Imperatyw CFO – w jaki sposób odważni CFO mogą przeformułować swoją rolę aby poprawić wyniki ich organizacji?

Ponad trzy czwarte (78%) respondentów twierdzi, że "skuteczne równoważenie kompromisów między priorytetami krótkoterminowymi i długoterminowymi jest ważnym wyzwaniem dla liderów finansowych".

Podobny odsetek ankietowanych (76%) twierdzi również, że obecne trudne otoczenie rynkowe wpływa na zwiększenie presji wywieranej na liderów finansowych, aby poprawiali oni efektywność kosztową i osiągali krótkoterminowe cele w zakresie maksymalizacji zysków. W odpowiedzi, prawie wszyscy ankietowani liderzy finansowi (90%) planują zmniejszyć lub wstrzymać wydatki w różnych obszarach, od marketingu po rozwój pracowników, mimo że niektóre z tych obszarów są ich priorytetami długoterminowymi.

Co zaskakujące, połowa respondentów (50%) twierdzi, że realizuje krótkoterminowe cele w zakresie zysków, ograniczając finansowanie w obszarach, które są również uważane za priorytety długoterminowe. Badanie wykazało, że programy ESG są najbardziej narażone na cięcia tego typu, a 37% uczestników badania stwierdziło, że ich organizacja planuje zmniejszyć lub wstrzymać wydatki w ciągu najbliższych 12 miesięcy, pomimo uznania ESG za priorytet długoterminowy. Dyrektorzy finansowi powinni jednak ostrożnie podchodzić do cięcia wydatków w tym obszarze, biorąc pod uwagę znaczenie zrównoważonego rozwoju w budowaniu długoterminowej wartości. Z kolei koszty łańcucha dostaw są najmniej narażone na cięcia (24% respondentów), co sugeruje, że niedawne zakłócenia doprowadziły do nadania priorytetu kwestiom związanym z odpornością łańcucha dostaw.

Podejmowanie skutecznych decyzji i dokonywanie słusznych wyborów między realizacją krótkoterminowych wyników finansowych a długoterminowymi priorytetami może nieść ze sobą różne konsekwencje. W obszarach od właściwego nadzoru po zaawansowaną analitykę, która wspiera znajdowanie kompromisowych rozwiązań. Dyrektorzy finansowi powinni uaktualniać swoje strategie i poprawiać wskaźniki wydajności, aby odzwierciedlić zmieniające się okoliczności, zachowując jednocześnie  długoterminową wizję osiągania wyznaczonych celów. 

Co skłania Dyrektorów finansowych do dokonywania cięć w tych obszarach?

CEO i kadra wyższego szczebla wywierają największą presję na dokonywanie krótkoterminowych cięć w długoterminowych obszarach priorytetowych firm wbrew oczekiwaniom inwestorów aktywistów i inwestorów instytucjonalnych.

 Skuteczne równoważenie krótkoterminowych potrzeb z osiąganiem długoterminowej wartości dodanej może wymagać współpracy i zaufania między liderami finansowymi a kierownictwem firm. Napięcia i nieporozumienia mogą jednak niweczyć ten wspólny wysiłek - 67% ankietowanych liderów finansowych twierdzi, że w ich zespołach kierowniczych występują napięcia i nieporozumienia dotyczące sposobów znalezienia równowagi między priorytetami krótkoterminowymi i długoterminowymi.

Pełnienie tej roli będzie prawdopodobnie wymagało od dyrektora finansowego zdobycia zaufania oraz umiejętności dyskusji z CEO i władzami spółek. Badanie DNA CFO 2023 sugeruje jednak, że nie wszyscy liderzy finansowi są skłonni do permanentnego wyrażania swoich opinii. Mniej niż jedna trzecia respondentów (32%) "zawsze" zabiera głos, gdy ich opinia różni się od przyjętego konsensusu, a tylko 30% respondentów "zawsze" zdecydowanie kwestionuje pogląd kierownictwa, tylko gdy nie zgadzają się z nim w kluczowych kwestiach.

Aby pomóc w zarządzaniu oczekiwaniami interesariuszy i lepszym komunikowaniu procesu decyzyjnego niezbędne może być solidne raportowanie wyników finansowych. Dyrektorzy finansowi i ich zespoły finansowe mogą odegrać ważną rolę w tym procesie integrując ujawnianie informacji o ESG z udoskonalonym modelem sprawozdawczości korporacyjnej. Proces ten mógłby wypełnić lukę zidentyfikowaną w badaniu EY Global Corporate Reporting and Institutional Investor Survey. Znacząca liczba ankietowanych inwestorów (80%) stwierdziła, że wiele firm nie potrafi odpowiednio uzasadnić długoterminowych inwestycji w zrównoważony rozwój.

