Niemiecka ustawa o opakowaniach i nowe obowiązki polskich firm

Wyznaczenie upoważnionego przedstawiciela

Od 3 lipca 2021 r. polscy przedsiębiorcy sprzedający towary niemieckim odbiorcom końcowym, którzy nie posiadają oddziału w Niemczech, mają możliwość wyznaczenia na terenie Niemiec upoważnionego przedstawiciela (będącego osobą fizyczną lub prawną lub spółką osobową posiadającą zdolność prawną, mającą siedzibę w Niemczech) do wypełniania we własnym imieniu obowiązków, jakie zostały na nich nałożone przez wspomnianą ustawę o opakowaniach.

W przypadku podjęcia decyzji o wyznaczeniu takiego przedstawiciela, polski przedsiębiorca jest zobligowany dokonać odpowiedniej rejestracji samodzielnie, bowiem czynność ta nie może zostać dokonana przez wyznaczonego przedstawiciela. Upoważniony przedstawiciel będzie wówczas traktowany jako producent w zakresie obowiązków uregulowanych w ustawie o opakowaniach i przejmuje w tym zakresie obowiązki zlecającego polskiego przedsiębiorcy. Należy przy tym zaznaczyć, że każdy przedsiębiorca może wyznaczyć tylko jednego upoważnionego przedstawiciela, natomiast samo wyznaczenie musi być dokonane w formie pisemnej w języku niemieckim.

Wyjaśnienia dotyczące przekazywanych danych

Producenci opakowań wypełnionych towarem przed wprowadzeniem opakowania do obrotu są zobowiązani do rejestracji w publicznym Centralnym Rejestrze Opakowań LUCID i wypełniania obowiązków związanych z uczestnictwem w dualnym systemie utylizacji odpadów. Dokonując rejestracji należy podać m.in. nazwy marek, pod którymi producent wprowadza opakowania na rynek oraz szczegółowe informacje o opakowaniach, które są wprowadzane do obrotu. Dodatkowo od 3 lipca 2021 r. wszyscy producenci opakowań, zgłaszając informacje do rejestru LUCID w zakresie rodzajów materiałów, z których wykonane są ich opakowania, mają obowiązek orientować się w rodzajach materiałów wymienionych w § 16 ust. 2 ustawy o opakowaniach tj.: szkło, papier, tektura i karton, metale żelazne, aluminium, opakowania kartonowe po napojach, inne opakowania złożone oraz tworzywa sztuczne, co ma na celu docelowe przygotowanie ich do ponownego użycia lub recyklingu.

Nowe obowiązki informacyjne

Od 3 lipca 2021 r. dystrybutorzy końcowi opakowań, które nie podlegają uczestnictwu w dualnym systemie utylizacji odpadów, muszą powziąć odpowiednie środki w celu poinformowania klientów komercyjnych i prywatnych konsumentów końcowych o możliwości zwrotu opakowań. Informacja w tym zakresie może zostać udostępniona w różny sposób - na stronie internetowej dystrybutora, poprzez włączenie jej do ogólnych warunków umownych, poprzez dołączenie ulotki informacyjnej lub poprzez wydrukowanie jej na dokumentach dostawy.

Nowe obowiązki w zakresie dokumentacji

Od 1 stycznia 2022 r. producenci i dystrybutorzy opakowań niepodlegających uczestnictwu w dualnym systemie odbioru i odzysku odpadów muszą przedstawić dowody na spełnienie wymogów dotyczących odbioru i recyklingu zastosowanych przez nich opakowań. W szczególności dotyczy to opakowań transportowych, opakowań handlowych i zewnętrznych oraz opakowań wielokrotnego użytku, które po wykorzystaniu nie gromadzą się zazwyczaj jako odpady u konsumentów końcowych. Obowiązek przedstawienia dowodów dotyczy jedynie opakowań, które zostały faktycznie zwrócone producentowi lub dystrybutorowi. Wówczas przedsiębiorcy wprowadzający opakowania transportowe lub zbiorcze (np. w sektorze B2B, w przemyśle, w produkcji, czy w sprzedaży hurtowej) powinni zapewnić utylizację takich opakowań. Dla oceny dokładności i kompletności dokumentacji przedsiębiorcy są zobowiązani wprowadzić odpowiednie mechanizmy samokontroli i dokumentować, jaką ilość opakowań wprowadzili do obrotu i odebrali w danym roku kalendarzowym oraz w jaki sposób zostały one odzyskane. Dowody te należy przechowywać i okazywać na żądanie właściwym władzom niemieckim.

Rozszerzony obowiązek rejestracyjny dla producentów oraz obowiązek rejestracji dla końcowych dystrybutorów opakowań usługowych

Od czasu wprowadzenia w życie ustawy o opakowaniach wszyscy przedsiębiorcy, którzy dostarczali towary w opakowaniach do konsumenta końcowego na terenie Niemiec i do Niemiec (np. sklepy internetowe z Polski) są zobowiązani do rejestracji w Centralnym Rejestrze Opakowań LUCID (B2C).

W lipcu 2022 r. rozszerzono katalog podmiotów zobowiązanych i objęto obowiązkiem rejestracji również m.in.: opakowania transportowe (B2B), opakowania handlowe (tj. oferowane konsumentowi końcowemu jako jednostka sprzedaży składająca się z towaru i opakowania) i opakowania zewnętrzne w sektorze handlowym, opakowania handlowe zawierające szkodliwe materiały wypełniające oraz opakowania wielokrotnego użytku. Co istotne, dokonując rejestracji producenta lub dystrybutora towarów w opakowaniach należy wskazać osobno poszczególne rodzaje opakowań. Co więcej, od lipca 2022 r. również dystrybutorzy opakowań usługowych, tj. podmioty, które napełniają opakowania usługowe towarami dopiero w momencie jego wydania np. torby reklamowe czy folia do żywności i dostarczają je do konsumenta, zostali objęci obowiązkiem rejestracji w rejestrze LUCID. Tym samym praktycznie każdy sprzedawca towarów w opakowaniach z Polski do Niemiec ma obowiązek rejestracji w rejestrze LUCID.

Obowiązek kontroli w e-commerce

Operatorzy elektronicznych platform handlowych którzy umożliwiają dystrybutorom, wprowadzanie towarów do obrotu we własnym imieniu, a także dostawcy usług fulfilment2 w Niemczech od 1 lipca 2022 r. mają obowiązek weryfikacji producentów i dystrybutorów towarów w opakowanych pod względem spełniania przez te podmioty obowiązków wynikających z ustawy o opakowaniach. Operatorzy elektronicznych platform handlowych i dostawcy usług fulfilment są zobowiązani między innymi sprawdzić, czy producenci i dystrybutorzy sprzedający towary w opakowaniach są zarejestrowani w LUCID i uczestniczą w dualnym systemie utylizacji odpadów. W praktyce oznacza to, że jeżeli polscy producenci i dystrybutorzy sprzedający w Niemczech swoje towary przez platformy internetowe nie spełnili wymogów rejestracyjnych, może zostać nałożony na nich zakaz sprzedaży w handlu elektronicznym. Podobnie dostawcy usług fulfilment mogą odmówić takich przedsiębiorcom magazynowania, pakowania, adresowania i wysyłania towarów w opakowaniach, jeżeli ich zleceniodawcy nie są zarejestrowani w LUCID i nie uczestniczą w dualnym systemie utylizacji odpadów. Z reguły do weryfikacji rejestracji wystarczy przedłożenie przez producenta lub dystrybutora potwierdzenia z rejestru LUCID. Producenci i dystrybutorzy powinni zostać poinformowani przez operatorów platform handlowych i dostawców usług fulfilment o tym obowiązku dowodowym i poproszeni o dostarczenie wymaganych dokumentów.

Rozszerzenie obowiązkowej kaucji zwrotnej na napoje

W Niemczech obowiązkowa kaucja na butelki i puszki do napojów obowiązuje z określonymi wyjątkami już od 2003 roku. Od 1 stycznia 2022 r. ten obowiązek został znacznie rozszerzony na wiele rodzajów napojów, bowiem obecnie obowiązek kaucji dotyczy wszystkich jednorazowych butelek z tworzywa sztucznego i wszystkich puszek na napoje. W odniesieniu mleka i przetworów mlecznych wprowadzono okres przejściowy; w tym przypadku obowiązek kaucji dla tych opakowań będzie obowiązywał dopiero od 1 stycznia 2024 r. Producenci (w tym rozlewnie mleka) muszą odpowiednio zarejestrować w Centralnym Rejestrze Opakowań LUCID swoje produkty w opakowaniach podlegających kaucji.

Obowiązkowa oferta opakowań wielokrotnego użytku

Od 1 stycznia 2023 r. w Niemczech wprowadzono obowiązek oferowania przez dystrybutorów końcowych prowadzących restauracje, kawiarnie czy bistro sprzedające żywność i napoje na wynos, alternatywnych opakowań wielokrotnego użytku na żywność i napoje (poza standardowymi jednorazowymi plastikowymi opakowaniami). Opakowania alternatywnego wielokrotnego użytku muszą spełniać nie gorsze warunki lub mieć nie wyższą cenę niż ten sam produkt w opakowaniu jednorazowym. Przy czym dopuszczalne i zalecane jest pobieranie odpowiedniej kaucji za opakowanie wielokrotnego użytku. Dystrybutorzy końcowi są zobowiązani przyjąć zwracane przez konsumenta opakowanie wielokrotnego użytku, które zostało wprowadzone przez takiego dystrybutora na rynek (dystrybutor nie ma obowiązku odbioru opakowań wielokrotnego użytku innych niż wprowadzone przez niego na rynek).

Z tego obowiązku ustawowego są zwolnieni mali przedsiębiorcy prowadzący lokal o powierzchni sprzedaży do 80 m i zatrudniający maksymalnie pięciu pracowników (np. bary z przekąskami, sklepy nocne, kioski). Tacy przedsiębiorcy nie mają obowiązku oferowania alternatywnych opakowań wielokrotnego użytku, natomiast zamiast tego, mogą oni zaoferować swoim klientom napełnienie przyniesionych przez nich pojemników na żywność lub kubków.

Minimalna zawartość materiałów pochodzących z recyklingu dla jednorazowych butelek plastikowych na napoje

Po raz pierwszy dla jednorazowych butelek plastikowych PET na napoje zostanie ustalony minimalny limit zawartości poddanej recyklingowi. Zgodnie z wymaganiami ustawy o opakowaniach jednorazowe butelki plastikowe na napoje od 1 stycznia 2025 r. będą musiały składać się z materiałów pochodzących z recyklingu w co najmniej 25 procentach, natomiast od 1 stycznia 2030 r. aż w co najmniej 30 procentach. Dokumentację w tym zakresie będzie należało przedłożyć na wniosek właściwego organu krajowego (Landesbehörde), na którego terytorium producent ma siedzibę. Wyżej wskazane wymagania nie będą dotyczyć jednorazowych plastikowych butelek na napoje, w których korpus butelki jest wykonany ze szkła lub metalu, a jedynie nakrętka, obwoluta lub etykieta wykonane są z tworzywa sztucznego.

Artykuł ukazał się w Rzeczpospolitej w dniu 28 kwietnia 2023 r. 

Współautorami artykułu są Ewelina Kragiel, Katarina Sacharow i Georg Nikokiris.