Pomoc dla obywateli Ukrainy – zmiany w VAT

Do 30 czerwca 2022 r. darowizny dla uchodźców oraz walczących w Ukrainie będą objęte 0 proc. VAT. Warunkiem jest jednak to, aby były one przekazane za pośrednictwem określonych w przepisach organizacji. Tak wynika z nowelizacji rozporządzenia w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę VAT, a która obowiązuje od 5 marca.

Nieodpłatne świadczenia a stawka VAT

Polskie firmy podejmują działania mające na celu pomoc obywatelom Ukrainy, którzy musieli opuścić swój kraj z powodu wojny lub którzy zostali i tam walczą. Wiele z nich decyduje się na nieodpłatne świadczenie usług czy nieodpłatne przekazanie własnych lub zakupionych na ten cel towarów. Zastanawiają się jednak jakie skutki w VAT niesie ze sobą taka aktywność.

Co do zasady, nieodpłatne świadczenie usług jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, choć w niektórych przypadkach opodatkowanie nie występuje, pod warunkiem jednak istnienia związku świadczonych usług z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą. Nieodpłatne wydanie towaru także jest opodatkowane VAT. Wyjątkiem jest przekazanie prezentów o małej wartości. Konsekwentnie, nieodpłatne świadczenia częstokroć zrównane są w skutkach z odpłatnymi, w związku z czym pojawia się konieczność rozliczenia od nich podatku od towarów i usług.

Mając powyższe na uwadze, ustawodawca postanowił wprowadzić zmiany w przepisach odnoszące się wprost do pomocy udzielanej ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy. 

Zerowa stawka VAT

5 marca 2022 r. weszła w życie nowelizacja przepisów, zgodnie z którą stawką 0 procent VAT objęte są świadczenia oferowane na rzecz podmiotów stanowiących istotne ogniwo w organizowaniu pomocy i dystrybucji świadczeń niezbędnych dla ludzi w sytuacji powstania zagrożeń. Ustawodawca wskazał konkretną grupę podmiotów, których przepis dotyczy i są to:

• Agencji Rezerw Strategicznych,
• podmioty lecznicze oraz
• jednostki samorządu terytorialnego,

a zatem podmioty spełniające funkcję kluczowych koordynatorów oraz niejako pośredników dla udzielanej pomocy.

Stawkę 0 procent VAT można zastosować tylko wtedy, gdy zostanie zawarta pisemna umowa pomiędzy podatnikiem a jednym ze wskazanych wyżej podmiotów. Ma z niej wynikać, że darowane towary lub usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Zerowa stawka VAT może być stosowana do 30 czerwca 2022 r., przy czym ma zastosowanie również do dostaw towarów lub świadczenia usług, sprzed wejścia w życie przepisów, czyli dokonanych w okresie od 24 lutego 2022 r. do 4 marca 2022 r. – w takim przypadku będzie wymagane potwierdzenie na piśmie dokonanie dostawy towarów lub wykonania usługi.