Odpowiedzi na pytania dotyczące odpowiedzialności członków zarządu za rozliczenia podatkowe. Cz. II

Publikujemy odpowiedzi ekspertów EY na pytania uczestników webcastu dotyczącego odpowiedzialności członków zarządu za rozliczenia podatkowe. Wyjaśniamy m.in. czy zapis w statucie spółki, mówiący o wyłączeniu odpowiedzialności majątkowej członków jej zarządu, skutecznie wyłącza tę odpowiedzialność, oraz czy organy skarbowe są uprawnione do zablokowania osobistych rachunków bankowych członków zarządu.

Ostatnie zmiany regulacyjne, jak również zaostrzenie praktyki stosowania już obowiązujących przepisów przez sądy administracyjne i organy podatkowe, mające na celu zagwarantowanie prawidłowości rozliczeń podatkowych, doprowadziły do bezprecedensowego wzrostu ryzyka majątkowego i osobistego dla członków zarządu spółek. W związku z tymi zmianami w listopadzie 2019 r. w trakcie bezpłatnego szkolenia online „Odpowiedzialność majątkowa i osobista członków zarządu za rozliczenia podatkowe – nowa perspektywa” eksperci EY omówili szczegółowo ryzyka związane z odpowiedzialnością osobistą i majątkową członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki. Wskazali również metody pozwalające na ich ograniczenie.

Pierwszą część odpowiedzi ekspertów EY na najczęściej pojawiające się pytania uczestników webcastu opublikowaliśmy TUTAJ. Kolejne pytania i odpowiedzi znajdują się poniżej.

Czy spotkali się Państwo z przypadkami obejmowania odpowiedzialnością subsydiarną członków zarządu spółki, którzy są cudzoziemcami i nie są zatrudnieni w tej spółce?

Przepis art. 116 par. 1 Ordynacji Podatkowej nakłada na organ podatkowy obowiązek prowadzenia postępowania w przedmiocie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki kapitałowej wobec wszystkich osób mogących ponosić taką odpowiedzialność. Na podstawie tego przepisu, odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki kapitałowej spoczywa na członkach jej zarządu, przy czym członkowie zarządu będący cudzoziemcami odpowiadają za zaległości podatkowe spółki na równi z obywatelami polskimi. Potwierdzamy, że prowadzenie postępowań wobec cudzoziemców będących aktualnie lub w przeszłości członkami zarządu polskich spółek kapitałowych jest częstą praktyką organów skarbowych.

Czy zapis w statucie spółki, mówiący o wyłączeniu odpowiedzialności majątkowej członków jej zarządu, skutecznie wyłącza tę odpowiedzialność?

Odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe spółki regulują przepisy rozdziału 15 Ordynacji Podatkowej. Postanowienia wewnętrznego statutu spółki nie mogą modyfikować zasad stanowionych przez ustawę, w związku z czym taki zapis nie może skutecznie wyłączyć odpowiedzialności członków jej zarządu (choć może mieć istotne znaczenie z perspektywy tzw. roszczenia regresowego, z którym były członek zarządu może wystąpić wobec spółki).

Czy Amerykanin może odpowiadać za zaległości podatkowe polskiej spółki, w której był w przeszłości członkiem zarządu, jeżeli obecnie mieszka w Stanach?

Przepis art. 116 Ordynacji Podatkowej nie wyklucza odpowiedzialności cudzoziemców za zaległości podatkowe. Amerykanin, będący w przeszłości członkiem zarządu spółki, może być zatem pociągnięty do odpowiedzialności na równi z obywatelami polskimi. Przebywanie osoby fizycznej odpowiedzialnej za zaległość podatkową za granicą nie stoi również na przeszkodzie skierowaniu wobec niej egzekucji.

Czy prokurent spółki kapitałowej, będący jednocześnie głównym księgowym, może być pociągnięty do odpowiedzialności majątkowej?

W podanych okolicznościach należy rozważyć dwa potencjalne źródła odpowiedzialności prokurenta, będącego jednocześnie głównym księgowym spółki kapitałowej.

Odpowiedzialność na gruncie przepisów Ordynacji Podatkowej – przepisy rozdziału 15 Ordynacji Podatkowej nie wskazują prokurenta ani księgowego jako osoby, którą można by pociągnąć do odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki na zasadach odpowiedzialności podatkowej osób trzecich za zaległości podatkowe.

Odpowiedzialność karnoskarbowa – zgodnie z art. 9 par. 3 KKS, za przestępstwa lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca także ten, kto m.in. na podstawie decyzji właściwego organu (w tym – organu spółki), umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby prawnej. Prokurenta w spółkach kapitałowych powołuje się uchwałą zarządu, niewątpliwie będzie on zatem mógł ponosić odpowiedzialność karną skarbową na zasadach określonych w tym przepisie. To samo tyczy się księgowego, zatrudnionego w spółce i zajmującego się jej sprawami finansowymi m.in. na podstawie umowy.

Czy organy są uprawnione do zablokowania osobistych rachunków bankowych członków zarządu?

Egzekucja wierzytelności z rachunków bankowych stanowi jeden ze środków, jakimi dysponują organy na podstawie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W praktyce oznacza to ograniczenie prawa dłużnika do dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku do wysokości egzekwowanego uszczuplenia. Zgodnie z art. 116 par. 1 Ordynacji Podatkowej, za zaległości podatkowe spółki kapitałowej odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Z kolei na mocy art. 109 par. 1 Ordynacji podatkowej, do odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe odpowiednio stosuje się art. 29 Ordynacji Podatkowej, na gruncie którego odpowiedzialność podatnika pozostającego w związku małżeńskim za zobowiązania podatkowe obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. W podanym stanie faktycznym, zakładając istnienie małżeńskiej wspólności majątkowej, organy skarbowe mogą zablokować środki znajdujące się również na koncie współmałżonka, do wysokości dłużnej należności.

Alert przygotowali: Tomasz Rolewicz (Associate Partner) i Marcin Węgrzyński (Manager)