Długie tradycje i debiuty
Japońska korporacja Takenaka jest najstarszym przedsiębiorstwem rodzinnym ujętym w Indeksie – działa już od 412 lat. Ponad stuletnia historia dotyczy 31 proc. opisywanych firm. Większość z nich (57 proc.) znajduje się w Europie, z czego aż 25 proc. operuje w Niemczech. Nasi zachodni sąsiedzi są siedzibą najstarszej europejskiej spółki notowanej w rankingu – firmy naukowo-technologicznej Merck KGaA. Niemcy, jako liderzy w sektorze przedsiębiorstw rodzinnych w Europie, zajmują drugie miejsce w rankingu pod względem liczby podmiotów (78), wysokości przychodów (1,13 bln USD) i liczby pracowników (3,35 mln). Dodatkowo niemiecki detalista Schwarz Group oraz BMW znajdują się
w pierwszej szóstce największych firm rodzinnych na świecie.
Choć wiele organizacji ma wielopokoleniowe tradycje, nie oznacza to, że w Indeksie nie pojawiają się debiutanci. W najnowszym badaniu stanowią oni 7 proc. wszystkich podmiotów. Szczególnie rosną w siłę europejskie przedsiębiorstwa rodzinne, które stanowią 35 proc. nowych firm rodzinnych w Indeksie, choć równolegle widać rosnące znaczenie firm rodzinnych z Azji. Debiutanci działają głównie w sektorze produkcyjnym, co wskazuje na jego odrodzenie po latach kryzysu gospodarczego.
Co ważne, są one najczęściej spółkami publicznymi – 62 proc. z nich jest notowanych na giełdzie. Z biegiem lat proporcje firm z zestawienia zmieniają się na korzyść spółek giełdowych – obecnie rozproszony akcjonariat ma już 260 z 500 firm w zestawieniu, podczas gdy pierwszy ranking, z 2017 r., miał dokładnie odwrotne proporcje – większość firm była poza obrotem giełdowym.
Kadra zarządzająca
Odnoszące sukcesy przedsiębiorstwa rodzinne są postrzegane jako zwinne i innowacyjne, w obszarze biznesowym i kultury organizacyjnej. Zwiększenie różnorodności na stanowiskach kierowniczych może być jednym z wyzwań, ponieważ jedynie w 29 firmach (niecałe 6 proc. wszystkich przebadanych podmiotów) kobieta pełni funkcję CEO. Jest to niewielki wzrost w porównaniu do roku 2021, kiedy to 27 przedsiębiorstw rodzinnych było kierowanych damską ręką. Dla porównania, jedynie 4,8% firm z listy Fortune Global 500 było zarządzanych przez kobiety.
W rankingu ujawnia się również inna tendencja – to głównie członkowie rodziny odgrywają aktywną rolę w prowadzeniu biznesu. W przypadku niemal połowy spółek (45 proc.) pełnią oni funkcję prezesa zarządu. Prawie jedna czwarta wszystkich miejsc w zarządzie (23 proc.) jest zajmowana przez członków rodziny. Ponadto w co piątym podmiocie we władzach firmy zasiada przedstawiciel młodszego pokolenia rodziny (osoba w wieku 40 lat lub mniej). Jak wskazuje Indeks EY, średni wiek członka zarządu wynosi 62 lata.
– W firmach rodzinnych coraz ważniejszą kwestią staje się sukcesja, zwłaszcza mając na uwadze coraz większą ilość wielopokoleniowych firm rodzinnych. Chociaż na tle organizacji ujętych w Indeksie EY rodzime przedsiębiorstwa wciąż są relatywnie młode, w wielu przypadkach są wciąż zarządzane przez założycieli lub przy współudziale założycieli. Na przestrzeni najbliższych lat będziemy więc obserwować, w jaki sposób organizacje te ewoluują i czy zostaną przekazane z sukcesem kolejnym pokoleniom. Przełomowym momentem dla funkcjonowania przedsiębiorstw rodzinnych może okazać się długo wyczekiwana ustawa o fundacji rodzinnej. Ma ona pomóc średnim i dużym firmom w Polsce w przeprowadzeniu skutecznej sukcesji i zarządzaniu majątkiem, a także w sposób efektywny podatkowo umożliwić reinwestycje tak aby zachować tworzoną przez założycieli wartość dla przyszłych pokoleń – komentuje Magdalena Kasiarz.