Jak zwiększyć efektywność zwolnienia podatkowego w strefie?

Wykorzystanie puli zwolnienia podatkowego …

Zbliżający się koniec okresu, na który zostały ustanowione specjalne strefy ekonomiczne tj. 31 grudnia 2026 r., powinien motywować przedsiębiorców do dokonania rewizji aktualnego stanu wykorzystania puli przyznanego zwolnienia oraz aktualizacji prognoz na nadchodzące lata. W zależności od uzyskanego wyniku każde przedsiębiorstwo powinno rozważyć wdrożenie rozwiązań, które pozwolą na wykorzystanie przysługującego benefitu.

Pulę zwolnienia podatkowego oblicza się na podstawie poniesionych w ramach nowej inwestycji kosztów kwalifikowanych (wydatki inwestycyjne lub dwuletnie koszty pracy nowych pracowników zatrudnionych w ramach nowej inwestycji) oraz intensywności wsparcia w regionie, w którym zlokalizowana została inwestycja. Jest to całkowita wielkość zwolnienia podatkowego przysługująca podatnikowi, która może być wykorzystana w okresie obowiązywania zezwolenia. Podatnik może każdego roku zwolnić z opodatkowania dochód osiągnięty z działalności prowadzonej w strefie ekonomicznej na podstawie zezwolenia. W tym zakresie istnieje konieczność wydzielenia dochodu strefowego, tj. dochodu, który pochodzi z działalności określonej w zezwoleniu za pomocą określonych kodów Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług („PKWIU”) i wykonywanej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. Tak określony dochód podlega zwolnieniu z podatku dochodowego do czasu, w którym wykorzystana zostanie przyznana pula zwolnienia podatkowego, ale nie dłużej niż właśnie do końca 2026 r.

… i krótszy czas dla niektórych przedsiębiorców

W szczególnie niekorzystanej sytuacji są przedsiębiorcy, którzy uzyskali zezwolenie tuż przed zmianą reżimu prawnego działalności stref ekonomicznej. W maju 2018 r. w miejsce stref ekonomicznych została powołana polska strefa inwestycji, która zastąpiła dotychczasowe zasady stosowania zwolnienia podatkowego. Od 2018 r. w miejsce zezwoleń na prowadzenie działalności w specjalnej strefie ekonomicznej wprowadzona została decyzja o wsparciu, która również uprawnia do stosowania zezwolenia, lecz na zmienionych zasadach i w oparciu o nową ustawę. Przedsiębiorcy, którzy z różnych powodów spieszyli się z uzyskaniem zezwolenia przed zmianą przepisów w 2018 r., mają krótszy czas na wykorzystanie puli zwolnienia podatkowego w porównaniu ze „starszymi strefowiczami” lub przedsiębiorcami działającymi na podstawie decyzji o wsparciu. Decyzja jest bowiem wydawana na okres 10, 12 lub 15 lat w zależności od lokalizacji, zaś podatnicy, którzy uzyskali zezwolenie w 2018 r. mają niecałe 9 lat na wykorzystanie puli zwolnienia.

Jak efektywnie wykorzystać pulę zwolnienia?

Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywiście prosta i wymaga zastosowania zindywidualizowanego podejścia dopasowanego do sytuacji danego podmiotu. Gdy podatnik nie wykorzystał dużej części puli możliwe jest zastosowanie mechanizmów przyspieszających jej wykorzystanie. Może jednak zdarzyć się, iż podatnikowi zależy na równomiernym rozłożeniu wykorzystania puli w czasie, gdy zostało jej niewiele. Kluczowy jest zatem dobór odpowiednich rozwiązań gwarantujących osiągniecie zakładanego rezultatu u podatnika oraz wdrożenie wybranych instrumentów uwzględniając zmieniające się regulacje podatkowe oraz linię interpretacyjną organów podatkowych i sądów administracyjnych w zakresie rozliczeń strefowych.

