zdjęcie do artykułu ekspertów EY:  Drive2Cloud: Jak FinOps wspiera zarządzanie kosztami chmury

FinOps sposobem na opanowanie wydatków na usługi chmurowe


Stałe dążenie do innowacji i większej elastyczności do tej pory napędzały rozwój chmury. Ta tendencja nie będzie jednak zrównoważona bez dojrzałego zarządzania i nieustannych prób optymalizacji kosztów.

Ten artykuł jest częścią programu  #Drive2Cloud

Firmy decydujące się na rozwiązania IT oparte na chmurze publicznej, muszą zmierzyć się z odmiennym sposobem zarządzania kosztami w porównaniu z tradycyjnym modelem opartym na infrastrukturze serwerowej (model on-premise). W przypadku on-premise koszty zazwyczaj są znane z góry i wiążą się z inwestycją kapitałową oraz amortyzacją rozłożoną w czasie. Koszty inwestycji obejmują zakup sprzętu, oprogramowania, infrastruktury sieciowej oraz utrzymanie. Model chmurowy wymusza inną percepcję – firma przestaje posiadać infrastrukturę, a wykupuje czas, w jakim może pracować na wybranych zasobach. Zmiana ta wiąże się ze zwiększeniem udziału kosztów operacyjnych, które są zmienne i zależą od rzeczywistego zużycia. 

Płatności za rzeczywiste zużycie i dynamiczna zmiana skali wykorzystywanych zasobów chmurowych z jednej strony wspierają elastyczność, ale jednocześnie czynią koszty mniej przewidywalnymi. Dla zachowania oczekiwanej elastyczności działań IT powszechną praktyką jest delegowanie odpowiedzialności za powoływanie nowych zasobów chmurowych do ról wykonawczych w firmach np. programistów i inżynierów DevOps. Ogólna zasada wyliczenia kosztu ujętego w rachunku od dostawcy dla zasobu chmurowego w modelu płatności pay-as-you-go jest następująca: koszt użycia za daną jednostkę pomnożony przez czas, w jakim zasób był użyty. Jednostką może być czas (np. minuta), liczba wywołań lub inne miary (np. wolumen transferu danych). Cena jednostkowa przeważnie jest niewielką wartością, a dopiero jej agregacja z dłuższego okresu oraz większej liczby serwisów składających się na rozwiązanie tworzy pełny obraz. Przy temacie modeli cenowych należy przy tym mieć na uwadze, że pay-as-you-go jest tylko jedną z opcji. Przykładowo cena za zasób może być również ustalona z góry za dany okres, być stałą opłatą zależną od konfiguracji lub możliwości serwisów, zależeć od liczby użytkowników lub opierać się na podejściu kilkuczynnikowym.


Presja na zmniejszenie kosztów 

Wraz ze zwiększaniem wykorzystania rozwiązań chmurowych przez firmę, przy jednoczesnym rozproszeniu decyzyjności i odpowiedzialności za powoływanie i konfigurowanie zasobów chmurowych, powstaje ryzyko utraty kontroli nad kosztami ponoszonymi przez organizację na chmurę. Na etapie, w którym firma zaczyna dostrzegać problemy w tym obszarze, a chmura jest już wykorzystywana w skali, która jest w stanie wygenerować istotnie duży rachunek od dostawcy, powstaje presja na zmniejszanie kosztów. Przykładowo poprzez ograniczanie dostępu do zasobów, zaprzestanie korzystania z niektórych usług czy coraz silniejsze formalizowanie akceptacji zmian. W rezultacie firma może utracić część korzyści, jakie zapewnia chmura, takich jak elastyczność, skalowalność i szybkość w zmianach technologicznych.

Podstawowe założenia podejścia FinOps 

Zarządzanie kosztami w chmurze wymaga innych umiejętności i narzędzi, a także zmiany kulturowej w organizacji w stosunku do stanu IT opierającego się na modelu on-premise. Obejmuje ono nie tylko monitorowanie i kontrolę wydatków, ale także wymaga zrozumienia jak różne czynniki wpływają na koszty i jak można optymalizować zużycie. W kontroli kosztów cel nie powinien być zdefiniowany jako zmniejszanie wydatków na chmurę, ale jako optymalizacja kosztowa – np. poprzez unikanie marnotrawienia, rezerwacje długoterminowe dla określonych maszyn czy poprzez automatyzację. Wprowadzenie FinOps pozwala organizacjom nie tylko lepiej zrozumieć i kontrolować swoje wydatki na chmurę, ale także lepiej dostosować wykorzystanie chmury do swoich potrzeb biznesowych, co ostatecznie przekłada się na lepszą efektywność i konkurencyjność na rynku. 

