Zrównoważony rozwój – chwilowy trend czy nowa rzeczywistość

Na odpowiednie przygotowanie się do nadchodzących zmian przedsiębiorcy nie mają zbyt wiele czasu. Pierwsze podmioty mają obowiązek przygotować obszerne raporty CSRD już w 2025 roku.

Harmonogram raportowania

Harmonogram raportowania na podstawie dyrektywy CSRD zakłada, że:

• w 2025 r. – raportowaniem będą objęte jednostki podlegające obecnie pod dyrektywę NFRD (ang. Nonfinancial Disclosure Reporting Directive); będą zobowiązane do raportowania danych za rok 2024;
• w 2026 r. – wszystkie duże jednostki będą zobowiązane do raportowania danych za rok 2025;
• w 2027 r. – zobowiązane będą określone podmioty MŚP (dane za 2026 r.);
• w 2029 – zobowiązane będą określone jednostki z państw spoza Unii Europejskiej (dane za 2028 r.).

Spółki będą zobowiązane do publikowania informacji na temat zrównoważonego rozwoju w swoich sprawozdaniach z działalności. Warto wskazać, że publikowane informacje będą musiały zostać poddane atestacji dającej ograniczone zapewnienie (ang. limited assurance). Informacje niefinansowe będą przekazywane w ujednoliconym formacie elektronicznym XHTML oraz cyfrowo „tagowane”.

Czas wdrażania nowych regulacji unijnych zbliża się nieuchronnie i warto do tych rewolucyjnych zmian przygotować się odpowiednio. Nie tylko trzeba zaznajomić się z nowymi przepisami prawnymi, ale także spojrzeć obiektywnie na sytuację firmy i wykorzystać wiedzę na temat zrównoważonego rozwoju w planowaniu strategii rozwoju firmy. Tak szeroka wiedza może stanowić impuls do wprowadzenia procesów decyzyjnych pozwalających uwzględnić priorytety ESG. W perspektywie długofalowej przyjęte rozwiązania mogą przynieść wiele korzyści, w tym wzrost wartość firmy i zapewnić stabilny rozwój przedsiębiorstwa.

CBAM – regulacje sektorowe

System raportowania ESG wprowadzony przez wszystkie trzy akty – Taksonomię, CSRD i CS3D – stopniowo staje się coraz bardziej skomplikowanym gąszczem regulacji. Dodatkowych trudności dostarczają obowiązki raportowe wynikające z regulacji sektorowych, odnoszące się m.in. do importu do UE produktów wysokoemisyjnych, co reguluje rozporządzenie o Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). CBAM oznacza mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji gazów cieplarnianych przy produkcji towarów importowanych spoza UE. Towary objęte raportowaniem CBAM to m.in. cement, nawozy (np. kwasy azotowe, amoniak), energia elektryczna, żeliwo, stal i aluminium oraz wyroby z nich wytwarzane czy też chemikalia. Pierwszy raport musi być wysłany do końca stycznia 2024 r. (za czwarty kwartał 2023 r.).

Dla firm CBAM to nowe obowiązki i liczne wyzwania. Firmy muszą przede wszystkim ustalić, czy dotyczy ich obowiązek raportowania. W tym celu należy zadbać o wyznaczenie zespołów lub osób odpowiedzialnych w organizacji. Kolejnym wyzwaniem będzie zebranie niezbędnych danych (waga produktów, poziom emisji bezpośrednich i pośrednich). Raportowanie CBAM będzie wymagało dochowania kwestii proceduralnych związanych z rejestracją raportu i przesłaniem go do Komisji Europejskiej (w Polsce za pośrednictwem Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami).

Za niewywiązanie się z obowiązków raportowych lub podanie informacji niezgodnych z rzeczywistością podatnikom będą grozić sankcje. Warto pamiętać, że odpowiedzialność za jakość raportowanych danych będzie ponosił cały czas importer i ewentualne kary również będą nakładane na importera. Ale nie tylko kary mogą być konsekwencją niedopełnienia obowiązków w tym obszarze. Podmioty, które w latach 2024–2025 w sposób nieprawidłowy będą wywiązywały się z raportowania CBAM, mogą mieć w 2026 r. poważne problemy z uzyskaniem statusu upoważnionych zgłaszających. A to oznacza całkowity brak możliwości importu towarów objętych CBAM, począwszy od 2026 r. Łańcuchy dostaw mogą na tym mocno ucierpieć.

Przejrzystość podatkowa w priorytetach ESG

W kontekście ESG transparentność podatkowa odzwierciedla zobowiązanie organizacji do uczciwego i odpowiedzialnego podejścia do płacenia podatków. Firmy, które są transparentne w swoich działaniach podatkowych, mogą budować zaufanie i reputację jako odpowiedzialne podmioty, które przyczyniają się do rozwoju społeczeństwa poprzez uczciwe opodatkowanie.

