bank

Banki bez prawa do dochodzenia roszczeń z tytułu bezumownego korzystania z kapitału

Autorzy

3 minute read 15 cze 2023

W dniu 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C 520/21 orzekł, że jedynie konsument może domagać się dodatkowych świadczeń będących następstwem unieważnienia umowy kredytu frankowego. Bank może domagać się jedynie zwrotu kapitału kredytu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie bez możliwości domagania się od klienta (konsumenta) wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału.

Na ten wyrok, zarówno banki, jak i klienci czekali blisko cztery lata od przełomowego wyroku TSUE w sprawie państwa Dziubak (sygn. C-250/18), który otworzył furtkę tysiącom kredytobiorców do dochodzenia swoich roszczeń i unieważnienia umów kredytów frankowych.  

Skąd wziął się problem?

Przed komentowanym wyrokiem TSUE kwestia zarówno uprawnień banku, jak i kredytobiorcy co do dodatkowych roszczeń związanych z rozliczeniem unieważnionej przez sąd umowy kredytu frankowego pozostawała nierozstrzygnięta na gruncie orzecznictwa sądów polskich. Pomimo fali pozwów frankowych, jak i pozwów banków o bezumowne korzystanie z kapitału, nie doczekaliśmy się stanowiska Sądu Najwyższego wobec sześciu kluczowych pytań w sprawach kredytów frankowych, w tym właśnie w kwestii dotyczącej roszczeń banków.

Wyrok TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r. jest odpowiedzią na wniosek Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieście o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie z powództwa konsumenta o zapłatę tytułem bezumownego korzystania przez bank z pieniędzy uiszczonych w ramach rat kredytu, złożonego po stwierdzeniu nieważności umowy kredytu frankowego.

Wyrok jest co do zasady zgodny z opinią Rzecznika Generalnego z dnia 16 lutego 2023 r., który wskazał, że dochodzenie przez bank roszczeń wykraczających poza zwrot kapitału kredytu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie jest sprzeczne z normami unijnymi i godzi w europejskie standardy ochrony konsumentów, w tym regulacje dyrektywy 93/13.

Tym samym TSUE nie podzielił argumentacji pozwanego banku oraz Komisji Nadzoru Finansowego, że uniemożliwienie bankom dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału oznaczałoby, że finansowanie udzielone kredytobiorcom będzie w praktyce darmowym kredytem. TSUE wskazał, że utrata przez przedsiębiorcę zysku, wygenerowanego wskutek wykonywania przez konsumenta umowy 

Co wyrok TSUE oznacza dla sektora bankowego?

Dzisiejszy wyrok TSUE wpisuje się w dotychczasowe prokonsumenckie orzecznictwo i z pewnością będzie miał istotne skutki dla sektora bankowego w Polsce. Niezależnie bowiem od samych spraw zmierzających do unieważnienia umowy kredytu frankowego, potencjalnie otwiera konsumentom drogę do występowania przeciwko bankom z dodatkowymi roszczeniami (takimi jak wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału, odszkodowanie, zwrot kosztów, waloryzacja świadczenia, itp.).  Jednocześnie konsekwencją tego wyroku wydaje się być zamknięcie bankom możliwości domagania się na drodze sądowej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Banki będą mogły się zatem domagać jedynie zwrotu wypłaconego pierwotnie kapitału wraz z odsetkami za opóźnienie.

Czy zatem po dzisiejszym wyroku TSUE będziemy mieli do czynienia z nową falą pozwów, tak jak to miało miejsce w przypadku wyroku TSUE ws. państwa Dziubaków? Nie można jednoznacznie ocenić, czy w najbliższych miesiącach liczba pozwów klientów istotnie wzrośnie. Należy jednak pamiętać, że aktualnie postępowania sądowe w sprawach kredytów frankowych, trwają po kilka lat. Co prawda ostatnia nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego (obowiązująca od dnia 15 kwietnia 2023 r.), miała wpłynąć na odciążenie tzw. wydziału frankowego w Sądzie Okręgowym w Warszawie (XVIII Wydział Cywilny) i tym samym na przyspieszenie rozpoznawania spraw dotyczących kredytów frankowych. W naszej ocenie jednak sama zmiana właściwości sądu w sprawach frankowych na sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania powoda (konsumenta), nie wpłynie w sposób istotny na czas rozpoznawania tego rodzaju spraw i z pewnością będą się one toczyć przez lata. 

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę niestabilną sytuację gospodarczą (przejawiającą się poprzez m.in. wysoki kurs CHF, wysoką inflacją oraz wysokie oprocentowanie kredytów itp.), najkorzystniejsze dla konsumenta pozostaje w naszej ocenie szybkie zamknięcie kwestii kredytu frankowego (poprzez spłatę, nadpłatę czy też kontynuację po przekształceniu kredytu w kredyt w PLN). Stąd ugody i kontynuowanie zapoczątkowanego już przez banki procesu ugodowego uznać należy za optymalną drogę. 

Jak EY może pomóc

Prawo bankowe i finansowe

Kancelaria EY Law zapewnia profesjonalną obsługę prawną w zakresie prawa bankowego i prawa finansowego m.in. bankom, domom maklerskim, ubezpieczycielom. Doradza rządom i agencjom rządowym.

Przeczytaj więcej

Lider

Zarządzanie ryzykiem finansowym i analityka danych

Dowiedz się, w jaki sposób zespół konsultantów ds. ryzyka EY może pomóc Twojej organizacji w radzeniu sobie z zakłóceniami i przekształcaniu ryzyka w przewagę konkurencyjną.

Przeczytaj więcej

Lider

Kontakt

Chcesz dowiedziec sie wiecej? Skontaktuj sie z nami.

Informacje

Autorzy

Powiązane tematy
Doradztwo prawne
Doradztwo podatkowe

Powiazane artykuly

Przedsiębiorca jak konsument? TSUE ponownie orzeka na korzyść kredytobiorców frankowych

Dnia 8 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej po raz kolejny potwierdził prokonsumenckie podejście w sprawach dotyczących tzw. kredytów frankowych. Orzeczenie w pełni wpisuje się w dotychczasową narrację przyjętą przez TSUE poprzez rozszerzenie wykładni pojęcia „konsument”

Ewa Gajda Kozłowska + 1

    EY oznacza globalną organizację i może odnosić się do jednej lub więcej firm członkowskich Ernst & Young Global Limited, z których każda stanowi odrębny podmiot prawny. Ernst & Young Global Limited, brytyjska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nie świadczy usług na rzecz klientów.