Ponadto dyrektor finansowy może rozstrzygać konflikty i starać się równoważyć priorytety krótko- i długoterminowe. Może wnieść cenne wskazówki w procesie podejmowania decyzji, zmierzać w kierunku  osiągania kompromisów, promować ich zawieranie wśród kadry kierowniczej i pomóc w dostosowaniu podejmowanych decyzji do długoterminowej strategii organizacji.

Dyrektorzy finansowi regularnie nadają priorytet rozwojowi cyfrowemu funkcji finansowych, aby wspierać zrównoważony i długoterminowy wzrost, co dodatkowo podkreśla, że analizy danych nabierają istotnego znaczenia w kształtowaniu przyszłości finansów jako strategicznego partnera biznesowego. Funkcja finansowa powinna być w stanie efektywnie przetwarzać, analizować i wizualizować duże ilości danych z różnych źródeł z dużą prędkością. Aby osiągnąć ten cel, dyrektorzy finansowi powinni opracować ambitną strategię analizy danych dostosowaną do ich wizji przyszłości. Powinni jednak zachować równowagę między ryzykiem, a zapewnieniem swoim zespołom finansowym swobody wprowadzania innowacji i eksperymentowania z analityką danych.

Co ciekawe, ten ostatni został uznany jako najmniej ważny z priorytetów związanych z transformacją finansową. Dyrektorzy finansowi powinni jednak rozważyć nadanie tej kwestii priorytetu wraz z podjęciem inicjatyw cyfrowych dotyczących analizy danych, aby pomóc w przeprowadzeniu udanej transformacji. Deirdre Ryan, EY Global Finance Transformation Leader, mówi: "Dyrektorzy finansowi powinni wybrać najlepszych ludzi do przeprowadzenia transformacji finansowej. Niestety, nie zawsze tak się dzieje ponieważ wiedzą, że ludzi, którzy powinni ja napędzać, nie chcą wyłączać z ich codziennej pracy".

Z kolei ponad trzy czwarte (77%) dyrektorów finansowych ankietowanych w ramach ostatniego badania przeprowadzonego we współpracy EY i Saïd Business School Uniwersytetu Oksfordzkiego twierdzi, że w ciągu ostatnich pięciu lat doświadczyło co najmniej jednej transformacji, która nie przyniosła oczekiwanych wyników.  Wielu dyrektorów finansowych może nie dostrzec znaczenia poparcia otrzymanego ze strony zespołu przy prowadzeniu udanych transformacji, a wielu nie zapewnia wystarczającego wsparcia, aby poradzić sobie z psychiczną i emocjonalną presją spowodowaną przez wdrażanie tego typu programów.

Badania wskazują również, że liderzy działów finansowych podejmujących odważne działania są bardziej efektywni w zarządzaniu stresem i presją wśród swoich pracowników. Nadając priorytet sześciu kluczowym aspektom, które umieszczają ludzi w centrum transformacji, mogą ponad dwukrotnie zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu z 28% do 73%. Rozpoznanie i zajęcie się ludzkim aspektem transformacji może być zatem ważne dla dyrektorów finansowych, którzy dążą do efektywnych zmian organizacyjnych.

Tylko 16% ankietowanych dyrektorów finansowych określa swoją funkcję finansową jako najlepszą w swojej klasie. Pomimo znacznych możliwości do poprawy tylko 14% dyrektorów finansowych wprowadza odważne, całościowe zmiany w tym zakresie. Wspomniane 14% dyrektorów finansowych jest 1,4 razy bardziej skłonnych wierzyć, że mają dziś ponadprzeciętną lub najlepszą funkcję finansową i jest 1,7 razy bardziej skłonnych wierzyć, że będą najlepsi po przeprowadzeniu procesu transformacji, w porównaniu z tymi, którzy dążą w tym względzie do bardziej stopniowych zmian.

W celu równoważenia awersji do ryzyka z ambitna wizją działu finansów,  dyrektorzy finansowi powinni precyzyjnie zdefiniować role i obowiązki oraz w przejrzysty sposób określić struktury zarządzania. Może to pomóc we wspieraniu kultury bezpiecznego eksperymentowania („natychmiastowej porażki”) aby uchwycić i wykorzystać możliwości, które przy innym nastawieniu („bez niespodzianek”) mogłyby zostać przegapione. Z kolei zdefiniowanie pojęcia „natychmiastowej porażki” będzie ważne, aby pracownicy rozumieli kwestie dopuszczalnej elastyczności przy jednoczesnym realizowaniu celów związanych z oczekiwaną wydajnością pracy ujętej w skali makro.

