Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy – zmiany

Specustawa o pomocu obywatelom Ukrainy a zakres uprawnień do wykonywania pracy

Ustawodawca wyłączył możliwość korzystania przez beneficjentów ochrony czasowej z uprawnień wynikających z pełnego dostępu do rynku pracy na podstawie innych przepisów (ustawa o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy). Taka zmiana specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy oznacza, iż osoba posiadająca status ochrony czasowej uzyskuje uprawnienia w zakresie wykonywania pracy jedynie na podstawie przepisów specustawy. Zatem, aby mogła wykonywać pracę musi przebywać legalnie na terytorium Polski a pracodawca powinien powiadomić właściwy dla jego siedziby powiatowy/grodzki urząd pracy o fakcie zatrudnienia obywatela Ukrainy. Powiadomienie powinno zostać złożone w terminie 14 dni od dnia zatrudnienia za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.

Wyłączono również konieczność powiadamiania o zatrudnieniu w przypadku obywateli Ukrainy już pracujących na zasadach ogólnych. Co jeszcze zmieniła nowelizacja specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy?

Ustawodawca zdecydował się również na pominięcie sankcji (grzywny) względem cudzoziemców, o których zatrudnieniu pracodawca nie powiadomił urzędu pracy lub powiadomienie zostało złożone po terminie 14 dni.

Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy a prowadzenie działalności gospodarczej

Usunięto warunki dotyczące finansowych aspektów prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy. Warunek ten nie będzie stosowany do 31 grudnia 2022 r.

Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy a ustalanie rezydencji podatkowej

Do ustawy PIT dodano przepis mający na celu umożliwienie obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, złożenie oświadczenia o przeniesieniu swojego ośrodka interesów życiowych do Polski i uzyskanie statusu polskiego rezydenta podatkowego od pierwszego dnia przyjazdu do RP. Obywatel Ukrainy może złożyć takie oświadczenie np. pracodawcy. Złożenie oświadczenia będzie skutkowało tym, że od pierwszego dnia pobytu na terytorium RP będzie traktowany jak polski rezydent podatkowy. W efekcie będzie mógł korzystać z zasad opodatkowania, ulg i zwolnień podatkowych na równych zasadach z polskimi rezydentami podatkowymi. Z kolei niezłożenie oświadczenia będzie skutkować utrzymaniem statusu nierezydenta podatkowego do czasu spełnienia jednego z warunków wymienionych w art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 

Udzielanie świadczeń pieniężnych i medycznych dla beneficjentów ochrony na podstawie decyzji Rady UE (poza specustawą o pomocy obywatelom Ukrainy)

Ustawodawca przewidział, że świadczenia pieniężne wypłacane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców dla beneficjentów ochrony czasowej na podstawie Decyzji Rady UE będą uzależnione od wysokości dochodu. Informację o wysokości uzyskiwanego dochodu powinien on złożyć wraz z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o korzystaniu ochrony czasowej na terytorium Polski.

Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w treści nowelizacji doprecyzowała również zakres udzielanej pomocy w przedmiocie zakwaterowania, wyżywienia oraz innych świadczeń.

Wprowadzona została możliwość finansowania świadczeń medycznych dla osób, które nie posiadają uprawnienia ochrony czasowej na podstawie Decyzji Rady UE. To kolejna zmiana specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.

Zawieszenie biegu terminów przed wojewodami w sprawach o udzielenie zezwolenia na pobyt

Nowelizacja specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy do 31 grudnia 2022 r. zawiesiła bieg terminów na załatwienie spraw toczących się przed wojewodami. Oznacza to, że w postępowaniach prowadzonych przez wojewodę postępowanie nie rozpoczyna się, a rozpoczęte ulega zawieszeniu na ten okres. Dotyczy to następujących rodzajów postępowań:

1) udzielenia cudzoziemcowi:

• zezwolenia na pobyt czasowy,
• zezwolenia na pobyt stały,
• zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,

2) zmiany:

• zezwolenia na pobyt czasowy i pracę,
• zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji,

3) cofnięcia cudzoziemcowi:

• zezwolenia na pobyt czasowy,
• zezwolenia na pobyt stały,
• zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej

Jeżeli wojewoda zdecyduje się podejmować w tym okresie czynności, to są one skuteczne. W tym okresie przepisy o bezczynności organu oraz o obowiązku organu prowadzącego postępowanie w sprawach do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie nie będą stosowane. Czy wojewoda może zostać ukarany grzywną za powyższe działania? Co na ten temat mówi specustawa o pomocy uchodźcom z Ukrainy?

Za powyższe działania wojewoda nie może zostać ukarany grzywną. Nie można też względem niego zasądzić sum pieniężnych na rzecz skarżących za niewydanie rozstrzygnięć w terminach określonych przepisami prawa. Zaprzestanie czynności przez wojewodę w postępowaniach, o których mowa powyżej, nie może być podstawą do postepowań przeciwko wojewodzie w zakresie dotyczącym bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki.

Specustawa o pomocy uchodźcom z Ukrainy a wydawanie wiz przez Ministra Spraw Zagranicznych

Ustawodawca przewidział możliwość wydawania wiz krajowych przez Ministra Spraw Zagranicznych dla pewnych kategorii cudzoziemców przebywających na terytorium Polski. Minister Spraw Zagranicznych ma określić obywatelstwa, które mogą skorzystać z tego uprawnienia oraz okres, przez który wizy mogą być wydawane na terytorium Polski. 

Nowelizacja specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy zaleca, że składanie składanie wiz może być realizowane przy pomocy podmiotu pośredniczącego, wyspecjalizowanego w tym względzie.

Specustawa o pomocy uchodźcom z Ukrainy i nowy rodzaj zezwolenia na pobyt czasowy

Ustawodawca przewidział nowy rodzaj zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na inne okoliczności udzielanego cudzoziemcom, którzy bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywali na podstawie krajowej wizy humanitarnej oraz są obywatelami państwa określonego w przepisach wykonawczych wydanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Zezwolenie będzie udzielane jednorazowo, na okres 3 lat. Uzyskanie zezwolenia będzie uprawniało do wykonywania pracy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Tak definiuje udzielanie zezwolenia na pobyt czasowy specustawa o pomocy uchodźcom z Ukrainy.

Założenie, że człowiek jest w samym centrum zmian, wymaga od zespołów odpowiedzialnych za HR właściwego podejścia.