześnie z ulgi nie można skorzystać, jeżeli od końca roku, w którym została wystawiona faktura, upłynęło więcej niż trzy lata. 

W przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT czynny, podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi, jeżeli:

1. wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
2. wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym lub
3. wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

– użycie przez ustawodawcę spójników „lub” wskazuje, że wystarczające jest spełnienie tylko jednego warunku z trzech powyższych.

Ile można zyskać?

• Zależy to od wartości zapłaconego VAT od nieściągalnych długów z okresów, które nie są objęte przedawnieniem.
• Do końca 2024 roku możliwe jest odzyskanie kwot począwszy od grudnia 2018 aż do września 2021.
• Dodatkowo, przedsiębiorcy mają szansę na uzyskanie oprocentowania liczonego do dnia zwrotu firmie należnych środków (łącznie może to być dodatkowe nawet ponad 50% kwoty nadpłaty!)

Warto zatem dokładnie przeanalizować swoje wierzytelności i skorzystać z możliwości odzyskania VAT wraz z należnym oprocentowaniem.

Wysokość potencjalnej oszczędności nie jest uzależniona wprost ani od wielkości przedsiębiorstwa ani od ilości pracowników, ale raczej od tego… jak dużego pecha firma miała w relacjach z klientami.

Nasze doświadczenia pokazują, że oszczędności mogą pojawić się w wielu branżach, w szczególności tam, gdzie mamy dostawy towarów. A oszczędności, po które klienci sięgają mogą wynosić od paruset tysięcy złotych do paru milionów złotych.

Jak odzyskać VAT od nieuregulowanych należności?

Aby odzyskać VAT od nieuregulowanych należności, wykonaj następujące kroki:

1. Przegląd wierzytelności - dokonaj przeglądu nieuregulowanych wierzytelności, aby zidentyfikować te, które kwalifikują się do ulgi na złe długi. Oceń skalę potencjalnych oszczędności.

2. Korekta deklaracji - złóż korekty deklaracji podatkowych za okresy, w których przysługiwało Ci prawo do skorzystania z ulgi na złe długi.

3. Wniosek o zwrot nadpłaty - złóż wniosek o zwrot nadpłaty na rachunek bankowy. 

Ulga na złe długi – jak wykazać je w deklaracji VAT

Podatnik może skorzystać z ulgi o ile ją rozliczy i zaraportuje jako element JPK VAT. Korekty obrotu w ramach ulgi na złe długi wykazujemy w odpowiednich polach jednolitego pliku kontrolnego, tj. w pozycjach P15 - P20 (w zależności od stawki). Z kolei dłużnik musi wykazać stosowne kwoty w polach P46 - P47 JPK.

Uzyskanie zapłaty po skorzystaniu z ulgi

Może się zdarzyć, że po skorzystaniu z ulgi płatność jednak zostanie dokonana w całości lub w części. Otrzymane kwoty będą ponownie zwiększały przychody lub obrót u wierzyciela. Z kolei dłużnik będzie mógł ponownie wykazać koszt uzyskania przychodu i odliczyć VAT w odniesieniu do zapłaconych kwot.