W praktyce transparentność podatkowa może obejmować:

1. publikowanie informacji o polityce podatkowej i zasadach stosowanych przez firmę w zakresie płacenia podatków;
2. ujawnianie informacji o płatnościach podatkowych w różnych jurysdykcjach, w których firma działa;
3. raportowanie o działaniach podejmowanych w celu minimalizacji ryzyka podatkowego i unikania agresywnych strategii podatkowych;
4. współpracę z organami podatkowymi i przestrzeganie obowiązujących przepisów podatkowych.

Transparentność podatkowa jako element ESG jest ważna dla inwestorów, którzy coraz częściej biorą pod uwagę czynniki ESG przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Firmy, które są transparentne w swoich działaniach podatkowych, mogą być postrzegane jako bardziej zrównoważone i odpowiedzialne, co może przyczynić się do zwiększenia zaufania inwestorów i długoterminowej wartości firmy. Ponadto transparentność podatkowa może się również przyczynić do zmniejszenia ryzyka reputacyjnego i konfliktów z organami podatkowymi.

Analizując przepisy dotyczące przejrzystości podatkowej, możemy podzielić je na obligatoryjne (np. przepisy BEPS, czyli „Base Erosion and Profit Shifting”, sprawozdawczość CbCR, tj. „Country-by-country-reporting”, czy Dyrektywę DAC 6/„Mandatory Disclosure Rules”) oraz dobrowolne (jak „Total tax contribution report” przygotowywany przez The European Business Tax Forum czy „Standard GRI 207” wprowadzony w ramach Global Reporting Initiative).

JPK, MDR i KSeF…

W polskiej rzeczywistości biznesowej transparentność podatkowa funkcjonuje już od dłuższego czasu. Pojawiła się ona razem z wprowadzeniem obligatoryjnego Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) i umocniła w momencie wprowadzenia raportowania schematów podatkowych (MDR), a w niedługiej już perspektywie przykuje znowu naszą uwagę wraz z wprowadzeniem KSeF. Podlega ona także dalszej ewolucji. Obligatoryjna transparentność podatkowa to niejedyna płaszczyzna, w której możemy rozważać przejrzystość podatkową.

…oraz Program Współdziałania

Przedsiębiorcy mogą zwiększyć swój poziom transparentności podatkowej i wnioskować o udział w Programie Współdziałania w zamian za określone korzyści w obszarze współpracy z organami skarbowymi. Program Współdziałania to forma współpracy Krajowej Administracji Skarbowej z dużymi podmiotami, oparta na wzajemnym zaufaniu i zrozumieniu oraz transparentności wykraczającej poza ustawowe obowiązki. Koncepcja programu opiera się na budowaniu dobrych relacji pomiędzy organem podatkowym i podatnikiem na podstawie funkcjonujących u podatnika objętego programem ram wewnętrznego nadzoru podatkowego. Firmy przystępujące do programu mogą korzystać z pewnych uproszczeń i przywilejów, ale przede wszystkim mogą szybko i skutecznie konsultować swoje kwestie podatkowe z Ministerstwem Finansów. Obecnie w ramach programu współpracę podjęło 11 podmiotów. Niewykluczone jednak, że w niedalekiej przyszłości rozwiązanie to będzie coraz bardziej atrakcyjne dla innych podmiotów. Można zauważyć, że środowisko biznesowe zmierza do osiągnięcia przejrzystości podatkowej i do tego, by podatki stały się elementem raportowania ESG. Transparentność podatkowa już teraz stanowi wartość dla firm. Poprawne rozliczanie podatków i ich terminowa zapłata mogą pozytywnie wpływać na każdy z elementów ESG. Podmioty zachowujące przejrzystość podatkową mogą być dumne ze swojej rzetelności i tym samym wpłynąć na zmniejszenie oceny ryzyka związanego z podejmowanymi inwestycjami oraz wspierać pozytywny wizerunek firmy. Bez wątpienia ESG i komponent przejrzystości podatkowej nie jest chwilowym trendem, ale kierunkiem, w którym warto podążać.

Podsumowanie

Czy zrównoważony rozwój to tylko chwilowy trend, czy też faktycznie stanowi nową rzeczywistość? Artykuł przybliża przyczyny popularności zrównoważonego rozwoju, jak również analizuje jego długotrwały wpływ na globalne społeczności oraz biznesy.

Tekst opublikowany w Rzeczpospolitej w dniu 30 stycznia 2024 r.