Wsparcie dla inwestycji związanych z energią i środowiskiem

Program będzie skupiał się na realizacji między innymi priorytetu zazielenianie przedsiębiorstw, w którym finansowanie dedykowane jest m.in.:

• inwestycjom w zwiększanie efektywności energetycznej przedsiębiorstw z wykorzystaniem instrumentów mieszanych – kredyt ekologiczny (finansowanie dłużne MŚP oraz przedsiębiorstw typu small mid-caps i mid-caps z udziałem banków komercyjnych oraz bezzwrotne w formie dotacji) – modernizacja infrastruktury, wdrażanie nowych i ulepszonych produktów, usług w powiązaniu ze zmianą procesów umożliwiających redukcję zużycia energii;
• finansowaniu inwestycji przedsiębiorstw zwiększających efektywność energetyczną z wykorzystaniem instrumentu gwarancyjnego - w przypadku MŚP możliwa jest dotacja na koszty oprocentowania jak i pokrycie części kosztów inwestycji.

Forma wsparcia: dotacja, instrumenty zwrotne lub łączące finansowanie zwrotne z dotacjami, dotacje warunkowe (finansowanie o charakterze częściowo zwrotnym).

Intensywność wsparcia: w założeniu do 70 proc. kosztów kwalifikowanych - maksymalny poziom dofinansowania uzależniony jest od konkretnego modułu i lokalizacji projektu.

Łączny budżet programu wynosi ok. 7,9 mld euro, a pierwsze konkursy, zgodnie z aktualnymi informacjami MFiPR zostaną ogłoszone w I kwartale 2023 roku.

    2. Fundusz Modernizacyjny

W ramach Funduszu Modernizacyjnego dostępne będą środki dla przedsiębiorców podejmujących inwestycje związane z szeroko rozumianą zieloną transformacją. W szczególności Fundusz będzie wspierał inwestycje z zakresu:

• wytwarzania i użytkowania energii elektrycznej z OZE;
• poprawy efektywności energetycznej - z wyjątkiem efektywności energetycznej wskutek wytwarzania energii przy wykorzystaniu stałych paliw kopalnych;
• magazynowania energii i modernizacji sieci energetycznych, w tym rurociągów należących do systemów ciepłowniczych, sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększenia połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi;
• wspierania sprawiedliwych przemian w regionach uzależnionych od węgla, tak aby ułatwić pracownikom zmianę miejsca zatrudnienia oraz zdobywanie nowych i specjalistycznych umiejętności, wspierać edukację, inicjatywy zatrudnieniowe i start-upy;
• efektywności energetycznej w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów.

W ramach Funduszu Modernizacyjnego duże przedsiębiorstwa mogą liczyć na wsparcie dla „zielonych” inwestycji takich jak np.:

• wysokosprawna kogeneracja – finansowana w obecnie trwającym naborze;
• odnawialne źródła energii, efektywność energetyczna, dekarbonizacja i zmniejszenie zużycia zasobów surowców pierwotnych wykorzystywanych do produkcji – w ramach planowanego naboru.

Planowany nabór dostępny jest dla wybranych sektorów energochłonnych, przy zużyciu energii przez instalację energochłonną w wymiarze min. 250 GWh/rok (zarówno energii elektrycznej, jak i gazu, koksu itp.). Budżet programu wynosi 4 mld złotych. Wnioski można składać w trybie ciągłym od 4 listopada 2022 r. do 22 grudnia 2023 r. (lub do wyczerpania środków).

Forma wsparcia: preferencyjna pożyczka z możliwym częściowym umorzeniem - może ono wynosić do 40 proc. wartości pożyczki.

Intensywność wsparcia: od 5 mln zł do 300 mln zł (oprocentowanie: WIBOR 3M, nie mniej niż 1,5  proc. w skali roku).

    3. Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS)

FEnIKS to największy program krajowy w całej Unii Europejskiej przeznaczony na realizację inwestycji związanych z klimatem i środowiskiem. Będzie się on skupiał na realizacji celów tzw. Europejskiego Zielonego Ładu, w tym m.in. na:

a)    efektywności energetycznej i zmniejszaniu emisji gazów cieplarnianych, w zakresie:

• OZE, sieci energetycznych i gazowych;
• poprawy efektywności budynków;
• systemów i sieci ciepłowniczych, chłodniczych, magazynów energii;
• wysokosprawnej kogeneracji;
• poprawy efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach.

b)   adaptacji do zmian klimatu, gospodarce wodno-ściekowej, gospodarce odpadami, ochronie przyrody, w zakresie:

• urządzeń wodnych, małej retencji, jak i uzdatniania wody;
• gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) – kompleksowych projektach związanych z gospodarką odpadami komunalnymi, systemów selektywnego zbierania odpadów oraz recyklingu.

c)    zmniejszaniu emisji w transporcie, w zakresie:

• elektromobilności,
• transportu intermodalnego.

Forma wsparcia: dotacja, instrumenty zwrotne lub łączące finansowanie zwrotne z dotacjami, dotacje warunkowe (finansowanie o charakterze częściowo zwrotnym).

