AML – ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu

Co kwalifikujemy jako pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu? Przykłady

Pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu to dwa, nijako powiązane ze sobą, ale odmienne działania, stanowiące zagrożenie dla globalnego bezpieczeństwa finansowego i politycznego. Łączy je fakt, że oba te procesy polegają na wykorzystaniu systemu finansowego do ukrycia pochodzenia środków z nielegalnych źródeł.

Pranie pieniędzy

Pranie pieniędzy to wspomniany już proces, podczas którego dochody z nielegalnych źródeł są przekształcane w środki o pochodzeniu legalnym. Zwykle w kontekście tego procesu mów się o trzech krokach – placement, layering i integration – które doskonale obrazują poniższe przykłady:

• tworzenie fikcyjnych firm, które pozornie prowadzą usługi, a w rzeczywistości służą do ukrywania nielegalnie zdobywanych dochodów.
• uczestniczenie w zakładach hazardowych, które mogą być przestrzenią do umieszczania nielegalnych środków, a następnie do przedstawiania ich jako faktycznych dochodów.

Finansowanie terroryzmu

Finansowanie terroryzmu z kolei polega na dostarczaniu środków finansowych (ze źródeł legalnych lub nielegalnych) organizacjom terrorystycznym. Przykładem takich działań może być np. cyberprzestępczość lub zakładanie fałszywych, pozornie legalnych organizacji charytatywnych, które pozwalają pozyskiwać wartościowe środki.

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy (ustawa AML) wymaga skoordynowanego podejścia, obejmującego zarówno sektor publiczny, jak i prywatny. Istotą podejmowanych działań jest nie tylko wykrywanie i raportowanie podejrzanych transakcji, ale także tworzenie i wdrażanie skutecznych systemów i procedur prewencyjnych. Mówiąc więc o przeciwdziałaniu, mamy na myśli szereg działań, tj.:

• tworzenie zgodnych i spójnych przepisów wg ustawy AML, które będą narzucać konkretne procedury i kontrole wewnętrzne,
• tworzenie wytycznych związanych z weryfikowaniem tożsamości i działalności poszczególnych organizacji,
• monitorowanie transakcji i tworzenie wzorców nietypowych działań, które mogą sygnalizować naruszenia prawne,
• współpraca międzynarodowa z innymi organizacjami, które pozwolą wykrywać naruszenia transgraniczne,
• wsparcie w Identyfikacji Beneficjenta Rzeczywistego (UBO).

Warto w tym miejscy podkreślić, że tworzenie prewencyjnego planu nie jest proste. Cyfryzacja i stawianie na coraz to bardziej wyrafinowane działania generuje ogromne wyzwania, a jednym z nich jest potrzeba ciągłego dostosowywania systemów do nowych technologii i zmiennych trendów.

Ustawa AML (ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy)

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2018 poz. 723), znana jako ustawa AML, stanowi kluczowy element prawny w walce z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Została ona wprowadzona w wielu krajach i pod wieloma jurysdykcjami, które muszą być zgodne z międzynarodowymi standardami. Oficjalnie obowiązuje od 31 października 2021 r., wraz z nowelizacją Ustawy z dn. 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (ustawa AML).

Jakie są główne założenia ustawy AML?

• Identyfikowanie ryzyka, które bezpośrednio wynika z prania pieniędzy.
• Monitorowanie transakcji i zachowań klientów, które mogą wskazywać na podejrzane i nielegalne działania.
• Raportowanie podejrzanych działań finansowych.
• Nakładanie konkretnych przepisów lokalnych i międzynarodowych, które narzuciłyby kierunek wewnętrznej polityki, procedur i kontroli.

W dużym uogólnieniu ustawa AML ma znaczący wpływ na działalność instytucji finansowych i innych, pokrewnych podmiotów. Biorąc pod uwagę tempo rozwoju tych rozwiązań oraz innowacyjność branży finansowej, ustawa jest dynamicznie zmieniana i aktualizowana o coraz to nowe zapisy.

Anti-Money Laundering – jak przebiega proces AML?

