Nowe instytucje reorganizacji spółek – transgraniczne operacje po nowemu i podział przez wyodrębnienie

• Podział przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej, za udziały lub akcje nowych spółek, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej;
• Podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki, tj. przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki lub spółek nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej;
•  Podział przez wydzielenie, tj. przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na nowo zawiązaną spółkę lub spółki za udziały lub akcje spółki lub spółek nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej.

Co ważne, wszystkie powyższe rodzaje podziałów transgranicznych będą mogły być przeprowadzane wyłącznie poprzez przeniesienie aktywów i pasywów spółki dzielonej na spółki nowo zawiązane, z wyłączeniem spółek już istniejących spod regulacji.

Szczególne znaczenie będzie miał podział przez wydzielenie, gdyż może on pozwolić na przeprowadzenie operacji zbliżonej w skutkach do przekształcenia oddziału przedsiębiorcy zagranicznego w spółkę kapitałową, przy zachowaniu sukcesji uniwersalnej praw i obowiązków. Na gruncie dotychczasowych uregulowań nie było to możliwe.

Przewidywane typy podziałów zawierają w sobie regulacje zbliżone do obecnie funkcjonujących rozwiązań w prawie spółek, w ramach procedury połączenia transgranicznego (tj. w zakresie przenoszenia aktywów pomiędzy spółkami w ramach różnych jurysdykcji, zdobywania zaświadczeń itp.). Nowe regulacje będą stanowiły w zasadzie ich odpowiednie odzwierciedlenie.

Nadchodzące zmiany przewidują możliwość przekształcenia spółki kapitałowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej w jedną z wymienionych w Załączniku II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z dnia 14 czerwca 2017 r., podlegającą prawu państwa członkowskiego UE lub państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i mającą siedzibę statutową, zarząd główny lub główny zakład na terenie UE lub państwa-strony umowy o EOG, z jednoczesnym przeniesieniem co najmniej siedziby statutowej do tego państwa.

W ramach zmienianych przepisów, znacznemu rozszerzeniu ulegnie kontrola legalności operacji transgranicznych w postaci instytucji wydawania zaświadczenia o zgodności takiej operacji z prawem polskim (dotychczas obowiązująca na gruncie połączeń transgranicznych).

Rozszerzenie zakresu badania zgodności z prawem operacji transgranicznej, związane z klauzulą nadużycia powoduje, że kontrola ta będzie miała charakter interdyscyplinarny, obejmujący kwestie: rejestrowe, podatkowe, pracownicze i karne. W badanie zgodności nie będzie zaangażowany wyłącznie sąd rejestrowy, lecz również inne wyspecjalizowane organy, m.in. podatkowe.

Zasadniczym sposobem ochrony wierzycieli podczas operacji transgranicznych jest możliwość zwrócenia się o ustanowienie zabezpieczeń w terminie miesiąca od ujawnienia lub udostępnienia planu takiej operacji. Co istotne, wierzyciele powinni uwiarygodnić, że dana operacja transgraniczna wpływa negatywnie na zaspokojenie ich roszczeń, a zabezpieczenia uzyskane od spółki są niewystarczające. Wykonanie zabezpieczenia jest przy tym uzależnione od skuteczności operacji transgranicznej.

Ustawodawca krajowy nie zdecydował się jednocześnie na wprowadzenie przewidzianej dyrektywą unijną możliwości żądania od spółki złożenia oświadczenia o wypłacalności. Nie zdecydowano się również na rozszerzenie dotychczasowych regulacji dotyczących ochrony wierzycieli spółek przeprowadzających krajowe operacje reorganizacyjne.

Podstawowym instrumentem służącym ochronie wspólników głosujących przeciwko danej operacji transgranicznej jest prawo wyjścia ze spółki. Uprawnienie to wiąże się z otrzymaniem wynagrodzenia o wartości równej wartości ich udziałów lub akcji (wynagrodzenie powinno być oszacowane przez niezależnego biegłego). Wspólnicy niezadowoleni z wysokości zaproponowanego wynagrodzenia będą mogli zakwestionować jego adekwatność przed właściwym organem administracyjnym lub sądowym.

Pracownikom przysługiwać będą ogólne uprawnienia ochronne, takie jak możliwość składania uwag do planu operacji transgranicznej i obowiązek sporządzenia sprawozdania dotyczącego jej skutków. Kwestia partycypacji pracowników w spółce powstałej w wyniku operacji transgranicznej uregulowana zostanie w odrębnej ustawie (ustawa o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek – obecnie jest ona na etapie opiniowania).