Intensywność wsparcia: w założeniu do 85 proc. kosztów kwalifikowanych - maksymalny poziom dofinansowania uzależniony jest od typu i lokalizacji projektu.

Łączny budżet programu wynosi ok. 24 mld euro. Pierwsze konkursy zostaną ogłoszone w I kwartale 2023 roku.

    4. Wsparcie dla inwestycji w OZE a efektywność energetyczna 

WFOŚiGW oraz programy  Ochrona Atmosfery oraz NFOŚiGW w programie Energia Plus.

Przedsiębiorcy mogą zredukować koszty prowadzenia działalności inwestując w odnawialne źródła energii, wysokosprawną kogenerację czy efektywność energetyczną, korzystając np.: z naborów organizowanych przez Wojewódzki Fundusz ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (FOŚiGW) w programie Ochrona Atmosfery (patrz tabela).

W zależności od województwa, pożyczki będą dostępne dla przedsięwzięć z m.in. poniższego zakresu:

• zakupu i montażu instalacji OZE (np. instalacji fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych);
• prac termomodernizacyjnych;
• modernizacji źródeł ciepła, w tym wymiany kotłów węglowych na gazowe, olejowe, elektryczne lub opalane biomasą, bądź zastąpienie ich źródłami o wyższej sprawności wytwarzania ciepła,
• zastosowania wentylacji z odzyskiem ciepła (rekuperacji);
• budowy elektrowni wiatrowych, małych elektrowni wodnych;
• budowy biogazowni oraz wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu,
• modernizacji systemów cieplnych o niskiej sprawności lub złym stanie technicznym, budowie układów wysokosprawnej kogeneracji;
• wprowadzania nowych technologii w zakładach przemysłowych, pozwalających na ograniczenie emisji zanieczyszczeń;
• inwestycje w elektromobilność.

5. Rekompensaty dla przedsiębiorstw energochłonnych za wzrost cen energii elektrycznej i gazu.

Na ukończeniu są prace nad wdrożeniem systemu wsparcia dla podmiotów energochłonnych, rekompensującym wzrost kosztów energii elektrycznej czy gazu ziemnego. System będzie oparty na tzw. unijnych Tymczasowych Ramach Kryzysowych, a wsparcie przyjmie postać bezpośredniej, bezzwrotnej dopłaty. Dokładny termin uruchomienia programu nie jest jeszcze znany i będzie zależeć od terminu wydania stosownej uchwały Rady Ministrów.

Na podstawie Tymczasowych Ram Kryzysowych, wydaje się że warunkiem uzyskania wsparcia będzie wzrost kosztów gazu ziemnego lub energii elektrycznej w okresie od 1 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. o co najmniej 50 proc. względem roku ubiegłego. Ponadto, o wsparcie będą mogły ubiegać się zakłady energochłonne, dla których koszty nabycia energii elektrycznej i gazu wynoszą przynajmniej 3 proc. wartości produkcji lub obrotów (na podstawie sprawozdania finansowego za 2021 r.), bądź 6 proc. wartości produkcji lub obrotów (na podstawie danych finansowych za I połowę 2022 r.).

Beneficjenci: ze wsparcia skorzystać będą mogły najpewniej wybrane sektory takie jak m.in. produkcja metali nieżelaznych, sektor hutniczy i odlewniczy, produkcja szkła, włókien szklanych, ceramicznych kafli i płytek, tworzyw sztucznych w formach podstawowych, nawozów i związków azotowych, papieru i tektury, wydobycie soli, produkcja olejów i tłuszczów, wytwarzanie soli, cukru, słodu, produkcja gazów technicznych, barwników i pigmentów, podstawowych substancji farmaceutycznych, cegieł, dachówek, cementu, ceramicznych wyrobów sanitarnych, wybrane kody z produkcji spożywczej.

Intensywność wsparcia: W podstawowej wersji wsparcie może wynieść do 4 mln EUR. W wersji rozszerzonej, w przypadku podmiotów, którzy doznali spadku zysku operacyjnego, wsparcie może wynieść nawet do 50 lub 150 mln EUR.

Powyższe informacje są aktualne na dzień 7 listopada 2022 roku.

Podsumowanie

Zielona transformacja i inwestycje poprawiające efektywność energetyczną przedsiębiorstw. To plan na szeroką ofertę dofinansowań w latach 2021 – 2027. Takie wsparcie jest odpowiedzią na wysokie ceny surowców energetycznych na świecie., które wpływają na działalność gospodarczą wielu przedsiębiorstw. Program FENG, Fundusz Modernizacyjny, Program FEnIKS, wsparcie dla inwestycji w OZE czy rekompensaty dla przedsiębiorstw energochłonnych za wzrost cen energii elektrycznej i gazu. To przykłady inicjatyw wspierających inwestycje związane z energią i środowiskiem. 

Tekst został opublikowany w Rzeczpospolitej w dn. 27.10.2022 r.