Ochrona patentowa AI

Ochrona patentowa AI


Hasło sztucznej inteligencji (artificial intelligence, AI) nie doczekało się w praktyce jednolitej definicji. Pomocy w tym względzie nie dostarczają także przepisy prawa. Nie ulega jednak wątpliwości, że pod tym popularnym pojęciem parasolowym kryją się różnorodne zastosowania i narzędzia, w tym: uczenie maszynowe (ang. machine learning), głębokie uczenie (ang. deep learning) czy sieci neuronowe (ang. neural networks).

W każdym przypadku mamy jednak do czynienia z wynikami przetwarzania danych przez komputery, które na pierwszy rzut oka są pozornie podobne do efektów procesu myślenia czy rezultatów wykorzystania inteligencji. Rozwiązania AI znajdują w praktyce zastosowanie do analizy danych, wykrywania wzorów i ostatecznie do rozwiązywania zadań czy generowania nowych treści zgodnie z modelem przyjętym w danym programie.

Zagadnienie AI nie jest wcale nowe, ponieważ jego naukowe początki można datować już na pierwszą połowę XX w. Jednak to rozwój możliwości obliczeniowych i postępująca miniaturyzacja w ostatnich dziesięcioleciach pozwoliły na drastyczny wzrost liczby jej nowych zastosowań, które obecnie nawet jednostki mogą tworzyć i implementować  wykorzystując do tego celu komputery osobiste, tablety czy smartfony.

Wpływ AI na biznes

AI pojawia się w reklamach produktów wszelkiego rodzaju: smartfonów, telewizorów, lodówek, pralek czy aparatów fotograficznych. W każdym z nich występuje co najmniej jedna funkcja wykorzystująca możliwości obliczeniowe nowoczesnych urządzeń i oprogramowania implementującego rozwiązania AI. Uczenie maszynowe i sieci neuronowe stanowią też podstawowy element projektowanych rozwiązań w zakresie autonomicznych pojazdów, inteligentnego transportu, smart cities czy wreszcie diagnozy medycznej i tworzenia nowych środków farmakologicznych. 

Z raporu EY Law Compass: Prawo i innowacje dotyczącym rozwiązań informatycznych, które będą miały największy wpływ na rozwój biznesu, najwięcej respondentów (aż 66%) wybrało sztuczną inteligencję. Tak wielka wiara w AI owocuje gigantycznymi inwestycjami w tworzenie nowych i dynamiczny rozwój już istniejących rozwiązań. Pęd do  komercjalizacji badań naukowych nie powinien jednak przesłonić przedsiębiorcom konieczności ochrony własności intelektualnej i przysługujących im praw z tym związanych.


Ochrona AI

W każdym przypadku twórcy rozwiązań bazujących na szerokich możliwościach narzędzi składających się na sztuczną inteligencję powinni pamiętać, że - jak w przypadku każdego innego utworu (kodu źródłowego czy dokumentacji) lub wynalazku - z autorstwem wiążą się uprawnienia niezbędne do zabezpieczenia ich interesów w sferze osobistej i majątkowej.

Społeczność międzynarodowa nie zdążyła jeszcze wypracować jednolitych standardów dla przyznawania ochrony patentowej wynalazkom z dziedziny sztucznej inteligencji. Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization, WIPO) opublikowała w 2019 roku raport, w którym dokładnie analizuje rozwój AI. Wskazuje w nim na potrzebę ochrony rozwiązań korzystających ze sztucznej inteligencji oraz niezwykle szybki wzrost zgłoszeń odnotowany przez krajowe i ponadkrajowe urzędy patentowe. Przyrost ten osiąga średniorocznie poziom nawet 28%.

Trudności w wykorzystaniu klasycznej formuły ochrony rozwiązań technicznych dla AI rodzi fakt, że zastosowania te bazują na oprogramowaniu (software w odróżnieniu od rzeczywistego hardware) i operacjach obliczeniowych wykonywanych na danych. W obu przypadkach brakuje więc elementu materialnego charakterystycznego dla tradycyjnie rozumianego wynalazku.

W konsekwencji uzyskanie patentu na rozwiązanie bazujące na AI może być w poszczególnych państwach utrudnione lub wręcz niemożliwe. Rozwiązanie wykorzystujące sztuczną inteligencję może być bowiem traktowane jako program komputerowy wykorzystujący algorytmy do przetwarzania danych, który podlega ochronie prawnoautorskiej, nie zaś patentowej.

Bywa jednak, czego dobrym przykładem jest Europejski Urząd Patentowy (European Patent Office, EPO), że rozwiązania AI traktuje się jako wynalazki implementowane komputerowo (computer-implemented inventions, CII). Łączą one software hardware w jednym wynalazku i podlegają ochronie patentowej na ogólnych zasadach. 


Podsumowanie

Obecny stan prawa własności intelektualnej nie adresuje wszystkich trudności. Środowisko postuluje nieustannie potrzebę wypracowania standardów ponadnarodowych, które mogłyby być implementowane do porządków prawnych poszczególnych państw i zapewnić ochronę patentową rozwiązaniom bazującym na sztucznej inteligencji. Dopóki tak się nie stanie, konieczne będzie postępowe stanowisko organów stosujących to prawo, a więc urzędów patentowych i sądów, które poprzez interpretację obowiązujących przepisów mogą pozwolić w praktyce na uzyskanie ochrony patentowej i zabezpieczenie biznesowe wypracowanych modeli. Podejście takie powinno dodatkowo zachęcić przedsiębiorców do dalszego inwestowania w rozwój sztucznej inteligencji.
 

Informacje


Polecane artykuły

Raport EY Law Compass:Prawo i innowacje. Wyzwania 2020

Pobierz raport EY Law Compass: „Prawo i innowacje. Wyzwania 2020” i dowiedz się jak innowacje wpływają na rozwój branż oraz jak je skutecznie wdrażać

Sztuczna inteligencja (AI) w compliance

AI może budować przewagę konkurencyjną oraz znacznie redukować koszty prowadzenia działalności. Co warto wiedzieć o AI compliance? Od czego zacząć?