Outsourcing bankowy od nowa

Warto zwrócić uwagę, że w dalszym ciągu zastosowanie miałyby w tych okolicznościach ogólne wymogi dotyczące outsourcingu bankowego przewidujące, aby po stronie banku powierzającego pozostała decyzyjność, wiedza i odpowiednie kompetencje pozwalające na „przyjmowanie”, akceptowanie i ewentualną eskalację powierzanych do wykonania zadań. Powierzanie czynności do wykonania (również w ww. nowych obszarach związanych z zarządzaniem ryzykiem i audytem wewnętrznym banku hipotecznego) nie mogą prowadzić do tego, że bank powierzający stałby się jedynie skrzynką odbiorczą. 

Należy podkreślić, że poluzowanie reżimu outsourcingu dla banków hipotecznych, choć stanowi zachętę do „uelastycznienia” współpracy z bankiem-matką musi być bezpieczne i zapewniać odpowiednią stabilność i odporność prowadzonej działalności outsourcera i insourcera, bez uszczerbku dla ciągłości działalności, spełniania wymogów regulacyjnych czy niezawodności usług świadczonych na rzecz klientów. Zastosowanie mają zatem w tym przypadku wymogi Wytyczny EBA ws. outsourcingu (EBA/GL/2019/02), w szczególności w zakresie przeprowadzania odpowiednich analiz i wymogów w odniesieniu do funkcji krytycznych lub istotnych, które mieć będą zastosowanie w tym konkretnym przypadku. 

Ponadto, nowelizowane przepisy ustawy jasno wskazują, że bank hipoteczny będzie w pełni odpowiedzialny za zobowiązania wynikające z powierzanych do banku-akcjonariusza czynności. Ze względu na istotne znaczenie powierzanych czynności utrzymany zostaje w tym specyficznym przypadku wymóg powiadomienia Komisji Nadzoru Finansowego (mimo, iż podmiotem świadczącym usługi jest bank, o czym mowa poniżej) i możliwość zgłoszenia przez KNF sprzeciwu co do zawarcia umowy outsourcingowej. Wskazano 2 kluczowe przesłanki sprzeciwu ze strony KNF.
 

• Pierwsza dotyczy obiektywnej sytuacji, w której bank świadczący usługę na rzecz banku hipotecznego byłby w trakcie realizacji planu naprawy lub wystąpiły okoliczności uzasadniające wdrożenie planu naprawy, jak również w przypadku zastosowania przez KNF wobec banku środków nadzorczych wskazanych w art. 142 ust 3 ustawy Prawo bankowe.
  
  
• Druga przesłanka dotyczy  oceny KNF, na ile powierzenie wykonywania przedmiotowych czynności mogłoby zagrozić stabilnemu zarządzaniu bankiem hipotecznym, w tym „wpływałoby negatywnie na bezpieczne i prawidłowe wykonywanie powierzonych czynności, a także bezpieczeństwo emitowanych listów zastawnych”. Zasady takiej oceny nie zostały doprecyzowane, ale można mieć na uwadze np. ocenę BION dla banku-matki, jakość zarządzania, podejmowane działania nadzorcze i ocenę gotowości świadczenia takiej usługi przez bank-matkę, biorąc pod uwagę zasoby, zdolności operacyjne i techniczne. 
   

Biorąc pod uwagę dzisiejsze uwarunkowania rynkowe i pierwszą z ww. przesłanek sprzeciwu KNF, można uznać, że nowe rozwiązania w zakresie outsourcowania procesów z obszaru zarządzania ryzkiem czy audytu wewnętrznego byłyby otwarte dla 4 z 5 banków hipotecznych działających obecnie w Polsce.

Wprowadzone zmiany należy ocenić pozytywnie, pozwolą one od nowa ułożyć relacje pomiędzy bankami hipotecznymi a uniwersalnymi w grupach bankowych, co może sprzyjać optymalizacji procesów i docelowo zwiększeniu efektywności funkcjonowania banków hipotecznych przy zachowaniu ich podstawowej  i unikalnej funkcji – emitowania listów zastawnych.

W uzasadnieniu powyższych zmian dotyczących banków hipotecznych ustawodawca przyznaje, że 

Podoutsourcing szeroko dostępny (ale pod kontrolą)

Dotychczas na gruncie polskim możliwości dalszego podoutsourcowania czynności powierzanych przez banki (tzw. stronom czwartym) były istotnie ograniczone. Podzlecanie czynności były możliwe w przypadku tzw. outsourcingu awaryjnego (w następstwie siły wyższej) oraz w przypadku czynności służących realizacji głównego świadczenia po uzyskaniu zgody banku.  W świetle nowych uwarunkowań przewidzianych w nowelizacji ustawy Prawa bankowego, możliwe staje się powierzenie przez dostawcę usługi stronie czwartej czynności określonych w umowie outsourcingowej zawartej z bankiem, po uzyskaniu zgody banku (zgoda może mieć charakter szczegółowy lub ogólny). Katalog podzlecanych czynności został więc otwarty.

Powyższe zmiany mają na celu uproszczenie zasad podoutsourcingu w celu dostosowania ich do Wytycznych EBA w sprawie outsourcingu (EBA/GL/2019/02) na poziomie UE. Warto przypomnieć, że Wytyczne EBA wskazują specyficzne wymogi, jeśli bank dopuszcza podoutsourcing funkcji krytycznych lub istotnych. Wśród tych wymogów wskazuje się m.in. aby umowa określała zobowiązanie dostawcy usług do informowania banku o planowanym podoutsourcingu lub istotnych zmianach w tym zakresie, w takim czasie, aby możliwe było przeprowadzenie oceny ryzyka przez bank. Ponadto, bank powinien zapewnić sobie prawo do rozwiązania umowy w przypadku nieuzasadnionego podoutsourcingu, np. gdyby dostawca podzlecił czynności bez uprzedniego powiadomienia banku. Wytyczne EBA wskazują również okoliczności, które banki powinny wziąć pod uwagę przy wyrażeniu zgody na podoutsourcing, warunkując wydanie zgody od zobowiązania podwykonawcy do:

• przestrzegania prawa, wymogów regulacyjnych i zobowiązań umownych,
• zapewniania bankowi i organowi nadzoru odpowiednich praw dostępu i kontroli,
• zapewniania odpowiedniego nadzoru przez dostawcę usługi nad pomiotami czwartymi (poddostawcami) zgodnie z zasadami określonymi przez bank.

Gdy dostawcą usług jest inny bank…

Za wyjątkiem opisanego powyżej przypadku banku hipotecznego i banku będącego jedynym jego akcjonariuszem, nowe zasady outsourcingu znoszą obowiązek powiadamiania Komisji Nadzoru Finansowego o powierzeniu „innych czynności” w sytuacji, kiedy dostawcą usług jest inny bank, instytucja kredytowa lub dostawca usług płatniczych. Wskazano, że tacy dostawcy usług mają szczególny status jako pomioty nadzorowane, w związku z czym nie jest uzasadnione zastosowanie tych samych wymogów, co w przypadku innych dostawców usług. Uproszczenie to dotyczy również przypadku outsourcingu awaryjnego.