Okiem eksperta EY: Korekta VAT-u – wycofanie towarów niezdatnych do użytku

Korekta podatku VAT a przepisy unijne

Kluczowe znaczenie w omawianej sprawie ma art. 185 dyrektywy VAT, zgodnie z którym korekta VAT-u może być dokonana się w szczególności w przypadku, gdy po złożeniu deklaracji VAT nastąpi zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia, np. w razie anulowania zakupów lub uzyskania obniżek ceny.

Zgodnie z art. 185 ust. 2 dyrektywy VAT w drodze odstępstwa od tej zasady korekty podatku VAT nie dokonuje się w przypadku:

• transakcji w całości lub częściowo niezapłaconych,
• należycie udokumentowanego lub potwierdzonego zniszczenia, zagubienia lub kradzieży własności oraz
• towarów przeznaczonych do przekazywania jako prezenty o małej wartości i próbki,

przy czym państwa członkowskie mogą wymagać dokonania korekty VAT-u w przypadku transakcji całkowicie lub częściowo niezapłaconych oraz w przypadku kradzieży. 

Odpowiedzi TSUE – nie ma obowiązku korekty VAT-u

Odnosząc się do wniesionych pytań prejudycjalnych, TSUE stwierdził, że wycofanie towaru, który zdaniem podatnika stał się nieużyteczny w ramach jego zwykłej działalności gospodarczej, a następnie opodatkowana VAT-em sprzedaż tego towaru jako odpadu nie stanowi „zmiany czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia”, o których mowa w art. 185 ust. 1 dyrektywy VAT.

Trybunał Sprawiedliwości UE zwrócił uwagę, że w tym przypadku spółka zachowała prawo do odliczenia VAT-u, ponieważ wycofane towary służyły działalności opodatkowanej, a ich późniejszą sprzedaż opodatkowano VAT-em. Nie ma tu znaczenia, że taka sprzedaż nie stanowi przedmiotu działalności spółki.

Jeżeli chodzi o wycofanie towaru uznanego przez podatnika za niemożliwy do wykorzystania w jego zwykłej działalności, który następnie dobrowolnie zniszczono, jest to „zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia”. Trybunał Sprawiedliwości UE uznał jednak, że taka sytuacja stanowi „zniszczenie” w rozumieniu art. 185 ust. 2 dyrektywy VAT, niezależnie od jego dobrowolnego charakteru, co w konsekwencji nie powoduje powstania obowiązku dokonania korekty. Warunkiem jest jednak, aby zniszczenie takie prawidłowo udowodniono lub uzasadniono, a zniszczony towar obiektywnie utracił wszelką użyteczność w ramach działalności prowadzonej przez spółkę.

Jak orzeczenie TSUE dotyczące korekty podatku VAT oceniają Eksperci EY?

Chociaż Trybunał Sprawiedliwości UE pochylił się nad dwoma różnymi przypadkami – sprzedaży wycofanych towarów jako odpadów (w ramach transakcji opodatkowanej) oraz dobrowolnego zniszczenia wycofanych towarów – to znacznie ciekawszy jest drugi z nich.

Trybunał zasadniczo potwierdził brak obowiązku korekty odliczonego przy nabyciu niszczonych towarów podatku VAT, o ile spełnione są konkretne warunki. Jednak również w tym zakresie wyrok ten nie powinien stanowić dla podatników zaskoczenia. 

Analogiczne podejście TSUE przedstawiał już we wcześniejszych orzeczeniach, np. analizując kwestię odliczenia VAT-u od zaniechanych inwestycji w wyroku ITH Comercial Timişoara SRL (C-734/19). 

Warto jednak zaznaczyć, że polskie przepisy dotyczące VAT-u nie regulują tej kwestii wprost. W krajowej praktyce raczej konsekwentnie przyjmowało się dotychczas, że likwidacja lub „wycofanie” niezdatnych do użytków towarów nie powoduje obowiązku korekty podatku odliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. Takie korzystne dla podatników podejście przyjmowały także organy skarbowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych. 

Dla polskich podatników znaczenie może mieć jednak fakt – co wyraźnie podkreślił TSUE w swoim wyroku – że zniszczenie towarów musi zostać należycie udokumentowane. Taka dokumentacja powinna rzetelnie udowadniać i uzasadniać zniszczenie towaru z uwagi na obiektywną utratę użyteczności ekonomicznej danych towarów w ramach zwykłej działalności gospodarczej podatnika. 

Ma to na celu zabezpieczenie skarbu państwa przed nienależytym uszczupleniem – potencjalnie mechanizm ten mógłby służyć wyłudzeniom, np. poprzez pozorną likwidację towarów, które wciąż mają wartość użytkową i od których został odliczony VAT, a które następnie przekazano nieodpłatnie do używania, już poza VAT-em. Przedsiębiorcy powinni więc odpowiednio przemyśleć, jak powinna wyglądać taka dokumentacja, aby nie narazić się na spory z organami podatkowymi. 

Nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku możliwe jest uniknięcie obowiązku korekty podatku naliczonego. Przede wszystkim zniszczenie towarów z innych (niż wskazanych w wyroku) względów będzie więc wciąż powodowało obowiązek korekty odliczonego podatku. Dodatkowo podobny wątek został poruszony w niedawnym wyroku w sprawie Vittamed technologijos (C-293/21), w którym TSUE wyraźnie zaznaczył, że w przypadku likwidacji działalności gospodarczej podatnika (obejmującej też likwidację towarów) odliczony uprzednio VAT wymaga skorygowania.