Zmiany w strukturze i mentalności 

W podejściu FinOps szeroka współpraca w organizacji jest kluczowa, a podstawą do podejmowania działań jest oparcie się na danych generowanych niemalże w czasie rzeczywistym. To nic innego jak gra zespołowa, w której każdy uczestnik musi rozumieć swoją rolę, a decyzje są podyktowane wartością biznesową chmury. To gra, w której część funkcji firma świadomie decentralizuje, a inne centralizuje, aby z jednej strony utrzymać elastyczność działania i niewielki poziom skomplikowania decyzyjnego, a z drugiej – tam gdzie poziom złożoności jest wysoki lub sumarycznie zbyt czasochłonny – pozostawić to w gestii centralnych ustaleń i rekomendacji. Tym samym odpowiedzialność za korzystanie z chmury jest przeniesiona na zespoły produktowe i funkcjonalne – każdy zarządza swoim budżetem i zasobami, co prowadzi do decentralizacji decyzji. Centralizację działań przenosi się przy tym na praktyków/zespół FinOps, gdzie prowadzone są prace analityczne na danych o kosztach i przy użyciu zasobów chmurowych, identyfikowane są możliwości optymalizacji kosztowej (np. poprzez rezerwacje długoterminowe zasobów) oraz zapewniana jest komunikacja w organizacji w zakresie FinOps (obejmująca przykładowo rekomendacje, informowanie i automatyzację).

Kluczowy jest dostęp do danych 

Aby to wszystko było możliwe i efektywne, konieczny jest dostęp do wiarygodnych i aktualnych danych – widoczność kosztów na odpowiednim poziomie szczegółowości, dostępność i czytelność danych dla uczestników procesów FinOps, szybka informacja zwrotna nt. efektów podjętych działań i prognozowanie finansowe w czasie rzeczywistym. Wreszcie, w podejściu FinOps wykorzystuje się zmienną strukturę kosztów chmury, uważając ją za szansę, a nie ryzyko. Planowanie staje się bardziej zwinne   – zamiast statycznych długoterminowych planów, kładzie się nacisk na ciągłe drobne korekty w zakresie wykorzystania i optymalizacji zasobów.

Okiem eksperta EY

Warto włączyć FinOps do DNA firmy 

Nadrzędnymi celami wdrożenia FinOps są: większa przejrzystość kosztów, lepsze zrozumienie, planowanie i kontrola nad wydatkami wynikające ze zmiany kulturowej, a także poprawa efektywności i innowacyjności, budujące wartość biznesową korzystania z chmury. Co więcej, FinOps nie ogranicza korzyści płynących z chmury, ale pomaga je maksymalizować. Podejście FinOps wspiera wykorzystanie pełnego potencjału chmury z jednoczesnym utrzymaniem kontroli nad wydatkami, co powinno metodycznie budować efektywność kosztową i pozwalać firmie na dalsze zwiększanie zaangażowania w technologie chmurowe.

Działanie w powtarzalnych cyklach 

Organizacje, które wdrożyły FinOps, optymalizują koszty w ramach powtarzalnych cykli, a każdy cykl zawiera działania wspierające funkcje informowania, gdzie celem jest lepsze zrozumienie kosztów i czynników, które je determinują. Wydatki są interpretowane, dzielone i mapowane na jednostki w organizacji. Tworzone są budżety, prognozy kosztów i następuje identyfikacja trendów. Zapewniany jest właściwy opis zasobów na chmurze poprzez metadane. 

Na podstawie tych danych możliwe jest zaplanowanie optymalizacji – identyfikowane są możliwości do poprawy efektywności i ustanawiane są cele do implementacji. Organizacja podejmuje prace zmierzające do unikania kosztów i optymalizacji, identyfikowane są anomalie w kosztach chmurowych, a usługi, których potencjał nie jest w pełni wykorzystywany, mogą być objęte analizą z perspektywy kosztowej. 

Domknięciem cyklu jest etap działania. Definiowane i wdrażane są procesy mające na celu realizację wyznaczonych celów. Dostarczana jest automatyzacja optymalizująca wykorzystywanie zasobów. Następują próby wprowadzenia zmian kulturowych mające na celu budowę lepszego zrozumienia chmury wśród pracowników i poprawę jakości raportowania (co łącznie prowadzi do podejmowania lepszych decyzji i zmniejszania kosztów ponoszonych na chmurę). Realizowane są prace wpływające na optymalizację używanych zasobów, np. zmniejszanie użytych instancji, zmianę programu cenowego serwisów albo usuwanie niewykorzystywanych zasobów. Dodawane i edytowane są polityki chmurowe wymuszające pożądane wzorce.

