Mechanizm podzielonej płatności VAT

Mechanizm podzielonej płatności VAT w kontekście upadłości podatnika: Kluczowe wnioski z opinii Rzecznika Generalnego TSUE w sprawie C-709/22


Rzecznik Generalny TSUE Juliane Kokott w dniu 11 kwietnia 2024 r. wydała opinię, w której odniosła się do problematyki dopuszczalności przekazania środków zgromadzonych na rachunku podatnika będącego w upadłości. Przedmiotowa opinia zawiera istotne wskazówki dotyczące kolejności zaspokojenia wierzytelności w ramach postępowania upadłościowego podatnika VAT.

Rachunek VAT źródłem wątpliwości

Przedmiotowa opinia została wydana na wniosek Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniami prejudycjalnymi w zakresie:

  1. Czy przepisy unijne odmawiają syndykowi wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT podatnika?
  2. Czy zamrożenie środków na rachunku VAT w takiej sytuacji nie narusza unijnej zasady proporcjonalności?
  3. Czy Skarb Państwa jest w tej sprawie uprzywilejowany względem innych wierzycieli?

Sprawa dotyczyła wątpliwości syndyka masy upadłościowej co do możliwości uzyskania dostępu i wykorzystania środków z rachunku VAT w celu zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Zdaniem polskich organów podatkowych pierwszeństwo mają wierzytelności podatkowe wobec Skarbu Państwa. Na gruncie przepisów o VAT oraz regulacji wynikających z Prawa upadłościowego powstały wątpliwości czy środki zgromadzone na rachunku VAT powinny zatem wchodzić do masy upadłościowej.


Warto przypomnieć, że mechanizm podzielonej płatności, czyli split payment, to instytucja prawna przewidziana w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Mechanizm ten został wprowadzony w Polsce w 2019 r. w celu poprawy skuteczności zwalczania oszustw związanych z VAT. Przewiduje on możliwość albo obowiązek (w zależności od sytuacji podatnika), podzielenia dokonywanej płatności na kwotę netto oraz kwotę podatku VAT od towarów i usług. Jest on obligatoryjny przy rozliczaniu transakcji powyżej 15 tys. zł dotyczących. Co istotne w ramach tego mechanizmu, cena netto jest przekazywana na zwykły rachunek dostawcy lub usługodawcy będącego podatnikiem, a podatek VAT wpłacany jest na odrębny rachunek VAT podatnika, który może być używany wyłącznie do regulowania należności podatkowych. Na czym polega metoda podzielonej płatności i kiedy można wykorzystać środki z rachunku VAT można dowiedzieć się z artykułu pt. "Split payment. Co to jest mechanizm podzielonej płatności?".

Opinia w polskiej sprawie C-709/22 – najważniejsze wnioski

Z przedstawionej opinii wynika kilka istotnych wniosków. Po pierwsze, polskie przepisy ograniczające zasady wydawania pieniędzy z rachunku VAT nie naruszają unijnych regulacji prawnych. Po drugie, Skarb Państwa może być uprzywilejowany w stosunku do innych wierzycieli, a samo uprzywilejowanie polskich organów podatkowych nie narusza dyrektywy VAT ani Karty praw podstawowych.

(Formalna) technika opodatkowania nie może (w ocenie Rzecznika) wpływać na to czy VAT należy odprowadzić do budżetu państwa, na rzecz którego został pobrany, czy też pozostaje on do dyspozycji również wierzycieli poborcy podatkowego, którzy mogą zaspokoić z niego swoje wierzytelności. Jak zauważa Rzecznik Generalna Juliane Kokott, prawo Unii nie określa kolejności zaspokojenia roszczeń w ramach postępowania upadłościowego. Jeżeli prawo krajowe przewiduje pierwszeństwo urzędu skarbowego w ramach postępowania upadłościowego w odniesieniu do podatków niezharmonizowanych, to nie ma uzasadnienia do badania tych praw w kontekście unijnych regulacji.

Warto podkreślić, że teza opinii pozwala wysnuć także jeszcze jeden istotny wniosek: w sytuacji, w której przedsiębiorca nie posiadałby zaległości podatkowych, syndyk mógłby wykorzystać środki z rachunku VAT. 

Okiem eksperta EY

Należy pamiętać, że opinia Rzecznika Generalnego nie jest wiążąca dla Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który obecnie obraduje nad sprawą. Opinia ma stanowić wsparcie dla sędziów Trybunału, czyli sąd nie jest związany stanowiskiem i rekomendacją Rzecznika, jednak w praktyce spraw podatkowych wyroki TSUE wprost przeciwne wydanej opinii zdarzają się bardzo rzadko. Jest więc duże prawdopodobieństwo, że TSUE potwierdzi status Skarbu Państwa jako uprzywilejowanego wierzyciela.

Katarzyna Wróblewska

EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Partner



Podsumowanie

W artykule analizujemy opinię Rzecznik Generalnej TSUE dotyczącej mechanizmu podzielonej płatności VAT i jego wpływu na procesy upadłościowe.

Najnowsza opinia Rzecznika potwierdza, że:

  • polskie regulacje dotyczące split payment nie naruszają art. 206 dyrektywy VAT;
  • prawo Unii nie stoi na przeszkodzie przepisowi krajowemu i praktyce krajowej, które w konsekwencji przyznają państwu pierwszeństwo przed pozostałymi wierzycielami w ramach postępowania upadłościowego;
  • mechanizm podzielonej płatności nie jest niezgodny z prawem Unii, w szczególności z dyrektywą 2006/112/WE.


Kontakt
Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

Informacje


Polecane artykuły

Split payment. Co to jest mechanizm podzielonej płatności?

Jednym z rozwiązań umożliwiających ograniczenie luki w podatku VAT jest split payment, czyi tzw. mechanizm podzielonej płatności (MPP). Kiedy można go zastosować? Więcej w artykule.

SLIM VAT 3 opublikowany

Ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw zawierająca pakiet uproszczeń tzw. Slim VAT 3, została opublikowana.