II kwartał 2023 w ryzyku kredytowym: wyniki ECL banków

Analizując sprawozdania finansowe banków, możemy poczynić następujące obserwacje na temat ryzyka kredytowego w sektorze bankowym:

• Niekorzystne uwarunkowania gospodarcze nie miały dotychczas bezpośredniego przełożenia na wskaźnik NPL w sektorze, który w 2023 roku nie zmienił się istotnie: w czerwcu 2023 osiągnął poziom 5,56% względem 5,51% na koniec 2022 roku (dotyczy ekspozycji wobec sektora niefinansowego). Zauważalne jest jednak zatrzymanie występującego w poprzednich latach trendu spadkowego, który był efektem aktywnego zarządzania portfelem ze strony niektórych banków – zarówno pod względem dążenia do poprawy jakości udzielanych kredytów, jak i redukcji bieżącego portfela niepracującego (sprzedaży wierzytelności). Potencjalnie istotne znaczenie na podejście banków do portfela NPL mogło mieć też stanowisko KNF w kontekście uzależnienia polityki dywidendowej od poziomu wskaźnika NPL.
   

• Po stabilizacji poziomu pokrycia odpisami dla kredytów pracujących w całym sektorze w 2021 roku (powrót do stanu sprzed pandemii), od początku 2022 roku obserwuje się pogorszenie w tym zakresie (wzrost o 23% od początku 2022 roku), co jest tłumaczone przede wszystkim przez sytuację makroekonomiczną i pogorszenie koniunktury gospodarczej.
   

• Istotnie wzrósł udział koszyka 2 w sektorze mikroprzedsiębiorstw. Stanowi to kontynuację trendu zachodzącego od początku pandemii – udział koszyka 2 w tym portfelu wzrósł niemal dwukrotnie względem stanu na grudzień 2019.
   

• Dane wskazują również na odwrócenie pozytywnego trendu w kontekście udziału koszyka 2 w ekspozycjach segmentu MŚP. W pierwszej połowie 2023 r. udział ten wzrósł o ok. 8%.
   

• Wzrost pokrycia odpisami jest tylko częściowo uzasadniony wzrostem udziału koszyka 2, który dla całego sektora charakteryzuje się umiarkowanym wzrostem (ok. 8% od początku 2022 roku). Należy zatem wnioskować, że zmiany w poziomie pokrycia odpisami wynikają przede wszystkim z ogólnego wzrostu oczekiwanych strat kredytowych poprzez parametry ryzyka kredytowego, jak i komponenty dot. przyszłości (forward looking information, FLI).
   

• W ramach całego sektora występują bardzo istotne rozbieżności zarówno w poziomach, jak i dynamice odpisów. Mogą one wynikać z różnic w założeniach dot. sytuacji makroekonomicznej, ale również istotnie różnych założeń modeli statystycznych uwzględniających FLI. W szczególności, uwzględnienie w modelach FLI istotnego w ostatnim czasie elementu stopy procentowej jest utrudnione z uwagi na brak obserwacji historycznych oddających obecną sytuację. Dodatkowo w portfelach hipotecznych, które stanowią istotny udział portfeli banków, efekt wysokich stóp procentowych został tymczasowo skompensowany przez  wakacje kredytowe, które weszły w życie z końcem lipca 2022.

W najbliższych okresach należy się spodziewać utrzymania niekorzystnych uwarunkowań, w których będą zmuszone funkcjonować polskie banki – wysokiej inflacji i spowolnienia gospodarczego, a także dynamicznych i trudnych do przewidzenia zmian geopolitycznych. Z pewnością będą one miały istotny wpływ na poziom akcji kredytowej oraz rentowność sektora. Jednocześnie bezprecedensowy charakter tych wydarzeń utrudnia kwantyfikację oraz projekcję ich wpływu na portfele kredytowe.

W kontekście raportowania na kolejne okresy identyfikujemy następujące obszary, które będą wymagały szczególnej uwagi:

• Uwzględnienie czynników makroekonomicznych w sytuacji braku reprezentatywnych obserwacji historycznych,

• Sytuacja zarówno gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorców, w obliczu utrzymujących się wysokiej inflacji oraz stóp procentowych,

• Specyficznie dla portfeli kredytów hipotecznych, istotną niewiadomą pozostaje, na ile ustawowe wakacje kredytowe ograniczyły ryzyko strat kredytowych, a na ile stanowią jedynie przesunięcie ryzyka w czasie, a także jakie rozwiązania ugruntują się w kontekście kredytów w CHF i jak wpłyną one na jakość portfeli kredytowych banków, których ta kwestia dotyczy. 

• Potencjalnie istotnym aspektem w kontekście kredytów w CHF w niektórych z banków może być chęć uwzględnienia rezerwy frankowej w ramach standardu MSSF 9, co w rezultacie może doprowadzić do spadku wartości bilansowej oraz poziomu odpisów na ryzyko kredytowe tych portfelach – analizując przyszłe sprawozdania finansowe, należy ten element mieć na uwadze.