Przy optymalizacji kosztowej nie można również zapomnieć, że chmura oferuje różne modele zarządzania usługami. Przykładowo rozwiązanie początkowo zmigrowane na chmurę do maszyny wirtualnej, działające w modelu infrastruktury jako serwis, może być kosztowniejsze i wymagać więcej wysiłku utrzymaniowego w porównaniu z usługą opartą na modelu oprogramowania jako serwis. Zmiana może być zasadna kosztowo, ale czasami wykraczać będzie już poza ramy FinOps, przybierając postać projektową.

Iteracyjne dojrzewanie organizacji 

Zarządzania kosztami w chmurze ewoluuje wraz z dojrzewaniem organizacji. Wdrożenie koncepcji FinOps jest korzystne również na wczesnym etapie korzystania z chmury – pozwala relatywnie niewielkim nakładem wypracowywać pożądaną kulturę organizacyjną sprzyjającą optymalizacji kosztowej. Na początku tego procesu organizacja może skupić się na zrozumieniu podstaw – gromadzeniu danych na temat wykorzystania i kosztów chmury, a następnie analizie i interpretacji danych. Może to obejmować proste aktywności, takie jak monitorowanie kosztów na bieżąco i identyfikowanie dużych, nieplanowanych kosztów. Na tym etapie ważne może być też edukowanie pracowników na temat tego, co oznaczają różne koszty chmury i jakie czynniki na nie wpływają. 

Pierwsze próby optymalizacji mogą obejmować takie działania jak wyłączanie nieużywanych zasobów, identyfikowanie, które warto opłacić z góry na dłuższy okres, zyskując przy tym rabat lub które zadania przenieść do tańszych zasobów/serwisów – z zastrzeżeniem utrzymania wymaganej wydajności. Z czasem, gdy organizacja dojrzewa poszerzając zakres swojej wiedzy i zrozumienie zarządzania kosztami chmury, FinOps zaczyna obejmować bardziej zaawansowane techniki optymalizacji. Może to obejmować strategie, takie jak wykorzystanie automatyzacji do skalowania zasobów w zależności od zapotrzebowania, bieżącej optymalizacji konfiguracji, eksperymentowania z różnymi modelami cenowymi i zastosowaniem zaawansowanych metod do prognozowania przyszłych kosztów. 

Podczas tego procesu kluczową rolę odgrywa komunikacja i współpraca między różnymi działami/jednostkami zaangażowanymi w FinOps. Zarządzanie kosztami chmury staje się bardziej kolektywnym wysiłkiem, a nie tylko odpowiedzialnością jednego działu. Analogicznie jak ma to miejsce np. w zakresie bezpieczeństwa rozwiązań IT, gdzie zajmujący się tym obszarem zespół nie jest jedynym odpowiedzialnym za bezpieczeństwo. W miarę dojrzewania zarządzanie kosztami chmury staje się coraz bardziej zintegrowane z codzienną działalnością organizacji. Ten proces nie ma daty końca – jest to ciągła optymalizacja i doskonalenie zarządzania kosztami chmury. 



Podsumowanie

Wraz z obserwowanym obecnie zwiększaniem zaangażowania firm w rozwiązania chmurowe wzrasta również złożoność zagadnienia zarządzania kosztami chmurowymi, w szczególności dla środowisk multi-cloud. W tym kontekście wdrożenie metodyki FinOps jest nie tylko wartościowe, ale może okazać się niezbędne. Wprowadzenie FinOps pozwala organizacjom nie tylko zrozumieć i kontrolować swoje wydatki na chmurę, ale także lepiej dostosować jej wykorzystanie do swoich potrzeb biznesowych.

Tekst został opublikowany w Rzeczpospolitej w dniu 7 maja 2024 r.


Kontakt
Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

Informacje

Polecane artykuły

FinOps sposobem na opanowanie wydatków na usługi chmurowe

Koncepcja FinOps zapewnia ustrukturyzowane procesy oraz model operacyjny dla tworzenia i wykonywania przejrzystego zarządzania finansami w procesie korzystania z chmury.

Chmura to nie tylko sprawa IT

We wdrożenie chmurowe oprócz szefa IT powinien się zaangażować prezes i dyrektor finansowy. Na czym polega ich rola w tym złożonym przedsięwzięciu – mówi Radosław Frańczak, Partner w EY Polska.

Drive2Cloud: Jak szybko budować bezpieczne aplikacje w chmurze dzięki podejściu DevSecOps?

Metodologia DevSecOps pozwala na włączenie wymogów bezpieczeństwa IT w proces deweloperski w sposób minimalizujący ryzyka bez zwalniania tempa dostarczania nowych produktów.