Akt o rynkach cyfrowych – droga do uczciwej i konkurencyjnej gospodarki cyfrowej

Zakres stosowania

Przedmiotem rozporządzenia są nieuczciwe praktyki stosowane przez „bardzo duże platformy internetowe” (VLOPs), zwane również strażnikami dostępu (tzw. „gatekeepers”). W zakres stosowania DMA będą więc wchodzić jedynie przedsiębiorstwa, których roczny obrót w UE wyniesie 7,5 mld euro lub gdy ich wartość rynkowa na świecie wyniesie 75 mld euro. Strażnicy dostępu muszą również posiadać co najmniej 45 milionów miesięcznych indywidualnych użytkowników końcowych i 100 000 użytkowników biznesowych. Co więcej, przedsiębiorstwa te muszą kontrolować co najmniej jedną „podstawową usługę platformową”, taką jak rynki i sklepy z aplikacjami, wyszukiwarki, sieci społecznościowe, usługi w chmurze, usługi reklamowe, asystenci głosowi oraz przeglądarki internetowe. 

Dotychczasowe przepisy unijne nie miały do nich zastosowania bądź były nieskuteczne w zakresie przeciwdziałania praktykom monopolistycznym oraz efektywnej ochrony mniejszych podmiotów na rynku. Dlatego też DMA ma być korzystne dla mniejszych podmiotów. Jego celem jest zapobieganie narzucaniu przez duże platformy nieuczciwych warunków przedsiębiorstwom i użytkownikom końcowym oraz zapewnienie otwartości ważnych usług cyfrowych. DMA będzie wspierać innowacje, wzrost i konkurencyjność oraz ułatwiać zwiększanie skali działania mniejszych platform, MŚP i przedsiębiorstw rozpoczynających działalność.

Główne nowe obowiązki

Według DMA, strażnicy dostępu będą zobowiązani do:

• umożliwienia użytkownikom końcowym łatwego odinstalowania fabrycznie zainstalowanych aplikacji lub zmianę ustawień domyślnych w systemach operacyjnych, wirtualnych asystentów lub przeglądarek internetowych, które kierują do produktów i usług strażnika dostępu oraz zapewniają ekrany wyboru kluczowych usług;
  
• umożliwienia użytkownikom końcowym instalowania aplikacji innych wydawców lub sklepów z aplikacjami, które korzystają z systemu operacyjnego strażnika  dostępu lub współpracują z nim;
• umożliwienia użytkownikom końcowym zrezygnowania z usług platformy głównej strażnika dostępu tak łatwo, jak się na nie zapisuje;
• umożliwienia stronom trzecim współdziałania z własnymi usługami strażnika dostępu;
• zapewnienia przedsiębiorstwom reklamującym się na platformie dostępu do narzędzi pomiaru wydajności strażnika dostępu oraz informacji niezbędnych reklamodawcom i wydawcom do prowadzenia własnych, niezależnych działań.

Jednocześnie zakazane będzie:

• wykorzystywanie danych użytkowników biznesowych, gdy strażnicy dostępu konkurują z nimi na własnej platformie;
  
• klasyfikacja własnych produktów lub usług w sposób bardziej korzystny w porównaniu do produktów lub usług osób trzecich;
• wymaganie od twórców aplikacji, aby korzystali z określonych usług strażnika dostępu (takich jak systemy płatności lub weryfikacja tożsamości) w celu pojawienia się w sklepach z aplikacjami danego strażnika dostępu;
• śledzenie użytkowników końcowych poza usługą platformy głównej strażnika dostępu dla celów reklamy profilowanej bez udzielenia skutecznej zgody.

Podsumowanie

DMA jest aktem zaprojektowanym na potrzeby kontroli największych graczy w gospodarce cyfrowej i wsparcia MŚP w konkurencji z takimi graczami. Chodzi tutaj przede wszystkim o platformy mediów społecznościowych i wielkie platformy sprzedażowe – ich popularność na przestrzeni lat wzrosła tak znacznie, że dostęp do narzędzi biznesowych takich platform jest niezbędny, aby móc skutecznie rozwijać nowe biznesy.

Nowe obowiązki dla strażników dostępu przewidziane w DMA mają zarówno wzmocnić pozycję użytkowników końcowych, którzy zyskają większą swobodę rezygnacji z niektórych powiązanych usług i uniknięcie tzw. lock-in, ale także mniejszych podmiotów konkurujących ze strażnikami dostępu – choćby twórcom aplikacji czy sprzedawcom, którzy mają uzyskać dostęp do niezbędnych im informacji, a także uzyskają ochronę w zakresie własnych danych biznesowych.

DMA przewiduje sankcje charakterystyczne dla większości europejskich aktów prawnych uchwalanych w ostatnim czasie w zakresie rynków cyfrowych, jednak jeszcze wyższe niż te przewidziane w RODO (aż dWo 20% obrotu, podczas gdy RODO przewiduje maksymalną karę do 4% rocznego światowego obrotu). Należy się spodziewać, że zagrożenie tak wysokimi karami, a następnie ich ewentualne nakładanie, znacząco zmobilizują największych graczy rynkowych do dostosowania się do DMA.