Pierwsze ujawnienia taksonomiczne polskich spółek

Tabela 1. Przesłanki obowiązku ujawniania informacji niefinansowych.

Jak polskie spółki poradziły sobie z pierwszymi ujawnieniami?

W sprawozdaniach publikowanych w 2022 roku (obejmujących dane za rok obrotowy 2021) określone przedsiębiorstwa niefinansowe zobowiązane są do ujawnienia trzech kluczowych wskaźników wyników: obrotu, nakładów inwestycyjnych (ang. capital expenditures, CapEx) oraz wydatków operacyjnych (ang. operating expenditures, OpEx) w odniesieniu do kwalifikowalności działalności w ramach Taksonomii UE. W 2022 roku wymagane wskaźniki przygotowywano w odniesieniu do dwóch pierwszych celów środowiskowych, czyli łagodzenia zmian klimatu oaz adaptacji do zmian klimatu.

Kwalifikowalność działalności gospodarczej oznacza, że dana działalność jest uwzględniona w aktach delegowanych dotyczących łagodzenia zmian klimatu lub przystosowania się do zmian klimatu. To, czy dana działalność kwalifikuje się do Taksonomii, czy nie, nie mówi nic o stopniu zrównoważenia tej działalności. Kwalifikowalność jest jedynie wskazówką, że określona działalność może wnieść istotny wkład w jeden z sześciu celów środowiskowych Taksonomii UE.

Ujawnianie wysokich wartości wskaźników taksonomicznych powinno ułatwić pozyskiwanie środków finansowych na nowe inwestycje. Natomiast raporty opublikowane w 2022 roku przez polskie spółki wskazują na znaczne zróżnicowanie kwalifikowalności do Taksonomii UE przedsiębiorstw nawet w obrębie jednego sektora. Jeżeli podmioty działające w podobnych branżach mają zróżnicowane wskaźniki kwalifikowalności, można spodziewać się, że środki finansowe na dalsze inwestycje będą kierowane w stronę tych podmiotów, które ujawniają wyższe wartości wskaźników taksonomicznych. Porównanie wartości konkretnych ujawnień podmiotów działających w ramach jednego sektora, może wskazywać, które z nich mają szanse na szybszy rozwój w przyszłości, spowodowany większymi możliwościami uzyskania wsparcia na nowe inwestycje.

Jak poprawić wskaźniki ujawnień taksonomicznych?

Taksonomia przewiduje rozwiązania, które pomogą zmniejszyć różnice między podmiotami działającymi w jednej branży poprzez określenie dodatkowych możliwości w zakresie raportowania wyższych wartości wskaźników kwalifikowalności i zgodności. Dla przedsiębiorstw niefinansowych tego rodzaju możliwością może być przygotowanie i realizacja tzw. planu dotyczącego nakładów inwestycyjnych, który powinien mieć na celu rozszerzenie działalności gospodarczej zgodnej z Taksonomią UE lub umożliwienie działalności gospodarczej kwalifikującej się do Taksonomii UE dostosowanie się wymogów tego aktu. Przygotowanie takiego planu umożliwia ujawnienie wyższych wskaźników kwalifikowalności i zgodności z Taksonomią w zakresie CapEx’u i OpEx’u, jeszcze przed faktycznym rozpoczęciem generowania obrotu przez docelową działalność, a także w trakcie procesu dostosowywania działalności kwalifikującej się do zgodności z systematyką. 

Wprowadzenie tej możliwości ma zachęcić przedsiębiorstwa niefinansowe do strategicznego planowania inwestycji zrównoważonych środowiskowo. Jednocześnie może stanowić on efektywny i wartościowy sposób planowania procesu dekarbonizacji przedsiębiorstwa.

Zakres ujawnień w kolejnych latach 

W sprawozdaniu publikowanym w roku 2023 (obejmującym dane za rok obrotowy 2022) zakres obowiązkowych ujawnień ulegnie rozszerzeniu. Przede wszystkim podmioty zobowiązane będą musiały zaraportować również udział zgodności z Taksonomią UE w ramach wszystkich trzech wskazanych powyżej kluczowych wskaźnikach wyników (obrót, CapEx, OpEx). 

Zgodność różni się od kwalifikowalności tym, że oznacza ona czy dana działalność jest zrównoważona środowiskowo (działalność zgodna z systematyką) to znaczy czy spełnia wymagania wyszczególnione specjalnie dla tej działalności w Taksonomii. Aby ocenić stopień zgodności swojej działalności, podmioty zobowiązane będą musiały dokonać analizy, która obejmuje w praktyce trzy kroki, podczas których sprawdzane jest czy dana działalność:

1. wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych,
   
2. nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych,
3. jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami społecznymi.

Dodatkowo przyszłoroczne ujawnienia powinny objąć wszystkie sześć celów środowiskowych. Wejście w życie tego obowiązku będzie uzależnione od przyjęcia przez Komisję Europejską tzw. aktu delegowanego dotyczącego czterech pozostałych celów środowiskowych. Jego publikacja jest obecnie planowana na drugi kwartał 2022 roku[1].

Konieczność raportowania zgodności działalności z Taksonomią UE istotnie skomplikuje proces przygotowywania wymaganych ujawnień w porównaniu do ujawnienia jedynie stopnia kwalifikowalności. Ocena konkretnych działalności będzie wymagała zaangażowania osób pracujących w różnorodnych departamentach i posiadających przede wszystkim wiedzę z zakresu prawa, rachunkowości oraz technicznych aspektów poszczególnych rodzajów działalności. Aby właściwe skoordynować proces przygotowywania wymaganych ujawnień wynikających zarówno z Taksonomii UE, jak i przyszłych regulacji CSRD, niezbędne może być stworzenie wewnętrznych działów zajmujących się wyłącznie kwestiami ESG. Stworzenie tego rodzaju departamentów może znacząco ułatwić proces koordynacji prac różnorodnych zespołów.

Od ujawnień niefinansowych do zrównoważonych 

Obecnie do raportowania zobowiązanych jest około 11 700 podmiotów w Unii Europejskiej, jednak wskutek nowelizacji dyrektywy NFRD i jej transformacji w dyrektywę CRSD, obowiązkiem ujawniania kluczowych wskaźników wyników zgodności z Taksonomią UE zostanie objętych około 49 000 spółek w UE, w tym aż 3 000 dużych spółek w Polsce. Tak znaczące rozszerzenie zakresu podmiotów zobowiązanych oraz raportowanych wskaźników istotnie zwiększy transparentność rynku w zakresie przeprowadzanego procesu transformacji klimatycznej. 

Tabela 2. Podmioty zobowiązane do raportowania niefinansowego

Głównym celem Taksonomii UE jest skierowanie środków inwestycyjnych w stronę projektów zrównoważonych środowiskowo. Jednocześnie wymogi tego aktu, nie nakładają obowiązku przeprowadzania prośrodowiskowych zmian. Stanowią one swego rodzaju wzór do przeprowadzenia efektywnej transformacji klimatycznej, skierowany dla chętnych do jej przeprowadzenia. Ci, którzy zdecydują się przeprowadzić proces dekarbonizacji, zyskają szeroki zakres zachęt inwestycyjnych, dzięki którym możliwy będzie dalszych efektywny rozwój przedsiębiorstwa.