Przedsiębiorca jak konsument? TSUE ponownie orzeka na korzyść kredytobiorców frankowych

TSUE – szerokie rozumienie konsumenta przy ograniczonym celu działalności gospodarczej lub zawodowej

W swoim wyroku z dnia 8 czerwca 2023 r. w sprawie o sygn. C-570/21, TSUE opowiedział się, za szerokim rozumieniem pojęcia konsument. Jak wskazał TSUE, przepis art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie to obejmuje osobę, która zawarła umowę kredytu do użytku częściowo związanego z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a w części niezwiązanego z tą działalnością, wspólnie z innym kredytobiorcą, który nie działał w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, jeżeli cel działalności gospodarczej lub zawodowej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy.

Dodatkowo zdaniem TSUE, w celu ustalenia czy cel działalności gospodarczej lub zawodowej nie jest dominujący w ogólnym kontekście umowy, sąd krajowy jest zobowiązany uwzględnić wszystkie istotne okoliczności towarzyszące tej umowie. Odnosi się to zarówno do okoliczności ilościowych oraz jakościowych, takich jak podział wykorzystania pożyczonego kapitału pomiędzy działalność zawodową i pozazawodową. Dodatkowo w przypadku większej liczby kredytobiorców, zdaniem TSUE należy brać pod uwagę okoliczność, że tylko jeden z nich realizuje cel gospodarczy lub że kredytodawca uzależnił udzielenie kredytu przeznaczonego na cele konsumenckie od częściowego przeznaczenia pożyczonej kwoty na spłatę długów związanych z działalnością gospodarczą lub zawodową. Jednocześnie TSUE zastrzegł, że wskazane kryteria oceny nie są ani wyczerpujące, ani wyłączne. Sąd krajowy obowiązany jest do zbadania wszystkich okoliczności sprawy oraz dokonania oceny, na podstawie obiektywnych dowodów, jakimi dysponuje, w jakim zakresie cel zawodowy albo niezawodowy tej umowy jest przeważający w ogólnym kontekście tej umowy.

Wyrok TSUE w powyższym zakresie stanowi co do zasady odzwierciedlenie opinii Rzecznika Generalnego z dnia 15 grudnia 2022 r. wydanej w przedmiotowej sprawie.

Jaki może być skutek tego orzeczenia dla banków?

W naszej ocenie czwartkowy wyrok TSUE nie stanowi rewolucji w sprawach dotyczących kredytów frankowych, tak jak to miało miejsce w przypadku wyroku w sprawie państwa Dziubaków. Niemniej jednak nie można wykluczyć, że będzie on miał wpływ na potencjalne zwiększenie się liczby spraw rozstrzyganych na korzyść kredytobiorców w sprawach dotyczących kredytów frankowych. W sprawach, w których cel kredytowy jest mieszany, tj. występuje cel gospodarczy lub zawodowy, sąd rozpatrujący sprawę będzie musiał bowiem dokonać szczegółowego zbadania okoliczności faktycznych w celu ustalenia czy cel działalności gospodarczej (lub zawodowej) jest dominujący czy też ograniczony w ogólnym kontekście całej umowy. Ostateczne ustalenia w tym zakresie będą miały znaczenie z punktu widzenia przyznania ochrony konsumenckiej i żądania przez takiego kredytobiorcę uznania umowy kredytu frankowego ze wszystkimi tego skutkami. Przy czym ocena, a w konsekwencji ewentualne uznanie przedsiębiorcy w danym stosunku prawnym za konsumenta pozostaje w wyłącznej kompetencji właściwego sądu krajowego. Nie jest możliwe jednoznaczne przesądzenie wyników tego typu spraw in abstracto.

Podsumowanie

Nie ma wątpliwości, że w przeddzień wyroku TSUE dotyczącego roszczenia banków za tzw. bezumowne korzystanie z kapitału, wyrok ten może być wskazówką utrzymania prokonsumenckiej wykładni dyrektywy 93/13 w orzeczeniach TSUE.