Pakiet "Fit for 55" – wprowadzenie mechanizmu dostosowania cen na granicach (CBAM)

Fit For 55 pakiet, czyli jak ograniczyć emisję CO2?

CBAM w swojej konstrukcji odzwierciedlać będzie system handlu emisjami (EU ETS). Specjalnie powołana instytucja na szczeblu krajowym będzie oferowała certyfikaty CBAM, których cena zależeć będzie od średnich cen uprawnień do emisji. Projekt przewiduje możliwość odliczeń proporcjonalnych np. do kosztów polityki klimatycznej ponoszonych w kraju trzecim czy ilości darmowych uprawnień do emisji przyznawanych w danych sektorach. Następnie, każdego roku certyfikaty CBAM podlegać będą umorzeniu w ilości odpowiadającej ilości bezpośrednich emisji CO2 zawartych w importowanych produktach. Certyfikaty CBAM będą funkcjonować niezależnie do uprawnień do emisji.

CBAM – od kiedy będzie obowiązywać i jaki będzie jego zakres przedmiotowy?

Pakiet Fit for 55, a właściwie związany z nim mechanizm dostosowania cen na granicach  (CBAM) w przedstawionej formie obejmie produkty z sektorów: cementowego, energii elektrycznej, nawozów, żelaza i stali oraz aluminium. Proponowana data wejścia środka w życie to 1 stycznia 2023 r., przy czym w początkowej – przejściowej – fazie CBAM funkcjonować będzie w uproszczonej formie, tj. zamiast nabywać certyfikaty CBAM, importerzy będą spełniać jedynie obowiązki raportowe polegające na składaniu kwartalnych Raportów CBAM zawierających informacje na temat m.in. ilości importowanych wyrobów w danym kwartale oraz ilości emisji związanych z tym importem.

Pakiet Fit for 55 – skutki. Kogo dotkną nowe regulacje?

Niezależnie od powyższego, CBAM nałoży szereg obowiązków głównie na unijnych importerów oraz producentów spoza Unii Europejskiej. Po fazie przejściowej, od roku 2026 jedynie zarejestrowani importerzy będą mogli importować wyroby objęte CBAM. Rejestracja następować będzie na wniosek zainteresowanego.

Na importerach będzie też ciążyć obowiązek zapewnienia, że zadeklarowane emisje związane z importowanymi towarami, zostały zweryfikowane przez niezależny podmiot certyfikujący. Importerzy zobligowani będą także do składania do 31 maja corocznych deklaracji dotyczących emisji (m.in. emisja CO2) zawartych w importowanych towarach w poprzednim roku kalendarzowym. W odniesieniu do zadeklarowanych emisji, importerzy będą zobowiązani do zakupu i umorzenia odpowiedniej ilości certyfikatów CBAM w przytoczonym powyżej terminie.

Roczne deklaracje CBAM będą również przedmiotem kontroli, które przeprowadzać będzie specjalnie powołana instytucja na szczeblu krajowym. Brak umorzenia odpowiedniej ilości certyfikatów CBAM wiązać się będzie z karami, które póki co nie są dokładnie określone – Rozporządzenie CBAM w tym względzie daje krajom członkowskim prawo do wyznaczenia kar o charakterze administracyjnym lub karnym za złamanie regulacji w obszarze CBAM.

Co istotne, zarejestrowani importerzy będą musieli na bieżąco nabywać certyfikaty CBAM. Zgodnie bowiem z projektem, na koniec każdego kwartału importer powinien posiadać w specjalnie stworzonym rejestrze taką ilość certyfikatów CBAM, która odpowiada co najmniej 80% emisji zawartych w wyrobach importowanych od początku danego roku kalendarzowego.

CBAM – rozporządzenie i ewentualne zmiany. W oczekiwaniu na finalną wersję regulacji

Rozporządzenie CBAM w ramach pakietu Fit for 55 może ulec zmianom i to całkiem istotnym, biorąc pod uwagę propozycje zmian do projektu przedłożone przez niektóre komisje Parlamentu Europejskiego. Ponadto do wspomnianego aktu prawnego wydanych zostanie jeszcze szereg aktów implementujących, delegowanych które precyzować będą poszczególne obszary funkcjonowania CBAM. Te dokumenty, nie zostały dotychczas opublikowane.

Co więcej, przedłożony projekt przewiduje, że Komisja Europejska będzie zbierać informacje w zakresie możliwości rozszerzenia stosowania CBAM o tzw. emisje pośrednie w odniesieniu do produktów objętych CBAM. Komisja Europejska planuje również przygotowanie raportu podsumowującego stosowanie CBAM, który oceni możliwość rozszerzenia mechanizmu na kolejne wyroby narażone na ryzyko zjawiska ucieczki emisji, a także o emisje związane z transportem czy objęcia CBAM wyrobów bardziej przetworzonych w ramach całego łańcucha produkcji.