Jak CRR 3 wpłynie na zarządzanie ryzykiem kredytowym?

Wprowadzone zostaną także zmiany w zakresie wag ryzyka dla standardowych ekspozycji zabezpieczonych nieruchomościami (niebędącymi ADC ani IPRE) – część zabezpieczona otrzyma nową wagę ryzyka (20% dla nieruchomości mieszkalnych, a 60% dla komercyjnych), a zabezpieczenie będzie mogło pokryć mniejszą część ekspozycji (55%).

Nowością ma być wprowadzenie osobnej kategorii ekspozycji z niedopasowaniem walutowym, czyli ekspozycji, w przypadku których waluta kredytu jest inna niż waluta dochodu dłużnika. Dla nich ma być stosowany mnożnik 1,5 dla wagi ryzyka (nie więcej niż 150%). Powyższe dotyczy zarówno ekspozycji detalicznych, jak i ekspozycji zabezpieczonych na nieruchomości mieszkalnej. Ostateczny wpływ tej zmiany na polskie banki będzie zależał od decyzji polskiego regulatora w zakresie ewentualnego utrzymania wagi ryzyka 150% dla walutowych kredytów zabezpieczonych nieruchomością mieszkalną. Delegacja dla państw członkowskich w tym zakresie została podtrzymana w projekcie CRR3.

W metodzie standardowej, podobnie jak dotychczas w metodzie IRB, wprowadzona zostanie kategoria ekspozycji związanych z kredytowaniem specjalistycznym – w podziale na 3 rodzaje: object finance, commodity finance oraz project finance. Podobny podział na rodzaje zostanie utrzymany w metodzie IRB, natomiast tam dodatkowo będą jeszcze kwalifikowały się ekspozycje IPRE. 

Zmiany dotkną także ekspozycji wobec instytucji nieposiadających ratingu. Dotychczas takim ekspozycjom należało nadać wagę ryzyka ekspozycji wobec rządu centralnego, natomiast w ramach CRR 3 konieczne będzie przypisanie instytucji do jednej z trzech klas (A, B, C) – na bazie m.in. informacji o zdolności do regulowania zobowiązań, czy spełnianiu wymogów kapitałowych. Waga ryzyka będzie następnie przypisywana zgodnie z ustaloną klasą. Nowe podejście wymaga przeprowadzenia przez banki odpowiedniej klasyfikacji i gromadzenia informacji jakościowych o instytucjach.

Istotnym aspektem wpływającym na wymogi kapitałowe będzie także zmiana współczynników konwersji. Najniższy dotąd CCF równy 0% zostanie zastąpiony 10%. Zmienić ma się także sposób przypisywania ekspozycji pozabilansowych do poszczególnych grup CCF, co spowoduje konieczność dokonania przez banki odpowiedniej reklasyfikacji.

W CRR3 doprecyzowano również definicję zobowiązania (pozabilansowego) wskazując, że jest to każde postanowienie umowne, które bank oferuje klientowi i które jest zaakceptowane przez tego klienta, w celu udzielenia kredytu, zakupu aktywów lub emisji substytutu kredytu.

Zabezpieczenia w formie nieruchomości

Zmiany wynikające z CRR 3 dotyczą także zabezpieczeń, w szczególności w postaci nieruchomości. Aby zapobiec gwałtownym wzrostom wartości nieruchomości, w przypadku dokonywania ponownej wyceny, nie będzie ona mogła przekroczyć średniej wyceny z ostatnich lat (czterech w przypadku nieruchomości komercyjnych, a ośmiu w przypadku mieszkaniowych). 

Monitoring statystyczny nieruchomości będzie możliwy tylko za pomocą zaawansowanych modeli, spełniających określone wymogi, m.in. w zakresie dokumentacyjnym, jakości danych, backtestingu, walidacji.

Dodatkowo, na potrzeby kalkulacji aktywów ważonych ryzykiem, konieczne będzie uwzględnianie czynników ESG wpływających na zabezpieczenie kredytu – zgodnie z planowanymi wytycznymi Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego. 

Metoda IRB 

W obszarze metody IRB największa zmiana dotyczy zakresu jej stosowania. Możliwe będzie bardziej selektywne podejście, tj. stosowanie wewnętrznych ratingów jedynie dla wybranych klas ekspozycji – bez roll-out planu lub stałego wyłączenia dla pozostałych klas. Jednocześnie zmianie uległy definicje klas ekspozycji w metodzie IRB – w szczególności: 

• klasa ekspozycji detalicznych została podzielona na bardziej granularne klasy ekspozycji: 
  
  • QRRE (ekspozycje odnawialne), 
  •  ekspozycje detaliczne zabezpieczone hipoteką na nieruchomości mieszkalnej, 
  •  nabyte wierzytelności detaliczne, 
  •  inne ekspozycje detaliczne.   