Grupa Dyrektorów finansowych i liderów finansowych wyższego szczebla, którzy wprowadzają odważniejsze zmiany jest bardziej skoncentrowana na realizacji konkretnych priorytetów w następujących obszarach:

• Kultura organizacyjna: Czterdzieści dziewięć procent respondentów z odważnej kohorty priorytetowo traktuje zmianę kultury pracy swojego zespołu finansowego, w porównaniu do 32% pozostałych ankietowanych.
• Technologia i analityka: Grupa dyrektorów finansowych podejmujących odważne działania kładzie większy nacisk na zmiany technologiczne jako priorytet transformacji finansów, przy czym 44% respondentów z tej grupy traktuje je priorytetowo w porównaniu z 36% pozostałych respondentów. Priorytetem jest dla nich również zaawansowana analityka, na której skupia się 36% badanych, w porównaniu do 26% pozostałych.
• Przywództwo i następne pokolenie: Grupa dyrektorów finansowych podejmujących odważne działania w większym stopniu koncentruje się na rozwijaniu umiejętności przywódczych i dbaniu o następne pokolenie liderów finansowych, przy czym 30% respondentów traktuje ten aspekt priorytetowo, w porównaniu do 22% pozostałych respondentów badania. Ponadto, „odważna”  część dyrektorów finansowych czyni znaczne postępy w kluczowych obszarach, takich jak identyfikacja talentów o wysokim potencjale i wdrażanie planów sukcesji.

Badanie wskazuje, że 84% respondentów uznaje rolę dyrektora finansowego za bardzo wymagającą, ale jednocześnie twierdzi, że nigdy nie było bardziej ekscytującego czasu na sprawowanie tej funkcji. Oznacza to wzrost z 76% w porównaniu z badaniem EY DNA of the CFO Survey z 2020 r. (pdf). Wielu liderów finansowych postrzega obecnie swoją rolę jako krok na drodze do objęcia funkcji CEO zdobywając cenne doświadczenia wymagane w tej roli. Trend ten pokazuje prestiż związany z piastowaniem stanowiska dyrektora finansowego w kontekście posiadanych ambicji zawodowych i cech przywódczych. Wielu liderów finansowych postrzega obecnie swoją rolę jako krok na drodze do objęcia funkcji CEO zdobywając  cenne doświadczenia wymagane w tej roli. Trend ten pokazuje prestiż związany z piastowaniem stanowiska dyrektora finansowego w kontekście posiadanych ambicji zawodowych i cech przywódczych.

Aspiracja wielu dyrektorów finansowych do roli CEO wiąże się z kilkoma kluczowymi kwestiami:

Nowe umiejętności i zdolności przywódcze

Dyrektorzy finansowi zidentyfikowali dwa główne wyzwania w realizacji swoich priorytetów jako "znalezienie czasu na budowanie wiedzy i doświadczenia poprzez pozyskiwanie zewnętrznej wiedzy specjalistycznej i czerpanie z mądrego  przywództwa" (37% respondentów) oraz "zarządzanie szerokim zakresem obowiązków operacyjnych, w tym IT i HR" (34% respondentów).

Wyzwania te mogą być ze sobą powiązane. W miarę jak dyrektorzy finansowi rozszerzają swoje obowiązki operacyjne powinni równolegle zdobywać wiedzę wykraczającą poza dziedzinę finansów zdobywając nowe umiejętności w obszarze HR i marketingu. Jednak ograniczenia czasowe mogą im to utrudnić.

Zmieniające się oczekiwania obejmują również poszerzanie ich wiedzy w nowych obszarach, a dwie trzecie liderów finansowych dostrzega gotowość firm do zatrudniania dyrektorów finansowych z ograniczonym doświadczeniem w finansach. Podkreśla to zmianę oczekiwań kompetencyjnych w kierunku strategicznego i inspirującego przywództwa ponad wyłącznie specjalistyczną wiedzą domenową, sygnalizując swego rodzaju oderwanie od tradycyjnego postrzegania roli dyrektora finansowego.

Badanie podkreśla również znaczenie inteligencji emocjonalnej jako niezbędnej w tym zawodzie. Zgodnie z wynikami badania, najważniejszą umiejętnością lub atrybutem oczekiwanym od odnoszących sukcesy dyrektorów finansowych w ciągu najbliższych pięciu lat jest "wysoko rozwinięta inteligencja emocjonalna i doświadczenie w "kwestiach ludzkich", takich jak różnorodność i dobrostan”. Oceniając potencjalne talenty pracownicze w swoich zespołach, dyrektorzy finansowi powinni priorytetowo traktować osoby wykazujące się inteligencją emocjonalną i wysokimi umiejętnościami interpersonalnymi, zwłaszcza gdy rozpoczynają oni transformację finansów przedsiębiorstw.

Niedawno podjęta współpraca badawcza między EY a Saïd Business School Uniwersytetu Oksfordzkiego, wskazuje, że wielu dyrektorów finansowych nie zapewnia wystarczającego wsparcia swoim pracownikom, aby sprostać presji psychicznej i emocjonalnej spowodowanej przez wdrażanie programów transformacji.

Nowa generacja dyrektorów finansowych

Obecni dyrektorzy finansowi powinni priorytetowo traktować rozwój następnej generacji liderów. Badanie uzmysławia, że dzisiejsi liderzy finansowi, którzy odważnie transformują podległy im obszar, traktują rozwój przywództwa jako integralną część strategii dotyczącej ich wizji funkcji finansowej.