Czy Polska staje się środkowoeuropejskim centrum innowacji?

Jak inwestować?

Zagraniczne firmy decydując się na przeprowadzenie inwestycji w innowacje na terenie naszego kraju stają przed ważnym pytaniem – jaką formę prawną wybrać?

Odpowiedź na to pytanie wymaga przeanalizowania wielu czynników, zarówno stricte biznesowych jak i prawnych. Spośród nich można wymienić, chociażby elastyczność danej formy prowadzenia działalności, planowane formy współpracy ze specjalistami oraz aspekty podatkowe, w tym dostępność różnego rodzaju zachęt i ulg.

Grupy kapitałowe obecne na rynku polskim mają ułatwione zadanie, ponieważ mogą skorzystać z istniejących już w naszym kraju struktur prawnych, nie musząc rejestrować nowych spółek. Warto zwrócić jednak uwagę na fakt, że część zachęt i ulg dostępna jest wyłącznie dla przedsiębiorców, którzy dopiero rozpoczynają działalność. Każdorazowo warto zatem rozważyć, czy założenie nowego podmiotu prawnego w celu przeprowadzenia inwestycji nie będzie korzystniejsze niż utworzenie nowego działu w ramach istniejących już struktur. 

Przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na ten krok lub, którzy nie prowadzili do tej pory w Polsce działalności gospodarczej, mogą zdecydować o utworzeniu nowej spółki i w ten sposób prowadzić swój biznes. Od lat niezmiennie najpopularniejszą formą prawną jeśli chodzi o spółki kapitałowe, pozostaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Niski wymagany kapitał zakładowy, łatwość jej założenia oraz ugruntowane przepisy korporacyjne to tylko jedne z wielu zalet, na które wskazują przedsiębiorcy. W przypadku podmiotów zagranicznych rozpoczynających w Polsce działalność jest to popularna forma prawna również dlatego, że łatwo jest macierzystej jednostce zagranicznej sprawować kontrolę jako udziałowcowi takiej spółki. 

Alternatywą dla klasycznej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dla inwestorów poszukujących bardziej sformalizowanych możliwości prowadzenia działalności może być spółka akcyjna, charakteryzująca się wyższymi wymogami kapitałowymi oraz bardziej restrykcyjnymi zasadami ładu korporacyjnego. Z kolei dla inwestorów szukających minimum formalności, szczególnie startupów, ciekawą formą może okazać się prosta spółka akcyjna, nowa forma prawna przewidziana specjalnie dla młodych przedsiębiorstw, które poszukują niskich barier wejścia, elastyczności i odformalizowania. Prowadzenie działalności w formie dedykowanej, nowo założonej spółki celowej będzie najlepszym rozwiązaniem z punktu widzenia dostępności ulg podatkowych i zachęt.

Dla przedsiębiorców zdecydowanych, aby nie zakładać w Polsce nowej spółki, jednak współpracować ze specjalistami na podstawie klasycznych umów o pracę, pozostaje możliwość prowadzenia działalności w formie oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego. Forma ta nie wymaga tworzenia nowej osoby prawnej, konieczna jest jednak rejestracja oddziału w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz prowadzenie ksiąg rachunkowych w języku polskim, w zgodzie z zasadami ustawy o rachunkowości. Prowadzenie działalności w tej formie co do zasady nie wyklucza możliwości korzystania z ulg podatkowych.

Częstym modelem działalności na terenie naszego kraju jest również brak obecności zagranicznego podmiotu na rynku lokalnym i nabywanie usług od firm zajmujących się zatrudnianiem specjalistów lub bezpośrednio od tych specjalistów, jeśli prowadzą oni działalność gospodarczą. O ile model ten związany jest z najmniejszym formalizmem, wszak podmiot zagraniczny jedynie nabywa usługi od podmiotów krajowych, zupełnie wyklucza on możliwość korzystania z zachęt i ulg.

Formy wspierania inwestycji w innowacje

Polska jest atrakcyjnym miejscem do inwestowania, ponieważ oprócz głębokiej puli talentów oraz, jak na międzynarodowe standardy, niskich kosztów ich pozyskiwania, rynek ten oferuje zagranicznym firmom szereg zachęt obliczonych na uatrakcyjnienie naszego kraju jako miejsca, gdzie warto prowadzić działalność. 

Dostępne zachęty przyjmują formę bezpośredniego dofinansowania np. w formie grantów przydzielanych z Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) nowym inwestycjom spełniającym określone kryteria, czy też dopłat z programu Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) w dysponowaniu którymi pośredniczy Krajowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). W kontekście tych drugich za szczególnie interesującą należy uznać ścieżkę SMART, w ramach której NCBR planuje dokonać alokacji prawie 2 mld zł dofinansowań. Przedsiębiorcy planujący innowacyjne inwestycje powinni zainteresować się także innymi z udostępnianych przez tę instytucję instrumentów. 

Oprócz finansowania bezpośredniego, Polski system podatkowy przewiduje dużo zachęt w postaci różnego rodzaju ulg. Na szczególną uwagę zasługuje ulga na działalność badawczo-rozwojową, pozwalająca na dodatkowe odliczenie niektórych kategorii kosztów, od przychodów, ponownie. Począwszy od stycznia 2022 r., w związku z wprowadzeniem Polskiego Ładu, dodatkowe odliczenie kosztów wynagrodzeń osób wykonujących w ramach stosunków pracy i pokrewnych działalność badawczo-rozwojową wynosi 200 proc. Oznacza to, że ten sam koszt związany z pensją pracownika może być odliczony od przychodu nawet trzykrotnie. Zakładając 19 proc. stawkę podatku, każde wydane na pensję pracownika 100 zł może obniżyć podatek do zapłaty nawet o 57 zł. Nie ulega zatem wątpliwości, że jest to rozwiązanie niezwykle korzystne. 

Oprócz ulgi na działalność badawczo-rozwojową, podmioty mogą korzystać także z szeregu innych ulg, takich jak ulga na prototyp, CSR, innowacyjnych pracowników czy preferencyjnego opodatkowania przychodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (tzw. IP BOX). Z perspektywy zatrudnionych niezwykle korzystne jest zastosowanie zwiększonych kosztów uzyskania przychodów na umowie o pracę, wynoszących 50 proc. otrzymywanego wynagrodzenia. Możliwość ta dotyczy osób, które w swojej pracy wytwarzają i uzyskują przychody ze zbycia praw własności intelektualnej, a zatem też programistów rozwijających nowoczesne technologie.

Tekst został opublikowany w Rzeczpospolitej w dn. 5.05.2023 r.

Podsumowanie

Artykuł jest pierwszym z serii trzech tekstów poruszających zagadnienia inwestowania w innowacje na terenie naszego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem możliwych do uzyskania zachęt i ulg podatkowych.