Pierwszym z rozwiązań jest efektywne rozpoznanie kosztu uzyskania przychodu w czasie. Przepisy prawa podatkowego dają podatnikowi pewną elastyczność w zakresie ustalenia momentu rozpoznania niektórych kategorii kosztów uzyskania przychodów. W przypadku przedsiębiorców działających w specjalnej strefie ekonomicznej korzystne jest obniżenie kosztów uzyskania przychodów strefowych w czasie obowiązywania zezwolenia. W tym zakresie pomocne mogą być przykładowo przepisy umożliwiające obniżenie stawek amortyzacyjnych dla poszczególnych środków trwałych. Przy wdrożeniu tego rozwiązania należy jednak być ostrożnym, gdyż obniżenie stawek amortyzacyjnych może zostać zastosowane nie do każdego środka trwałego. W tym kontekście bardzo ważny jest też czynnik czasu, ponieważ im później wdrożony zostanie ten mechanizm, tym mniejszy będzie sumaryczny efekt finansowy.

Ponadto, w przypadku strefowiczów prowadzących działalność badawczo-rozwojową i ponoszących z tego tytułu koszty, możliwe jest odpowiednie ułożenie procesów w działalności podatnika w celu połączenia korzystania ze zwolnienia podatkowego z  tytułu działalności w strefie z innymi benefitami np. ulgą na działalność badawczo- rozwojową, o której mowa w art. 18d ustawy o CIT. Odpowiednie połączenie różnych instrumentów wsparcia wymaga jednak każdorazowo dokładnej analizy działalności podatnika. Zgodnie bowiem z art. 18d ust. 6 ustawy o CIT odliczenie z tytułu ulgi badawczo-rozwojowej nie przysługuje podatnikowi w stosunku do kosztów, które zostały uwzględnione w kalkulacji dochodu zwolnionego osiągniętego z tytułu działalności strefowej. Wymaga to więc przemyślanego podejścia, gdyż w myśl stanowisk organów podatkowych, jeżeli koszty działalności badawczo-rozwojowej były związane z działalnością strefową, zwykłe ich przeniesienie do działalności opodatkowanej może zostać zakwestionowane.

Kolejną możliwością jest przeprowadzenie audytu stosowanych rozliczeń strefowych i dokonanie prawidłowej, ale równocześnie symetrycznej alokacji przychodów i kosztów pomiędzy działalność opodatkowaną i zwolnioną. Często bowiem zdarza się, iż podatnik nie mając pewności co do prawidłowości zaliczenia przychodów i kosztów, wybiera rozwiązanie najbezpieczniejsze, tj. alokację wątpliwych przychodów do działalności opodatkowanej a kosztów do działalności zwolnionej (tzw. szyk rozstawny). Przykładowo kontrowersje w zakresie właściwego uzgodnienia wyniku podatkowego w kontekście rozliczeń strefowych budzi rozpoznanie kosztów i przychodów osiąganych z tytułu faktoringu czy otrzymywanych rekompensat. Właściwa alokacja przychodów i kosztów działalności zwolnionej jest zatem tematem wielowątkowym, mającym wpływ na możliwość wykorzystania puli zwolnienia podatkowego.

W tym zakresie należy jeszcze zwrócić uwagę na fakt, iż każde przesunięcie pomiędzy przychodami zwolnionymi a opodatkowanymi ma wpływ również na wartość klucza alokacji stosowanego do odpowiedniego przyporządkowania kosztów wspólnych. Nie zawsze bowiem możliwe jest bezpośrednie przypisanie kosztów uzyskania przychodów do przychodów podlegających opodatkowaniu i zwolnionych z podatku. W takich sytuacjach ustawodawca wprowadził w art. 15 ust. 2 ustawy o CIT możliwość zastosowania tzw. klucza przychodowego, którego celem jest dokonanie podziału tego rodzaju kosztów uzyskania przychodów pomiędzy działalność opodatkowaną i zwolnioną proporcjonalnie do uzyskiwanych przychodów z tych działalności. Zatem, w sytuacji gdy przedsiębiorca prowadzący działalność w strefie ma znaczą wysokość tzw. kosztów wspólnych należy zważyć korzyści stosowanych przesunięć, mając na uwadze również konsekwencje płynące z tytułu zmiany klucza alokacji.

Podsumowanie

Mimo, iż wydaje się, że do końca 2026 r. pozostało jeszcze wiele czasu, przedsiębiorcy strefowi powinni jak najszybciej oszacować przewidywane wykorzystanie przysługującej puli zwolnienia podatkowego, aby na wdrożenie stosownych rozwiązań nie było za późno.

Artykuł ukazal się w "Rzeczpospolitej" - w tygodniku "Biznes w czasie pandemii", 7.10.2022 r.