Green Taxes. Podatek cukrowy, podatek od plastiku i opłata opakowaniowa.

Green taxes: podatek od plastiku

W zakresie przepisów dotyczących podatku od plastiku przedsiębiorcy mogą spodziewać się wprowadzenia dwojakich regulacji. Z jednej strony – zakaz wprowadzania do obrotu różnego rodzaju popularnych przedmiotów wykonanych z tworzyw sztucznych, takich jak patyczki higieniczne, sztućce, talerzyki czy patyczki do balonów, a z drugiej strony – ustanowienie opłaty od kubeczków i pojemników na żywność (wykonanych z tworzyw sztucznych), w których będą wydawane napoje i posiłki w restauracjach i innych punktach gastronomicznych. Drugim formatem podatku plastikowego będzie natomiast opłata od wybranych produktów z tworzyw sztucznych oferowanych konsumentom do nabycia w sklepach. Plastic tax zapłaci więc konsument, natomiast zostanie on pobrany bądź to przy sprzedaży na wynos, bądź też zostanie „zaszyty” w cenie detalicznej produktów nabywanych w sklepie.

Przepisy wdrażające dyrektywę Single Use Plastic są obecnie finalizowane w ramach procesu legislacyjnego, a w życie będą wchodzić etapowo – część przepisów wejdzie w życie jeszcze w 2023 r., a część w latach kolejnych. W przypadku szybkiego postępu prac legislacyjnych może to oznaczać konieczność szybkiego dostosowania się do nowych obowiązków, co może nie być łatwe. Wynika to np. z obowiązku zapewnienia konsumentom możliwości nabycia alternatywnych, wielorazowych opakowań na pożywienie na wynos, co już samo w sobie jest dużym wyzwaniem logistycznym. Wskazane wyżej opłaty trzeba będzie również odpowiednio „zaprogramować”, tzn. rozważyć ich traktowanie księgowe i podatkowe, sposób prezentacji na paragonach, a także wprowadzić odpowiednie zmiany w kasach fiskalnych. Z pewnością realizacja tych zadań wymaga dłuższej perspektywy czasowej.

Green taxes: opłata opakowaniowa

Kolejną nową opłatą będzie tzw. podatek opakowaniowy, czyli podatek należny od producentów, w odniesieniu do opakowań na produkty sprzedawane docelowo na rzecz gospodarstw domowych. Jest to realizacja koncepcji Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (dalej: ROP), która ma przerzucać na producentów ciężar finansowania systemu zbioru i utylizacji wprowadzanych tonami na rynek opakowań, które po rozpakowaniu produktu lądują w koszu. Opłaty mają być należne w odniesieniu do poszczególnych materiałów, z których wykonane są opakowania oraz z uwzględnieniem ich wagi.

Prace nad przepisami wprowadzającymi podatek opakowaniowy w życie trwają już dość długo. Polska (równolegle z wieloma innymi krajami UE) ma jednak opóźnienia w implementacji dyrektyw unijnych w tym zakresie, na przełomie roku nie zaplanowano jeszcze finalizacji prac legislacyjnych dla tych rozwiązań. Brak postępów w pracach legislacyjnych może stawiać pod znakiem zapytania wymagalność nowych opłat w 2023 r. Warto jednak zauważyć, że w grudniu 2022 r. opublikowany został projekt rozporządzenia, które ma na celu przyspieszyć realizację celów dyrektywowych bez konieczności implementacji jej postanowień przez poszczególne państwa członkowskie.

Opłata opakowaniowa – Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta a system kaucyjny

Rozwiązaniem równoległym do ROP i je wspierającym jest idea wprowadzenia w Polsce systemu kaucyjnego. Znany jest on już w 17 państwach europejskich, a w niektórych z nich sprawdza się już od wielu dekad. Polska również aspiruje do tego grona z ambicją uruchomienia systemu docelowego w 2025 r. To oznacza zbliżającą się konieczność utworzenia systemu zbiórki, transportu i utylizacji butelek (szklanych, z tworzyw sztucznych, aluminiowych i metalowych puszek) w relatywnie krótkim czasie (średnio innym państwom zajmowało to 4 lata). Wprowadzenie systemu kaucyjnego będzie również wyzwaniem dla pionów księgowo-podatkowych w wielu firmach. Obecnie obowiązujące przepisy o kaucji są na gruncie VAT niejasne i już dziś sprawiają przedsiębiorcom kłopoty, przede wszystkim zmuszając do rozliczania tego podatku od butek zwrotnych na bazie praktycznych założeń. Ministerstwo Finansów przygotowało już pierwszy projekt noweli ustawy o VAT dedykowanej dla systemu kaucyjnego, przy czym projekt ten w bardzo ograniczonym stopniu adresuje potrzeby rynku. Choć pewnych uproszczeń dla podatkowego rozliczenia kaucji chcielibyśmy się spodziewać, to mogą one być ograniczone postanowieniami dyrektywy VAT, która nie pozostawia pełnej swobody co do jej rozliczenia. Pozostaje więc czekać na kolejne propozycje rynku i prawodawców w tym zakresie. Warto również zauważyć, iż wprowadzenie systemu kaucyjnego ma stać się również obowiązkowe dla wszystkich Państw UE. Komisja Europejska chciałaby, aby stał się on powszechny do końca 2028 roku.

Podatek cukrowy – zmiany

Resort finansów w 2022 r. rozpoczął prace nad zmianami przepisów w zakresie opłat od napojów alkoholowych sprzedawanych w opakowaniach do 300 ml (podatek od tzw. małpek) i napojów z dodatkiem substancji słodzących oraz kofeiny i tauryny (tzw. opłata cukrowa).

Nowe regulacje przewidziane w projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw mają obowiązywać od 1 lipca 2023 r. Zmiany są niezwykle istotne, w pewnym zakresie upraszczając pobór opłaty, w pewnym natomiast ją komplikując, jak również wprowadzając możliwość uzyskania jej zwrotu w przypadku wywozu napojów z kraju.

Co to jest podatek cukrowy?

To danina, która ma wspierać prozdrowotne wybory konsumentów i ograniczyć spożycie słodkich napojów. Ma zniechęcać konsumentów do spożywania wysokosłodzonych napojów, a tym samym motywować producentów do redukcji ilości cukru i substancji słodzących w oferowanych produktach.

Opłata cukrowa obejmuje napoje z dodatkiem:

• cukrów (monosacharydów, disacharydów, środków spożywczych zawierających te substancje);
• substancji słodzących, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 (na przykład ksylitol, sorbitol, aspartam);
• kofeiny lub tauryny.

Do podmiotów zobowiązanych do uiszczenia opłaty należą osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które:

• sprzedają napoje do punktów sprzedaż detalicznej;
• prowadzą sprzedaż detaliczną napojów jako producent, podmiot nabywający napojew ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importujący napoje spoza UE;
• zamawiają u producenta wyprodukowanie napoju objętego opłatą, a skład napoju podlegającego opłacie stanowi element umowy (obowiązek zapłaty ciąży na zamawiającym).

Opłata cukrowa – ustawa. Co warto wiedzieć o nowych przepisach?

Głównym celem zmian – jak wskazuje uzasadnienie do projektu – jest uproszczenie poboru opłaty od środków spożywczych oraz wyeliminowanie zidentyfikowanych ograniczeń i wątpliwości interpretacyjnych, związanych ze stosowaniem obowiązujących przepisów dotyczących opłaty od środków spożywczych. W tym celu doprecyzowano definicję napoju podlegającego opłacie i doprecyzowano zasady wprowadzenia na rynek krajowy napoju oraz skonkretyzowano zdarzenia powodujące powstanie obowiązku zapłaty opłaty.

• Jeżeli handlują Państwo napojami zawierającymi cukier bądź substancje słodzące lub produkują Państwo takie napoje projektowane zmiany mogą mieć wpływ na Państwa działalność.
• Jeżeli obracają Państwo koncentratami do wytwarzania gotowych napojów słodzonych projektowane zmiany mogą mieć wpływ na Państwa działalność.

Warto już teraz przyjrzeć się zmianom, jakie są planowane w zakresie opłaty cukrowej.

Podatek cukrowy po zmianach to m.in.:

• ciężar rozliczania opłaty cukrowej, który zostanie przeniesiony na producentów, importerów oraz podmioty nabywające wewnątrzwspólnotowo napoje;
• zlikwidowanie tzw. schematu z zamawiającym;
• uregulowanie zasad nakładania opłaty cukrowej w przypadku podmiotów świadczących usługi gastronomiczne;
• rozszerzenie pojęcia “wprowadzenia na rynek krajowy napojów” o zdarzenia inne niż sprzedaż napojów;
• referencja do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU), która zostanie zastąpiona powiązaniem z Nomenklaturą Scaloną (CN);
• przepisy, które wprost będą regulowały kwestie objęcia opłatą koncentratów (napoje w postaci skoncentrowanej podlegają stałej opłacie 3 zł za litr lub kilogram koncentratu);
• doprecyzowanie przepisów określających, jak mają być traktowane substancje naturalne;
• zawężenie katalogu wyłączeń m.in. w zakresie dotyczącym braku możliwości wyłączenia spod opłaty produktów zawierających kofeinę lub taurynę, nawet jeżeli zawierają przynajmniej 20% soków owocowych, warzywnych bądź owocowo-warzywnych czy są roztworami węglowodanowo-elektrolitycznymi.

Zmiany dotyczące zwrotu opłaty cukrowej

Nowelizacja umożliwia przedsiębiorcom odzyskanie opłaty cukrowej. Taką możliwość projektodawca przewidział w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy lub eksportu napojów, od których opłata została zapłacona na terytorium kraju. Możliwość zwrotu nie będzie dowolna i ma ona dotyczyć jedynie podmiotu, który uiścił opłatę lub pierwszego nabywcy, który nabywa napoje bezpośrednio od podmiotu obowiązanego do zapłaty opłaty, a następnie dokonuje ich wyprowadzenia poza terytorium kraju. Mechanizm zwrotu opłaty wydaje się zbliżony do funkcjonującego obecnie w podatku akcyzowym zwrotu w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy lub eksportu wyrobów akcyzowych, zapożyczając również katalog dowodów dokonania wysyłki z odpowiednich regulacji VAT. Dokonanie zwrotu nie będzie zatem automatyczne i będzie wymagało przeprowadzenia odpowiedniego postępowania przez właściwy organ podatkowy, w związku z czym częste stosowanie przedmiotowego mechanizmu w prowadzonej działalności warto poprzedzić gruntownym przygotowaniem merytorycznym i organizacyjnym.

Podsumowanie

Zielone podatki nie mają własnej legalnej definicji, dlatego pod tą kategorią mogą kryć się różnej natury nowe opłaty czy daniny obciążające przede wszystkim przedsiębiorstwa i konsumentów. Przykładem opłat należących do tej kategorii może być opłata cukrowa (tzw. podatek cukrowy). Zobowiązani do jej zapłaty są zasadniczo producenci napojów słodzonych, choć realnie koszt daniny obciąża konsumenta.