• klasa ekspozycji wobec przedsiębiorstw została podzielona na bardziej granularne klasy ekspozycji
   
  • ekspozycje ogólne wobec przedsiębiorstw,
  • kredytowanie specjalistyczne, 
  • nabyte wierzytelności korporacyjne. 

Banki stosujące obecnie IRB będą miały możliwość powrotu do metody standardowej w wyznaczonym okresie przejściowym od momentu obowiązywania CRR 3, w celu zapewnienia równych szans. 

Ze względu na ograniczoną porównywalność wymogów kapitałowych, zdecydowano się również na wyłączenie możliwości stosowania metody A-IRB dla dużych przedsiębiorstw oraz instytucji, a także na całkowite wyłączenie stosowania metody IRB dla ekspozycji kapitałowych. Efektem tych ograniczeń jest także wprowadzenie nowej kategorii ekspozycji wobec samorządów lokalnych i władz lokalnych (które mogły być uprzednio traktowane jako ekspozycje wobec instytucji).  

Pewnym ułatwieniem dla banków będzie z kolei ograniczenie konieczności stosowania własnych oszacowań CCF jedynie do ekspozycji odnawialnych, w przypadku których klient ma dowolność w dokonywaniu wypłat i spłat (nie będzie konieczne m.in. modelowanie CCF dla transz kredytów).  
 

Output floor 

Jedną ze zmian, która najbardziej wpłynie na banki stosujące metodę IRB, jest tzw. output floor, czyli minimalny wymóg kapitałowy wyliczany za pomocą metod zaawansowanych (w Polsce głównie metodą IRB, modele wewnętrzne dla ryzyka rynkowego nie są stosowane). Oznacza to po pierwsze, że uzysk ze stosowania metody IRB będzie ograniczony – docelowo aktywa ważone ryzykiem wyliczane za pomocą metody ratingów wewnętrznych nie będą mogły być niższe niż 72,5% wymogu kalkulowanego metodą standardową. Po drugie będzie to wyzwanie operacyjne, gdyż banki stosujące modele wewnętrzne będą zobowiązane równolegle liczyć wymóg metodą standardową wg zasad CRR3, aby ustalić poziom output floora. Dlatego także banki IRB powinny być zainteresowane także szczegółowym rozpoznaniem możliwości efektywnego stosowania metody standardowej. 

Ujawnienia filara III 

Pozostając w temacie ekspozycji kredytowych, CRR 3 rozszerza zakres jednostek, które będą musiały sporządzać ujawnienia dotyczące ryzyka ESG w ramach Filara III. Informacje o m.in. narażeniu ekspozycji kredytowych na ryzyko fizyczne, wielkości finansowania wysokoemisyjnych sektorów, będą musiały ujawnić wszystkie duże instytucje (także będące jednostkami zależnym, a nie podmiotami dominującymi w grupie, jak dotychczas). W związku z powyższym niezbędne będzie pozyskiwanie dodatkowych informacji o ekspozycjach i klientach w ramach procesów kredytowych i procesów monitorowania klientów. 

Wybrane zmiany wynikające z CRR 3 zostały przedstawione w załączonej prezentacji:

Wpływ nowych wymogów na banki

Ryzyko kredytowe to najistotniejszy obszar objęty reformami Bazylei III. Zgodnie z badaniem EY 2023 Global Basel 3 Reforms survey, w którym wzięło udział 200 topowych banków z całego świata, w aż 93% badanych instytucji obszar ryzyka kredytowego będzie podlegał zmianom. Jako największe wyzwania w implementacji nowych wymogów wskazano jakość i dostępność danych, rozwój systemów do kalkulacji RWA oraz zapewnienie odpowiednich zasobów. W ramach wdrażania reform, respondenci największą część budżetu alokowali na przygotowanie polityk i procedur oraz interpretację przepisów, a także na istniejące oraz nowe rozwiązania technologiczne.

W zakresie wpływu zmian na kapitał, badane banki spodziewały się największego wzrostu wymogów kapitałowych dla ekspozycji detalicznych zabezpieczonych nieruchomościami, a także ekspozycji wobec rządów i banków centralnych oraz instytucji – w pozostałych obszarach spodziewany jest mniejszy wzrost wymogów lub ich spadek. Natomiast aż 60% instytucji wskazało negatywny wpływ output floora na współczynnik kapitału CET1. 

Zachęcamy do zapoznania się z Raportem EY pod tym linkiem: