Koniec malowania komina na zielono.... czyli jak UE zamierza rozprawić się z greenwashingiem

Zgodnie z badaniami Komisji Europejskiej, zaufanie konsumentów do twierdzeń dotyczących ZR jest dość niskie. Podczas otwartych konsultacji społecznych w 2020 r. opinia publiczna nie zgodziła się ze stwierdzeniem, że ma zaufanie do oświadczeń środowiskowych na temat produktów (1,57/ 4,00).

Jakie rozwiązania przewiduje projekt?

Wniosek nakłada wymóg aby ekologiczne oświadczenia, takie jak np. „opakowanie przyjazne środowisku”, „butelka wykonana w 50% z materiałów z recyklingu”, „przesyłka neutralna pod względem emisji CO2” były uzasadniane, a zasadność ta zweryfikowana ex ante.”

Państwa członkowskie zostaną zobowiązane do przyjęcia przepisów gwarantujących, że przedsiębiorcy mogą i powinni uzasadniać swoje „wyraźne twierdzenia dotyczące środowiska”. Mówiąc dokładniej upewnić się aby ocena stanowiąca podstawę uzasadnienia oświadczeń:

• opierała się na uznanych danych naukowych i najnowszej wiedzy technicznej;
• przedstawiała znaczenie wpływu, aspektów i efektywności z perspektywy cyklu życia;
• uwzględniała wszystkie istotne aspekty i skutki umożliwiające ocenę efektywności;
• wskazywała, czy dane oświadczenie zawiera dokładne informacje na temat całego produktu, czy tylko jego części (na temat całego cyklu życia, czy tylko jego określonych etapów, na temat wszystkich działań przedsiębiorcy, czy tylko niektórych z nich);
• wykazywała, że oświadczenie nie jest równoważne z wymogami nałożonymi przez przepisy prawa;
• zawierała informacje, czy efektywność środowiskowa danego produktu jest znacząco lepsza niż jest to powszechnie przyjęte;
• określała, czy pozytywne efekty prowadzą do znacznego pogorszenia innego wpływu;
• zawierała wymóg przejrzystego informowania o kompensacji gazów cieplarnianych;
• zawierała dokładne informacje pierwotne i wtórne (tj. dotyczące wpływu na środowisko, aspektów środowiskowych lub efektywności środowiskowej, które są reprezentatywne dla określonego łańcucha wartości produktu lub przedsiębiorcy, którego dotyczy oświadczenie, w przypadkach gdy nie są dostępne informacje pierwotne).

Określono także dodatkowe wymogi dotyczące porównywania wpływu produktów na środowisko w odniesieniu do produktów konkurencji.

Propozycja dyrektywy nie wskazuje jednej metody czy wymogu przeprowadzenia pełnej analizy cyklu życia w przypadku danego rodzaju oświadczenia środowiskowego, każde z nich będzie indywidualnego podejścia. Natomiast zgodnie z tekstem wniosku, ocena powinna obejmować wtórne dane specyficzne dla danego przedsiębiorstwa, dotyczące istotnych aspektów w znaczący sposób przyczyniających się do efektywności środowiskowej produktu lub przedsiębiorcy objętego oświadczeniem.

Wszelkie twierdzenia dotyczące związku produktów lub usług z pozytywnym wpływem na środowisko powinny zostać poddane niezależnej weryfikacji. Państwa członkowskie zostaną zobowiązane do przyjęcia przepisów w tym zakresie. Weryfikator będzie musiał sporządzić, w stosownych przypadkach, świadectwo zgodności stwierdzające, że wyraźne oświadczenie lub etykieta środowiskowa są zgodne z dyrektywą, zanim oświadczenie będzie mogło zostać wykorzystane w komunikacie handlowym.

Kogo obejmą obowiązki z nowej dyrektywy

Dyrektywa obejmie wszystkie przedsiębiorstwa, które stosują bądź planują stosować wyraźne oświadczenia środowiskowe.

Mikroprzedsiębiorstwa (czyli przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 osób, których obroty roczne nie przekraczają 2 mln EUR) są zwolnione z wymogów określonych w propozycji dyrektywy, chyba że chciałyby dobrowolnie otrzymać certyfikat zgodności oświadczenia środowiskowego.

Jakie są dalsze kroki?

Dyrektywa w sprawie zielonych oświadczeń podlega teraz zatwierdzeniu (i ewentualnym poprawkom) Parlamentu Europejskiego i Rady. Po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą musiały dokonać jej implementacji do krajowych systemów prawnych w ciągu 18 miesięcy.

Podsumowanie

22 marca 2023 r. Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie uzasadniania wyraźnych oświadczeń środowiskowych i informowania o nich (tzw. dyrektywa w sprawie oświadczeń środowiskowych “green claims directive”).