Procedura Anti-Money Laundering (AML) wymaga od instytucji wdrożenia szeregu złożonych środków mających na celu zapobieganie, wykrywanie i raportowanie działań związanych z praniem pieniędzy. Typowy proces AML można w skrócie i uogólnieniu sprowadzić do kilku, poniższych kroków.

Krok #1: Ustanowienie procedur wewnętrznych
Poszczególne instytucje muszą najpierw opracować, a następnie wdrożyć odpowiednie wewnętrzne zasady i procedury, które mają na celu zapobiegać wszelkim uchybieniom. Procedury te powinny uwzględniać m.in. monitorowanie transakcji, o którym więcej mówi art. 50 ust. 2 ustawy AML.

Krok #2: Weryfikacja tożsamości
Instytucje powinny sumiennie weryfikować tożsamość swoich klientów, przy okazji nadzorując pochodzenie ich środków.

Krok #3: Monitorowanie i raportowanie transakcji
Systematyczne monitorowanie transakcji w celu identyfikacji nietypowych lub podejrzanych wzorców. W przypadku wykrycia podejrzanych transakcji instytucje są zobowiązane do zgłaszania sprawy odpowiednim organom.

Krok #4: Szkolenia w obrębie AML
Organizacja powinna zaplanować regularne szkolenia dla pracowników, aby zwiększyć ich świadomość na temat nie tylko przepisów AML, ale także metod wykrywania podejrzanych działań.

Krok #5: Audyty
Przeprowadzanie regularnych kontroli, tj. audytów wewnętrznych i przeglądów procedur AML, ma na celu nadzorowanie skuteczności i zgodności z aktualnymi, obowiązującymi przepisami. Co kluczowe – cała dyrektywa AML jest procesem zmiennym, dynamicznym, wymagającym dużej uwagi i elastyczności ze strony przedsiębiorców.

AML dla biur rachunkowych

Biura rachunkowe, z racji swojej specyfiki, odgrywają istotną rolę w opisywanym procesie. W związku z tym są one szczególnie zobowiązane do stosowania przepisów ustawy AML. Wdrażanie skutecznych opisywanych procedur w biurach rachunkowych jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także elementem budowania zaufania i reputacji w całej branży.

Ustawa AML ustala, że wewnętrzne procedury AML mają charakter regulacji indywidualnej. Oznacza to więc, że biura rachunkowe nie powinny stosować gotowych, odgórnych wzorców. Ich miejsce powinny zając zapisy dostosowane do indywidualnych potrzeb – tj. do charakteru i specyfiki działania konkretnego biura.

Przy tym wszystkim zapis ustawy AML narzucił biurom różne środki bezpieczeństwa – m.in. obowiązki związane z wdrożeniem i stosowaniem środków, na które składają się m.in. identyfikacja klienta oraz weryfikacja jego tożsamości, a także archiwizacja dokumentów i informacji, które pozyskano w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego.

Warto w tym miejscu podkreślić, że katalog podmiotów obowiązanych do wdrożenia AML jest bardzo szeroki, a biura rachunkowe to zaledwie szczyt góry lodowej, na którą składają się także doradcy podatkowi, właściciele dzieł sztuki i komisy samochodowe.

Ocena ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu – jak wygląda?

Ocena ryzyka AML pozwala przedsiębiorstwom identyfikować i zrozumieć potencjalne zagrożenia, które związane są z praniem pieniędzy. Proces ten obejmuje analizę różnych czynników i scenariuszy, w których organizacja może być wykorzystana do nielegalnych celów. W obrębie tych działań mowa o m.in.:

• weryfikowaniu profilu klientów,
• ocenie produktów i usług pod kątem podatności na wszelkie wyłudzenia,
• geograficznych czynnikach ryzyka, które związane są z danym regionem,
• ocenianiu i modyfikowaniu dotychczasowych procedur,
• opracowaniu nowych procedur o charakterze prewencyjnym,
• utrzymaniu szczegółowej i niezbędnej dokumentacji.